سایه سنگین ابهامات روی بازار سهام

همان‌طور که پیش‌بینی شده بود بازار سرمایه در اولین روز کاری هفته سرخ‌پوش شد و بازدهی منفی برای سهامداران بر جای گذاشت. در اولین روز کاری هفته شاخص کل بورس با افزایش 3 برابری خروج سرمایه روبرو شد و باعث شد سرمایه گذاران بورسی روز تلخی را تجربه کنند.

بسیاری از کارشناسان علت ریزش بورس را شهادت ريیس‌جمهور می‌دانند و عقیده دارند این سیگنال منفی باعث شده سهامداران دست نگه دارند تا تکلیف شرایط اقتصادی و سیاسی کشور مشخص شود. براساس اصل 131 قانون اساسی «در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رییس‌جمهوری و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رییس‌جمهوری جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رییس‌جمهوری با موافقت رهبری اختیارات و مسوولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رییس مجلس و رییس قوه قضايیه و معاون اول رییس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رییس‌ جمهور جدید انتخاب شود. در صورت فوت معاون اول یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رییس‌جمهوری معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»

درست است محمد مخبر معاون اول ريیس‌جمهور بوده و شرایط سیاسی و اقتصادی تفاوت چندانی نخواهد داشت؛ اما تا برگزاری انتخابات روزهای کمی باقی مانده و همین موضوع می‌تواند به یک شرایط جدید ایجاد کند که سرمایه‌گذاران توان تصمیم‌گیری نداشته باشند و صبر کنند تا شرایط کشور تغییر کند و رئیس جمهور جدید کشور انتخاب شود. پس از روی کار آمدن رئیس دولت جدید و مشخص شدن مواضعان آن زمان میتوان درخصوص بورس و شرایط اقتصادی کشور تصمیم‌گیری کرد تا بهترین سرمایه گذاری در بازارها انجام شود.

دامنه نوسان بورس برقرار است

سازمان بورس و اوراق بهادار شامگاه 31 اردیبهشت با هدف حمایت از حقوق سهامداران و جلوگیری از تداخل در فرآیندهای بازارهای سرمایه که ذی‌نفعان وسیعی دارد، تشکیل جلسه داد.

در این جلسه موضوعاتی از قبیل بررسی درخواست‌های جاری چند نهادهای مالی، موافقت با تغییر سهامداری یک نهاد مالی، اصلاح دستورالعمل مرتبط با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مطرح و تصمیمات لازم اتخاذ شد. همچنین در این جلسه، دامنه نوسان معاملات سهام مثبت و منفی دو درصد و صندوق‌های سهامی مثبت و منفی چهار درصد تعیین شد.

اکنون نیز طبق آنچه سازمان بورس اعلام کرده، این دامنه نوسان برای معاملات سهام و صندوق‌های سهامی تا اطلاع ثانوی برقرار است و هرگونه تغییر در این زمینه از سوی سازمان اعلام خواهد شد.

چرا بورس نزولی می‌شود؟

محمد تبرائی، کارشناس بازار سرمایه در صفحه خود نوشت: «بازار سهام روزهای سختی را سپری می‌کند؛ روند نزولی بازار در دو ماه ابتدایی و پر حادثه ۱۴۰۳، سهامداران بسیاری را کلافه کرده است. پس از عبور از شرایط تقابل نظامی با اسرائیل، حالا با یک انتخابات زودهنگام و دوران گذار به دولت جدید مواجه هستیم. طبیعی است که اندک فعالان باقی‌مانده در بازار سرمایه نیز وقتی با چنین شرایط و ابهاماتی مواجه هستند، با احتیاط روند معاملات را پیگیری می‌کنند.

عوامل متعددی دست به دست هم داده تا شرایط به اینجا برسد. نرخ بازده تا سررسید اوراق خزانه به علت عرضه گسترده در این بازار، رشد محسوسی داشته و در محدوده ۳۷درصد قرار گرفته است؛ از سویی دیگر هزینه تامین مالی شرکت‌ها نیز به ارقام بی‌سابقه‌ای رسیده است. در چنین شرایطی تولید کنندگان، به ویژه شرکت‌هایی که با مشکل سرمایه در گردش مواجهند، با فشار مضاعفی روبرو می‌شوند. مشکل اینجاست که مصرف‌کننده نهایی در جامعه تورم را کاملا احساس می‌کند، اما گاهي حتی سود اسمی تولیدکنندگان به سختی رشد می‌کند.

