اوپكي ها؛ تغيير استراتژيك يا يك عقب‌نشيني تاكتيكي ؟!

طبق قرارداد جديد اوپك پلاس، توليد اين ائتلاف از ماه اكتبر افزايش خواهد يافت كه به معناي كاهش بيشتر قيمت نفت و فاصله گرفتن آن از هدف ۱۰۰ دلار در هر بشكه است.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، ائتلاف اوپك پلاس از تلاش خستگي ناپذير خود براي رسيدن به نفت 100 دلار در هر بشكه كوتاه آمده است. مشخص نيست اين تغيير موضع يك تغيير استراتژيك است يا يك عقب‌نشيني تاكتيكي، اما تاثير آن بر بازار نفت كاهش قيمت نفت و پايين آمدن تورم جهاني خواهد بود.
اوپك پلاس در روز يكشنبه قراردادي را اعلام كرد كه طبق آن كاهش توليد پيچيده آن در 2025 هم ادامه خواهد داشت. اما اين قرارداد روي ديگري هم دارد. اعضاي ائتلاف اوپك پلاس مي‌توانند از ماه اكتبر بشكه‌هاي بيشتري را وارد بازار كنند كه طي يك سال آينده افزايش چشمگيري را رقم خواهد زد.
طبق گفته مقامات عربستان، توليد ائتلاف اوپك پلاس تا ماه دسامبر 500 هزار بشكه در روز بالاتر از سطح فعلي خواهد بود و تا اواسط 2025 هم 1.8 ميليون بشكه در روز افزايش مي‌يابد و همواره افزايش توليد نفت برابر بوده با كاهش قيمت آن.
اوپك پلاس اعلام كرده اين افزايش توليد مشروط به سلامت بازار خواهد بود بنابراين اين قرارداد فعلاً يك هدفنامه است. اما حقيقت اين است كه تمايل اين ائتلاف براي توليد بيشتر بر روانشناسي بازار تاثير مي‌گذارد، مخصوصاً اينكه امارات اجازه پيدا كرده توليد خود را بيش از ساير اعضا افزايش دهد. ساير اعضايي كه بي‌صبرانه منتظر افزايش توليد هستند مثل عراق و قزاقستان مانند امارات خوش شانس نبوده‌اند بنابراين احتمال عدم تعهد آنها به سطح فعلي توليد وجود دارد.
به نظر مي‌رسد ائتلاف اوپك پلاس هدف نفت سه رقمي را تا محدوده دو رقمي پايين آورده است. اما چقدر پايين؟ نفت خام برنت كمي بالاتر از 80 دلار در هر بشكه معامله مي‌شود و انتظار مي‌رود تا مدتي در همين سطح فعلي باقي بماند، اگر پايين نيايد.
تحليلگران عقيده دارند كوتاه آمدن اوپك پلاس از هدف سه رقمي شدن نفت تصميم عاقلانه‌اي بوده و افزايش توليد مزايايي براي اين ائتلاف دارد. اول اينكه اوپك پلاس با يك سقوط قيمت مواجه نمي‌شود و شاهد يك كاهش قيمت محدود خواهد بود. دوم پايين آمدن قيمت نفت در كوتاه‌مدت تاثيرات مثبتي دارد: تورم جهاني را پايين آورده و باعث كاهش نرخ بهره و رشدن بيشتر اقتصاد‌هاي نوظهور مي‌شود  و در نهايت مي‌تواند يارانه‌هاي اعطايي به رقباي نفت شيل امريكا را هم حذف كند.
