تعادل | گروه تجارت|
چند روز پيش سامانه جامع تجارت كه اين روزها براي سبك تجارت خارجي فعالان اقتصادي تعيين تكليف مي‌كند، اطلاعيه‌اي صادر و اعلام كرد كه اولويت اول واردات كالا از سوي واحدهاي بازرگاني با 750 كد تعرفه‌اي است كه در تامين كالاهاي مورد نياز كشور از اهميت بيشتري برخوردار هستند؛ فهرستي كه بدون در نظر گرفتن شرايط كشور و مشورت با واحدهاي توليدي و صاحبان صنايع بسته شده كه موجب انتقاد شديد بخش خصوصي و تامين كنندگان مواد اوليه و كالاهاي واسطه‌اي قرار گرفته است. خيلي‌ها اين اقدام وزارت صمت را مورد انتقاد قرار دادند كه بدون در نظر گرفتن نياز واحدهاي توليدي و به ويژه صنايع كوچك فهرست 750 فقره كد تعرفه تهيه و به عنوان كد تعرفه‌هاي اولويت‌دار براي واردات منتشر شده است. با وجود حذف بسياري از كد تعرفه‌هاي مواد اوليه و قطعات مورد نياز واحدهاي توليدي از اين ليست كه بيش از ۵۰ درصد از نيازهاي واقعي واحدهاي توليدي و صاحبان صنايع به شمار مي‌رود، اقلامي به عنوان كالاهاي اولويت‌دار واردات به چشم مي‌خورد كه نه تنها داراي اولويت نيستند، بلكه عجيب و غريب هم هست. «مانكن خياطي، لاستيك فرغون، صندلي ماساژ، شلوار موتور سواري، دستگاه موزدايي» و مواردي از اين دست، جزو اولويت اول واردات شده‌اند. مشخص نيست، اين ليست را چه كساني و با چه هدفي تهيه كرده‌اند.
اولويت‌هاي عجيب و غريب وارداتي
اخيراً سامانه جامع تجارت در اطلاعيه‌اي اعلام كرده بود كه بر اساس مصوبات جديد وزارت صنعت، معدن و تجارت امكان اخذ ثبت سفارش جديد صرفاً براي واحدهاي توليدي وزارت صنعت، معدن و تجارت كه برنامه توليد سال ۱۴۰۳ خود را در بخش تجارت داخلي ثبت كرده باشند و اين برنامه به تأييد سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و دفتر تخصصي مربوطه رسيده باشد، امكان پذير خواهد بود.
بر اين اساس امكان اخذ ثبت سفارش جديد براي واحدهاي بازرگاني وزارت صنعت، معدن و تجارت همچون گذشته برقرار است، اما اولويت اول با ۷۵۰ كد تعرفه‌اي است كه در تأمين كالاهاي مورد نياز كشور از اهميت بيشتري برخوردار هستند. در اصل به نظر مي‌رسد مسوولان متولي اين حوزه بر اين عقيده هستند كه ثبت سفارش‌ها براي مديريت منابع و مصارف ارزي بايد كنترل شود تا به اين وسيله از افزايش قيمت ارز جلوگيري شود؛ اما اين تصميم انتقاداتي به دنبال داشت.
اما كالاهاي اولويت‌دار يا به به‌عبارتي فهرست عجيب وزارت صمت، شامل چه كالاهايي مي‌شود؟ «لاستيك در رينگ‌هاي ۱۳، ۱۴ و ۱۵، دستكش و شلوار داراي محافظ مخصوص موتورسواران، انواع كاغذ، اكريليك، ويسكوز، لنگر كشتي، چنگك كشتي و اجزا و قطعات آنها، از چدن، آهن يا از فولاد، سنجاق قفلي و ساير سنجاق‌ها، تيغ اصلاح، موتورها هوايي، تنورهاي نانوايي يا بيسكوئيت پزي، آسانسور، پلكان‌هاي متحرك و راهروهاي متحرك، اتو پرس، سوزن چرخ خياطي، وسايل آتش نشاني، دوربين عكاسي، ميكروسكوپ، آلات و تجهيزات ناوبري هواپيما، دسته بازي، توپ رنگي پينت بال، چوب ماهيگيري، دستگاه آرايش مو، وافل و ويفر، تخته برف سواري، كلاسور، توپ تنيس روي ميز، صندلي ماساژ، چوب هاكي، توپ پردار بدمينتون، تفريحات پارك آبي، توپ اسكواش، مدل‌هاي آناتومي بدن انسان، انواع قلم و اسكي» از جمله كالاهاي اولويت‌دار واردات صمت انتخاب شده كه باعث شوك به فعالان اقتصادي شده است.
در همين راستا، محمد لاهوتي رييس كنفدراسيون صادرات در نامه‌اي به معاون ارزي بانك مركزي با اشاره به «اعمال محدوديت‌هاي جديد و غيرقابل اجرا در ثبت سفارش واردات از يك سو و صدور اطلاعيه سازمان توسعه تجارت ايران مبني بر تعيين ضرب‌الاجل رفع تعهد ارزي سال ۱۴۰۲ تا پايان تيرماه جاري از سوي ديگر» گفته كه وضع اينگونه سياست‌هاي دوگانه از سوي دستگاه‌هاي دولتي، عملاً فرصت رفع تعهد ارزي را از صادركنندگان سلب كرده و منجر به بروز مشكلات و چالش‌هايي در حوزه ايفاي تعهدات ارزي صادراتي و به تبع آن، تعليق كارت‌هاي بازرگاني و توقف صادرات خواهد شد.
