ممکن است تا به حال در مورد ضعف بزرگ آهن و فولاد در محیط های مختلف و در برابر زنگ زدگی، اکسیداسیون و خوردگی شنیده باشید، اما بر خلاف تصور بسیاری از افراد، ورق های فولادی شامل یک سری آلیاژ هستند که مقاومت بسیار بالایی در برابر این گونه عوامل دارند و از این رو برای محیط های مرطوب و در معرض آب و خوردگی مورد استفاده قرار می گیرند. این کیفیت ها با نام ورق دریایی شهرت یافته اند و بر اساس استاندارد های مختلف در سه گروه LR-A ، GL-A و A36 تقسیم بندی می شوند. از مزیت های کلی هر سه کیفیت ذکر شده می توان به مقاومت فوق العاده در برابر عوامل رطوبتی، اکسیداسیون، خوردگی و از همه مهم تر آب شور دریا اشاره کرد.
از سوی دیگر باید گفت قابلیت جوش پذیری ورق های دریایی بسیار بالا بوده و استحکام زیادی را نیز به خود اختصاص می دهند؛ به همین علت کاربردهای آن ها بیشتر در مصارف دریایی، کشتی سازی، انتقالات دریایی و ... است
گرید یا کیفیت GL-A یکی از بهترین گریدهای ورق های دریایی به شمار می آید که در صنایع کشتی سازی و تولید زیر دریایی مورد استفاده قرار می گیرد. استحکام کششی آن در حدود 400 تا 520 مگاپاسکال بوده و استحکام تسلیمی در حدود 235 مگاپاسکال دارد. این محصول بیشتر در کشورهای آمریکا، روسیه و اوکراین تولید می شود. کیفیت یا گرید دریایی LR-A نیز ویژگی هایی شبیه به گرید قبلی داشته، با این تفاوت که خود به چند نوع تقسیم می شود. LR AH32، LR AH36 و LR AH4 از انواع این محصول هستند.
در نهایت نیز به مشهورترین گرید دریایی در کشور اشاره می کنیم که فولاد A36 نامیده می شود. این ورق دارای استحکام تسلیم 250 مگاپاسکال بوده و بر اساس استاندارد آمریکایی ASTM تولید می شود. میزان کم کربن در ترکیبات این فولاد سبب قابلیت جوش پذیری و فرم پذیری بیشتر نسبت به سایر گریدها شده است.
کاربردهای ورق دریایی
طبیعی است که گریدهای دریایی با داشتن مقاومت بالا در برابر آب شور دریا به کاهش هزینه های صنایع کشتی سازی و دریایی کمک می کنند؛ از این رو بیشترین کاربرد را در این صنعت به خود اختصاص می دهند. در واقع فرایند تولید و ترکیبات آن ها نیز بر اساس این صنعت طراحی می گردد. مقاومت به خوردگی، استحکام بالا، وزن سبک، قیمت مقرون به صرفه، قابلیت انجام عملیات جوش کاری و ... سبب استفاده از این محصول در موارد زیر شده اند، اما پیش از مراجعه به کاربردهای ورق دریایی بهتر است بدانید در این مصارف وزن سبک یکی از اصلی ترین عوامل برای مقاومت در برابر آب های دریا و طوفان های شدید است که در گریدهای مختلف اولویت قرار داده می شود:
- ساخت کشتی ها
- تولید یدک کش
- زیردریایی های مختلف کوچک و بزرگ
- شناورهایی که برای چند کاربرد ساخته می شوند
- تولید فانوس های دریایی
- سکوهای نفتی که برای حفر چاه، استخراج و نگهداری نفت مورد استفاده قرار می گیرند
- ساخت اسکله های مختلف
- لوله سازی صنایع دریایی که در آن لوله هایی برای انتقال سیالات از دریا به خشکی ساخته می شوند
- تولید پمپ های حفاری برای نفت
- ساخت لندینگ گراف برای انتقال افراد، خودروها و ماشین های سنگین باربری
فرآیند تولید ورق دریایی
حال که با کلیت ورق های دریایی، مزیت ها و کاربرد های آن ها آشنا شدید، بهتر است در مورد فرآیند تولید آن ها نیز اطلاعات جامعی داشته باشید. همان طور که می دانید ورق های فولادی مانند آهن یا سیاه از طریق استخراج سنگ آهن، فراوری و احیا آن، تبدیل به شمش، اسلب و سپس فرآیند نورد گرم تولید می شوند. قیمت روز ورق سیاه نیز به علت تولید مستقیم از سنگ معدنی آهن، مقرون به صرفه تر از سایر ورق های فولادی سرد، پوششی و ... است. فرآیند تولید ورق دریایی نیز به همین ترتیب است. ابتدا سنگ آهن از معادن استخراج شده و پس از تبدیل به گندله یا سنگ آهن دانه بندی شده از طریق کوره اکسیژن قلیایی(BOF) یا کوره های قوس الکتریکی و روش میدرکس (EAF) به همراه مواد سرباره ذوب شده تا ناخالصی های آن جدا شود.