اما اين تغيير موضع در زمان نامناسبي براي عربستان صورت گرفته است. اين كشور براي تحقق روياهاي خود جهت ساخت شهرهاي جديد به پول نياز دارد. عربستان در روز يكشنبه فروش بخش ديگري از سهام شركت آرامكو را آغاز كرد و اميدوار است 11.5 ميليارد دلار درآمد از اين فروش كسب كند. طبق گزارش صندوق بين‌المللي پول، عربستان براي تامين بودجه خود در سال جاري ميلادي به نفت 96 دلار در هر بشكه نياز دارد، يعني بالاتر از متوسط 80 دلاري كه بين سال‌هاي 2000 تا 2020 به فروش مي‌رفت. متوسط قيمت نفت خام برنت از ابتداي سال جاري ميلادي تا حالا 83 دلار و 50 سنت بوده است. اين رقم باعث كسري بودجه در عربستان شده و اين كشور را مجبور به افزايش بدهي، فروش سرمايه‌ها، پايين آوردن هزينه‌ها و افزايش ماليات مي‌كند. وليعهد عربستان با مشكل ديگري هم مواجه است. جمعيت اين كشور به خاطر نرخ بالاي زاد و ولد و مهاجرت از يمن افزايش يافته است. جمعيت عربستان تا حدود 34 ميليون نفر در سال جاري افزايش يافته يعني حدود دو برابر بيشتر از سال 2000. بنابراين عربستان نسبت به همسايه‌هاي ثروتمند خود فقيرتر به نظر مي‌رسد. سرانه توليد ناخالص داخلي عربستان در 2023 برابر با 30 هزار دلار بوده در حالي كه اين رقم براي عربستان 55 هزار دلار و براي قطر 80 هزار دلار بوده است.
از طرف ديگر عربستان در حال حاضر 9 ميليون بشكه در روز توليد نفت دارد كه پايين‌ترين رقم طي يك دهه گذشته است.
همچنين وزير نفت با بيان اينكه اوپك‌پلاس به‌دقت و منظم تحولات بازار جهاني نفت و عوامل تأثيرگذار بر آن را زير نظر دارد، گفت: توافق اوپك‌پلاس و همكاري ميان توليد كنندگان بزرگ نفت تنها گزينه براي تحقق امنيت انرژي جهان در بازه‌هاي زماني كوتاه‌مدت و بلندمدت است.
جواد اوجي، وزير نفت، پس از برگزاري نشست 188 عادي وزيران نفت و انرژي سازمان كشور‌هاي صادركننده نفت (اوپك) و سي‌وهفتمين نشست وزارتي اوپك‌پلاس گفت: در اين نشست‌ها كه از طريق ويديوكنفرانس برگزار شد به اتفاق آراء تصويب شد كاهش عرضه جمعي اعضا تا پايان سال 2025 ميلادي ادامه يابد.
وي با بيان اينكه تصميمي كه در نشست اوپك‌پلاس گرفته شد، مبتني بر اجماع همه توليدكنندگان است، گفت: بازار نفت اكنون دوره‌اي حساس را تجربه مي‌كند و افزايش مقدار عرضه از سوي بعضي از توليدكنندگان خارج از ائتلاف اوپك‌پلاس، ترديد‌هاي حاكم بر اقتصاد جهان و چشم‌انداز اقتصادي، اقدام‌هاي سفته‌بازان و پيامد‌هاي اين تحولات، پيام‌هاي هشداردهنده‌اي براي ثبات بازار نفت است.
وزير نفت با بيان اينكه به علت افزايش فعاليت‌هاي سوداگران در بازار‌هاي كاغذي نمي‌توان در رابطه با چشم‌انداز‌هاي بازار نفت صحبت كرد، گفت: آنچه به‌طور قطع مي‌توان اعلام كرد اين است كه اوپك‌پلاس به‌دقت و منظم تحولات بازار جهاني نفت و عوامل تأثيرگذار بر آن را زير نظر دارد. 
اوجي افزود: توافق اوپك‌پلاس و تصميم‌هايش عاملي مهم در حذف نوسان‌هاي بازار نفت، كمك به بهبود شرايط اقتصادي جهان و تشويق سرمايه‌گذاري‌هاي جديد در صنعت نفت و تأمين امنيت انرژي است. باور ما اين است كه توافق اوپك‌پلاس و همكاري ميان توليد كنندگان بزرگ نفت تنها گزينه براي تحقق امنيت انرژي جهان در بازه‌هاي زماني كوتاه‌مدت و بلندمدت است.
