تامین مالی شرکت‌های بورسی دو برابر می‌شود؟

سازمان بورس و اوراق بهادار، در تیر ماه ۱۴۰۰ دستورالعمل تشکیل شرکت سهامی عام پروژه را با هدف تقویت بازار اولیه و هدایت نقدینگی به پروژه‌های دارای توجیه اقتصادی تصویب کرد. حالا ريیس سازمان بورس و اوراق بهادار هدف این طرح را دو برابر شدن تامین مالی شرکت‌های بازار سرمایه عنوان کرده است. 
وحید روشن‌قلب سال گذشته درخصوص در مورد شرکت‌های سهامی عام پروژه محور گفته بود که در راستای تامین مالی شرکت‌ها از طریق بازار سرمایه برای تکمیل پروژه‌ها، سازمان بورس اقدام به تصویب دستورالعمل نحوه پذیره‌نویسی شرکت‌های سهامی عام پروژه کرد که البته این دستورالعمل در سال 1400 تصویب شده بود، اما با توجه به درخواست‌های ارائه شده در مورد تسهیل فرآیندها، سال گذشته این دستورالعمل در سازمان بورس اصلاح شد.
 فرآیند تامین مالی پروژه‌ها از بازار سرمایه مطابق با این دستورالعمل به سه طریق انجام می‌شود و امکان تامین مالی برای تکمیل پروژه‌ها از طریق بازار سرمایه به سه روش قابل انجام است. یکی از روش‌ها از طریق تاسیس یک شرکت‌ سهامی عام جدید است که پروژه موجود به ارزش کارشناسی شده به عنوان آورده غیر نقد موسسان به این شرکت منتقل شده و از طریق پذیره نویسی بخشی از سهام این شرکت مبالغ مورد نیاز برای تکمیل پروژه جمع‌آوری می‌شود.
روش دوم، از طریق انجام افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم از سهامداران در شرکتی که پروژه در آن در حال اجرا است، انجام می‌شود که این فرآیند پس از تبدیل شرکت موجود به سهامی عام انجام می‌شود. رویه سوم این است که اگر یک شرکت چندین پروژه نیمه‌تمام داشته باشد، می‌تواند با تاسیس یک هلدینگ سهامی عام، وجوهی را از طریق پذیره‌نویسی از بازار تامین کند و صرف تکمیل پروژه‌های این هلدینگ نماید. هلن عصمت‌پناه، مدرس دانشگاه و تحلیلگر بازار سرمایه - در این خصوص به ایسنا اظهار کرد: باتوجه به اینکه در این طرح تاکید شده که کمترین هزینه جهت تکمیل پروژه، بهره‌برداری و جذب سرمایه پروژه در کوتاه‌ترین زمان ممکن با هدف تولید، اشتغال و توسعه کشور با تمرکز بر تامین مالی جمعی اتفاق می‌افتد، اگر برخی از مشکلات زیرساختی در تامین مالی شرکت‌ها رفع شود شاید این طرح بتواند اهداف خود را محقق کند. 
وی ادامه داد: با توجه به وضعیت شرکت های فعال در بازار سرمایه که پروژه‌های نیمه تکمیل و طرح‌های توسعه متوقف شده بسیاری دارند، همچنین، با توجه به اینکه فضای این تصمیم با مکانیزم پذیره‌نویسی عمومی اتفاق می‌افتد و توجه به اینکه تامین مالی با ابزارهای بدهی و سرمایه‌ای روی تامین مالی بدهی متمرکز شده، اگر هدف این طرح کمک به بازدهی بازار سرمایه و کمک به اینکه سهامدار خرد سرمایه اش را وارد این فضا کند و از بازارهای مالی موازی برای اتمام پروژه سرمایه‌اش را بیرون بکشد، ممکن است اجرای مصوبه تشکیل شرکت‌های سهامی عام پروژه بتواند شرایط بازار سرمایه را بهبود ببخشد. 
عصمت‌پناه با اشاره به اینکه ما در تامین مالی شرکت‌ها دو مسیر را در پیش می‌گیریم مسیر درون‌شرکتی و برون‌شرکتی، یادآور شد: شرکت‌ها زمانی که می‌خواهند تامین مالی درون شرکتی انجام دهند اولین مولفه‌ای که به تامین مالی آنها، سهامدار، اتمام پروژه‌ها و توسعه اقتصادی شرکت‌ها کمک می‌کند عملیات اصلی خود شرکت یعنی تولید و فروش بالا است. 