او پيشنهاد كرده كه حداقل بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران در هماهنگي با وزارت صنعت، معدن و تجارت جهت رفع تعهد ارزي، امكان استفاده از روش «واردات در مقابل صادرات خود» و همچنين «رفع تعهد ارزي با واردات طلا» را مجدد فعال كرده و اجازه ايفاي تعهدات ارزي از اين روش را به صادركنندگان اعطا كند.
به گفته رييس كنفدراسيون صادرات، عدم هماهنگي بين دستورالعمل‌ها و فراهم نبودن امكان اجراي آنها، منجر به توقف ايفاي تعهدات ارزي صادركنندگان به خصوص از سوي واحدهاي كوچك و متوسط كه بيشترين سطح اشتغال در كشور را به خود اختصاص داده‌اند، خواهد شد و در نهايت توقف توليد، آن هم در سال جهش توليد با مشاركت مردمي را در پي خواهد داشت.
جزئيات واردات ۲۰ قلم كالاهاي اساسي
اما ببينيم ايران در دومامه سال جاري چه كالاهايي بيشتر وارد كرده است؟ گمرك ايران جزئيات واردات ۲۰ قلم كالاهاي اساسي به ارزش ۲ ميليارد و ۳۷۵ ميليون دلار را در فروردين و ارديبهشت ماه سال ۱۴۰۳ اعلام كرد.
داده‌هاي گمرك نشان مي‌دهد در دو ماهه نخست سال جاري ۴ ميليون و ۲۲ هزار تن كالاي اساسي به ارزش ۲ ميليارد و ۳۷۵ ميليون دلار از گمركات كشور ترخيص و وارد كشور شده است كه اين ميزان به لحاظ وزن ۲۶ درصد و از حيث ارزش ۱۷ افزايش نشان مي‌دهد.
بررسي داده‌هاي اعلام شده نشان مي‌دهد بيشترين افزايش در ارزشي در بين واردات كالاهاي اساسي در اين مدت مربوط به واردات «گوشت قرمز سبك گرم»، «كنجاله سويا» و «شكر»، «گوشت سرد سنگين» و «كود شيمايي» و بيشترين كاهش در ارزش مربوط به «گندم»، «جو»، «روغن‌هاي خوراكي»، «برنج» و «انواع بذر» اختصاص داشته است.
با توجه به داده‌هاي اعلام شده مي‌توان گفت واردات «گوشت قرمز سبك گرم» نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ ارزش دلاري رشدي 9.4 برابري داشته و به لحاظ وزن هم واردات اين كالاي اساسي نزديك به 10 برابر افزايش داشته و به 12 هزار و 839 تن رسيده است. كمبود و افزايش قيمت گوشت در بازار را شايد بتوان دليل افزايش واردات آن در بازه زماني مورد بررسي دانست، سال گذشته و با افزايش قيمت گوشت دولت واردات گوشت تنظيم بازاري را در دستور كار قرار داد.
«كنجاله سويا» دومين كالاي اساسي كه در بازه زماني مورد بررسي بيشترين رشد به لحاظ ارزش و حجم داشته است. داده‌هاي گمرك نشان مي‌دهد واردات اين نهاده در بازه زماني مورد بررسي نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ دلاري 7.5 برابر شده و از حيث وزن 8.8 برابر رشد پيدا كرده است. حجم واردات «كنجاله سويا» در دوماه نخست سال جاري به حدود 344 هزار تن به ارزش حدود 326 ميليون دلار رسيد.
واردات «شكر خام» هم دربازه زماني مورد بررسي رشد ارزشي و حجمي را ثبت كرده است. داده‌هاي اعلام شده نشان مي‌دهد، شكر وارداتي در اين مدت به لحاظ ارزشي رشدي 6.9 برابري داشته و به لحاظ وزن هم واردات اين كالاي اساسي 5.3 برابر شده است. با اين شرايط مي‌توان گفت در مدت زمان مورد بررسي 182 هزار تن شكر خام به ارزش كمي بيش از 122 ميليون دلار وارد كشور شده است.
«گوشت قرمز سرد سنگين» چهارمين كالاي اساسي كه در مدت زمان مورد بررسي رشد ارزشي و وزني در واردات داشته است، بررسي‌ها نشان مي‌دهد واردات گوشت قرمز سرد سنگين نسبت به مدت مشابه سال قبل رشدي 2.9 برابري به لحاظ وزن و ارزش دلاري داشته است.
بررسي داده‌هاي اعلام شده همچنين نشان مي‌دهد در دو ماه نخست امسال واردات «كود شيمايي» نسبت به موقعيت مشابه خود در سال گذشته به لحاظ ارزش حدود 2.6 برابر شده و به لحاظ وزن هم رشدي 3.7 برابري داشته است. در مدت زمان مورد بررسي 69 هزار تن كود شيمايي به ارزش 70 ميليون دلار وارد كشور شده است. از سوي ديگر با توجه به داده‌هاي اعلام شده مي‌توان گفت در مدت زمان مورد بررسي به لحاظ ارزشي واردات «گندم»، «جو»، «برنج»، «روغن خوراكي نيمه جامد و مايع خام» و «انواع بذر» به لحاظ وزني و ارزشي بيشترين كاهش را نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته‌اند.