وزير نفت در پايان گفت: پيش از نشست اوپك‌پلاس هم نشست 188 عادي اوپك برگزار شد و مطابق روال معمول موارد دستور كار اين نشست شامل مجموعه‌اي از مسائل اداري-مالي و مديريتي مربوط به اوپك بود كه به‌طور معمول دو بار در سال در سطح وزيران نفت و انرژي كشور‌هاي عضو اوپك برگزار مي‌شود، در نشست، افزون بر ارزيابي تحولات بازار نفت و مواضع كشور‌هاي عضو، گزارش مسائل اداري ازسوي دبيرخانه اوپك گزارش داده شد و تصميم‌هاي متناسب گرفته شد. اوپك پلاس تصويب كرد كاهش توليد ۳.۶۶ ميليون بشكه‌اي خود را تا پايان ۲۰۲۵ ادامه دهد و كاهش توليد داوطلبانه ۲.۲ ميليون بشكه‌اي برخي از اعضا هم سه ماه ديگر و تا پايان ۲۰۲۴ تمديد شود.
به گزارش خبرگزاري تسنيم به نقل از رويترز، ائتلاف
 اوپك پلاس در روز يكشنبه تصميم گرفت طرح كاهش توليد خود را در 2025 هم ادامه دهد. اين گروه به دنبال حمايت از بازار نفت در بحبوحه رشد ضعيف تقاضا، نرخ بالاي بهره و افزايش توليد نفت امريكاست.
نفت خام برنت در روزهاي اخير حدود 80 دلار در هر بشكه معامله مي‌شود، يعني پايين‌تر از سطحي كه بيشتر كشورهاي عضو اوپك پلاس براي متعادل كردن بودجه خود نياز دارند. نگراني نسبت به رشد آهسته تقاضا در چين به عنوان بزرگ‌ترين وارد كننده نفت دنيا و همچنين افزايش ذخاير نفت كشورهاي توسعه يافته بر قيمت اين كالا تاثير گذاشته است.
سازمان كشورهاي صادركننده نفت و متحدانش در ائتلاف اوپك پلاس توليد خود را از اواخر 2022 پايين آورده‌اند.
اعضاي اين ائتلاف در حال حاضر يك كاهش توليد 5.86 ميليون بشكه‌اي را اجرايي مي‌كنند كه حدود 5.7 درصد از تقاضاي جهاني را شامل مي‌شود‌.
اين رقم شامل 3.66 ميليون بشكه در روز كاهش توليدي است كه تا پايان 2024 ادامه دارد و همچنين 2.2 ميليون بشكه در روز كاهش توليد داوطلبانه كه تا پايان ژوئن 2024 ادامه خواهد داشت. اوپك پلاس در روز يكشنبه تصويب كرد كاهش توليد 3.66 ميليون بشكه‌اي خود را تا پايان 2025 ادامه دهد و كاهش توليد داوطلبانه 2.2 ميليون بشكه‌اي برخي از اعضا هم سه ماه ديگر و تا پايان 2024 تمديد شود.
2.2 ميليون بشكه در روز كاهش توليد داوطلبانه 8 عضو اين ائتلاف به صورت تدريجي از اكتبر 2024 تا سپتامبر 2025 كنار گذاشته مي‌شود. اوپك انتظار دارد تقاضا براي نفت خام اوپك پلاس در نيمه دوم سال جاري ميلادي به‌طور متوسط برابر با 43.65 ميليون بشكه در روز باشد. اين يعني اگر اين گروه سطح توليد خود در ماه آوريل را كه برابر با 41.02 ميليون بشكه در روز بود ادامه دهد، 2.63 ميليون بشكه در روز كاهش ذخاير وجود خواهد داشت.