این مدرس دانشگاه و تحلیلگر مالی با طرح این سوال که چرا شرکت‌های مولد در بحث تولید و فروش دچار چالش و افت بسیار شدند؟ و چرا خط تولیدها دچار مشکل شده است، ادامه داد: موضوع اصلی بعد از تورم و افزایش هزینه شرکت‌ها بحث تحریم است، اکثر شرکت‌های مولد باید بتوانند تامین ماشین‌آلات و تجهیزات داشته باشند اما بحث تحریم مانع از اجرای این هدف برای شرکت های مولد شده است، لذا دولت باید این مشکل را به صورت زیربنایی و اساسی حل کند، چون واقعا موضوعی است که برای همه شرکت‌های بازار سرمایه صدق می‌کند. 
وی با بیان اینکه موضوع بعدی شرکت‌ها چالش عدم وصول مطالبات است، افزود: مبالغ هنگفتی از این مطالبات به دولت اختصاص دارد اما دولت این مطالبات را پرداخت نمی‌کند. 
عصمت‌پناه افزایش سرمایه های شرکت را موضوع بعدی تامین مالی درون شرکتی عنوان کرد و گفت: بخشی از سود انباشته به سهامدار اختصاص دارد ولی در شرکت می‌ماند و هیچ ترتیب اثری برای آن انجام نمی‌شود، این سود انباشته می‌تواند به تکمیل پروژه کمک کند.
این تحلیلگر مالی با تاکید بر اینکه حتی آورده نقدی که خودش به عنوان تامین مالی درون شرکتی می‌تواند به شرکت‌ها کمک بسیار خوبی کند، اضافه کرد: در حال حاضر مشکل شرکت‌ها، سرمایه در گردش بسیار پایین است، این وسط اگر این طرح می‌تواند باعث بهبود وضعیت شود آیا دولت با اجرای طرح تشکیل شرکت‌های سهامی عام پروژه بیشتر به شرکت‌ها کمک می‌کند یا سهامدار خرد مجدد پولش را در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کند؟ آیا در این چالش رکودی کشور، وجود ابزار بدهی در بازار سرمایه بهتر است یا ابزار سرمایه‌ای؟ 
به گفته وی، در حال حاضر مالیات بر سود شرکت‌ها که از تورم گرفته می شود اینکه در کجا مورد استفاده قرار می‌گیرد، شفاف‌سازی نمی‌شود، اگر بخشی از این منابع برای سرمایه شرکت‌ها مورد استفاده قرار بگیرد به تولید و طرح توسعه آنها کمک بسیاری می‌کند، علاوه بر این، اگر دولت برای رفع مشکلاتی مانند عدم دخالت و دستکاری در شرکت‌های سودده از طرف متولیان، توجه بیشتر دولت به کاهش رانت، وجود شفافیت و در نظر گرفتن منافع سهامداران در شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری آنها، اقدام کند بسیاری از مشکلات زیرساختی خود به خود رفع می‌شود.  عصمت پناه متذکر شد: درست است که تصویب و اجرای طرح‌هایی از سوی دولت از جمله طرح تشکیل شرکت‌های سهامی عام پروژه برای شرکت‌هایی که پروژه‌های نیمه تکمیل دارند مانند طرح‌های آبیاری، تکمیل آزادراه ها و ایجاد اشتغال، هرچند هزینه تامین مالی کم است اما شرایط را برای تکمیل پروژه‌ها فراهم می کند، ولی در شرایطی که بازار سرمایه پول ندارد و سهامدار هم ناامید شده، فکر نمی‌کنم اجرای طرح تشکیل شرکت های سهامی عام پروژه با استقبال 
روبه رو شود، به نظر می‌رسد زمانی اجرای این طرح به اوضاع مالی بازار سرمایه کمک می‌کند که در ابتدا یکسری زیرساخت‌های شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های تولیدی رفع شود و بعد این طرح‌ها را تصویب و راه‌اندازی کنیم.