لازم به ذکر است آنالیز شیمیایی ورق دریایی در این قسمت مشخص می شود؛ سپس موادی که از پایین کوره خارج می شود، فولاد مذاب با خلوص بالا است که در مرحله ریخته گری به شمش های منجمد با عرض مشخص تبدیل می شوند. طی این مراحل اکسیدزدایی مواد انجام شده و درصد وجود منگنز و سایر عناصر در آن ها نیز تنظیم می شود.
در بخش بعدی فرآیند تولید و پس از انجام مراحل کنترل کیفیت، مراحل نورد گرم آغاز می شوند که در ابتدا با پیش گرم اسلب های به دست آمده از شمش ها صورت می گیرد. سپس اسلب ها طی چندین مرحله نورد به وسیله غلطک های رفت و برگشتی به ضخامت مد نظر برای ورق دریایی می رسند و پس از طی مراحل سرد کردن به صورت شیت هایی با ابعاد مشخص یا کویل های دریایی در آمده و بسته بندی می شوند. این موضوع بسته به تولید کارخانه دارد. برخی از کارخانجات ورق های فولادی را مطابق با سفارش خریداران به صورت شیت هایی با ابعاد مشخص برشکاری کرده و تحویل می دهند؛ در صورتی که بسیاری از آن ها این فلزات را پس از خط خنک کاری یا کولینگ با استفاده از دستگاه کلاف پیچ به رول های فولادی تبدیل کرده و بسته بندی و ارسال می کنند.
تفاوت ورق دریایی و ورق گالوانیزه
ورق های دریایی به عنوان آلیاژ های بسیار مناسب برای استفاده در صتایع دریایی و کشتی سازی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند اما در عین حال تفاوت های بسیار مهمی با سایر ورق های فولادی دارند که عبارتند از:
- کاربرد: کاربرد ورق های دریایی در ساخت انواع کشتی و یدک کش ها ،اسکله و زیردریایی در نوع های مختلف است در حالی که ورق های گالوانیزه به خاطر خاصیت و ویژگی خودشان در سقف ساختمان ها، شیروانی منازل، خودروسازی و ساختمان سازی کاربرد دارند.
- قیمت: یکی از مهم ترین تفاوت های این دو ورق تفاوت در هزینه آن ها هستند به طوری که طبق اعلام قیمت های سایت آهن اینفو ، قیمت ورق های گالوانیزه به عنوان یکی از شرکت های برجسته در این حوزه از قیمت ورق دریایی بالاتر است. روی ورق های دریایی از جنس فولادی است که به هیچ پوششی آغشته نشده است.
- تولید: فرایند تولید ورق های گالوانیزه و ورق های دریایی متفاوت است به طوری که برخی از کارشناسان، ورق های دریایی را نوعی آلیاژ از ورق سیاه تلقی می کنند، اما باید گفت این دو محصول تنها روش تولیدی شبیه به یک دیگر دارند. گریدهای ورق سیاه هر کدام دارای ترکیبات و آنالیزهای شیمیایی مختلفی هستند و مقاومت بسیار زیادی در برابر زنگ زدگی، آب دریا و رطوبت ندارند. این در صورتی است که ورق های دریایی استحکام بسیار بالایی را در برابر آب شور دریا و ناخالصی های آن دارا هستند و بیشتر در کشتی سازی و مصارف دریایی مورد استفاده قرار می گیرند. اما ورق های گالوانیزه از قوطی وری ورق در یک محلولی الکترولیکی که دارای فلز زینک است، تولید می شود که بعد از آن طبق عملیات هایی شیمیایی که بر پایه ی الکترولیز است و ارتباط آند و کاتد ورق های گالوانیزه تولید می شوند.
- ظاهر: ورق دریایی نسبت به ورق های گالوانیزه ظاهرغیرشفاف وکدرتری دارد و در بازه ضخامتی کمتری نیز تولید می شود.