در شرایطی که نرخ بهره حقیقی پس از سال‌ها به محدوده مثبت بازگشته است، ترس فعالان اقتصادی از طولانی بودن دوره رکود در تمام بازارهای دارایی‌های مالی و فیزیکی، کاملا به جا است. همان‌طور که نرخ بهره حقیقی منفی در حوالی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ اثرات مخرب خود را نشان داده است، نرخ بهره حقیقی مثبت نیز می‌تواند اثر معکوسی داشته و بنگاه‌های اقتصادی را تحت فشار شدیدی قرار دهد. واقعیت این است که نمی‌توان یک نسخه واحد برای نرخ بهره حقیقی بهینه در اقتصاد ایران صادر کرد؛ اما موضوعی که آشکار است، میل سیاست‌گذار به ایجاد رکود به هر قیمتی در مقطع کنونی است. با توجه به فضای سیاسی کشور و گزینه‌های احتمالی پیش‌روی ریاست جمهوری، به نظر می‌رسد دولت آینده‌ای که بر سر کار بیاید نیز تمایل به کنترل تورم، حتی به قیمت رکود اقتصادی را داشته باشد.

با نگاهی به عملکرد فصلی بسیاری از شرکت‌ها در زمستان ۱۴۰۲ و همچنین دنبال کردن معاملات شرکت‌ها در بورس کالا، اثرات این شرایط انقباضی را می‌توان کاملا مشاهده کرد. زمانی که سرمایه‌گذاران با روند کاهشی حاشیه سود شرکت‌ها و همچنین سیاست‌های مبهم و گاهي غیرشفاف دولت در شرکت‌های بزرگ بازار مواجه می‌شوند، به سمت کسب سود بدون ریسک سوق پیدا می‌کنند. ارزش پایین معاملات و بی‌انگیزگی بسیاری از سرمایه‌گذاران نیز ناشی از همین فضای رکودی در بازار است.»

معاملات بورس دریک نگاه

طی معاملات اولین روز کاری هفته یعنی شنبه شاخص کل بورس تهران 16 هزار و 968 واحد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 97 هزار و 175 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با ریزش 4 هزار و 302 واحدی در رقم 689 هزار و 655 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با افت 205 واحدی به رقم 22 هزار و 843 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با کاهش هزار و 193 واحد به سطح 123 هزار و 246 واحد رسید.

روز شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار برای سومین روز متوالی منفی شد و 610 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد که نسبت به روز معاملاتی قبل بیش از 3 برابر -معادل 211 درصد- افزایش یافته است. در این روز نماد شستا بیشترین خروج پول حقیقی را داشت که ارزش آن 43 میلیارد تومان بود. پس از شستا، نمادهای خودرو، شبندر، فملی و وبملت بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای ثفارس، زفکا، وتوکا، تایرا و وآتوس تعلق داشت.

روز شنبه نمادهای فولاد، فملی، شپنا و فارس نمادهای قرمز پوش بورس بودند که بیشترین اثر را در افت شاخص کل بورس داشتند. در سوی دیگر نمادهای کویر، تایرا و واتی از نمادهای سبز بودند که اثر مثبت بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای آریا، شگویا و زاگرس بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص داشتند و نمادهای فجهان، غصینو و حسینا نمادهایی هستند که اثر افزایشی بر شاخص کل فرابورس داشتند. در بین نمادهای پرتراکنش بورس نماد شستا بیشترین تراکنش را داشت و فولاد و وبملت در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز خاور، فزر و آردینه بیشترین تراکنش را داشتند.

روز گذشته ارزش معاملات کل بازار سهام به 7 هزار و 947 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 810 میلیارد تومان بود که 10درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز تشکیل می‌دهد. ارزش معاملات خرد نیز با افزایش 13 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 2 هزار و 599 میلیارد تومان رسید.

در معاملات روز گذشته نماد شستا بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 67 میلیارد تومان بود. پس از شستا، فولاد بیشترین ارزش معاملات را داشت و خودرو رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد وبملت و فملی در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند.

در حجم معاملات نیز سهام شستا با تعداد 665 میلیون و 275 هزار و 290 سهم در صدر قرار گرفته است. ذوب در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به وبملت تعلق داشت. دو نماد خودرو و شگستر نیز در رتبه‌های بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند. در معاملات شنبه، 25 نماد صف خرید داشتند و 449 نماد با صف‌ فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با افت 57 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 49 میلیارد تومان کاهش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 264 درصدی به 962 میلیارد تومان رسید.