آژانس بين‌المللي انرژي كه نماينده مصرف‌كنندگان بزرگ دنياست تخمين مي‌زند تقاضا براي نفت اوپك پلاس به علاوه ذخاير نفتي به‌طور متوسط پايين‌تر از 41.9 ميليون بشكه در روز در 2024 خواهد بود. وزير نفت عربستان گفت اگر تقاضا به اندازه كافي بالا نباشد، اوپك پلاس روند برداشتن اين كاهش توليد را متوقف كرده و توليد خود را بيش از پيش پايين مي‌آورد. برخي تحليلگران انتظار داشتند اوپك پلاس طرح كاهش توليد داوطلبانه خود را به خاطر كاهش قيمت نفت و ضعف تقاضا تنها چند ماه ديگر ادامه دهد و بسياري هم پيش‌بيني كرده بودند اين گروه براي هدف‌گذاري براي 2025 با مشكل مواجه مي‌شود چون هنوز براي تعيين ظرفيت توليد اعضاي خود به توافق نرسيده است. اين مساله قبلاً باعث تنش در اوپك پلاس شده بود. اما در كمال تعجب ائتلاف اوپك پلاس در اجلاس روز يكشنبه گفت‌وگو در مورد ظرفيت‌هاي توليد را تا نوامبر 2025 به تعويق انداخت. در عوض يك هدف توليد جديد براي امارات تصويب شد كه طبق آن مي‌تواند توليد خود را به تدريج 0.3 ميليون بشكه در روز نسبت به سطح فعلي 2.9 ميليون بشكه‌اي افزايش دهد.
اجلاس روز يكشنبه كمتر از 4 ساعت طول كشيد كه براي رسيدن به اين قرارداد پيچيده زمان كوتاهي بود.
گفته مي‌شود وزير نفت عربستان روزها مشغول آماده سازي اين قرارداد در پشت صحنه بوده، او از برخي اعضاي كليدي كه در كاهش توليد‌هاي داوطلبانه مشاركت داشتند دعوت كرد در رياض حاضر شوند، در حالي كه اين اجلاس به صورت آنلاين برنامه‌ريزي شده بود.
كشورهاي شركت كننده در كاهش توليد داوطلبانه عبارتند از: الجزاير، عراق، قزاقستان، كويت، عمان، روسيه، عربستان و امارات.
توليد نفت اوپك در ماه مه، براي سومين ماه ثابت ماند اما عراق و امارات عربي متحده همچنان بالاتر از سهميه‌هاي تعيين شده خود، توليد كردند. يافته‌هاي نظرسنجي بلومبرگ نشان داد سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) در ماه ميلادي گذشته، به‌طور متوسط ‌۲۶.۹۶ ميليون بشكه در روز توليد كرد كه حدود ۶۰ هزار بشكه بيشتر از آوريل بود. بغداد و ابوظبي هنوز كاهش عرضه توافق شده با اعضاي ديگر اوپك در ابتداي سال را به‌طور كامل اجرا نكرده‌اند.
اوپك و متحدانش در ابتداي سال ميلادي جاري، براي جبران افزايش صادرات امريكا و گويان و همچنين چشم‌انداز اقتصادي متزلزل چين، كاهش توليدشان را عميق‌تر كردند تا از قيمت‌هاي نفت حمايت كنند. اين اقدامات درجات مختلفي از موفقيت را داشت و قيمت‌ها در دو ماه گذشته كاهش يافت. در نشست روز يكشنبه، گروه اوپك پلاس برنامه‌هايي را براي تسهيل تدريجي اين محدوديت‌ها تا اواخر سال ۲۰۲۵ تشريح كرد. قيمت نفت خام برنت در روز دوشنبه براي اولين بار از فوريه، به زير ۸۰ دلار در هر بشكه سقوط كرد زيرا شركت‌هاي سنگين وزن بازار مانند گلدمن ساكس، بهبود عرضه برنامه‌ريزي شده را منفي توصيف كردند. يكي از موضوعات مهم براي اوپك و شركايش در طول توافق جديد كاهش توليد، وادار كردن اعضا به اجراي سهم تعهد شده خود بوده است.
عراق در ماه مه، ۴.۲۴ ميليون بشكه در روز توليد كرد كه اندكي بيشتر از ماه قبل بود و نتوانست به محدوديت توافق شده پايبند باشد يا كاهش اضافي براي جبران توليد بالاتر قبلي را انجام دهد. توليد اين كشور تقريبا ۲۹۰ هزار بشكه بيشتر از هدف تعيين شده بود.
بغداد سال‌هاست كه با سقف‌هاي توليد تعيين‌شده توسط اوپك پلاس مخالفت مي‌كند، زيرا اين كشور به دنبال درآمد بيشتر براي بازسازي اقتصاد متلاشي شده براثر دهه‌ها جنگ و تحريم‌ها است. امارات عربي متحده كه مشتاق است ظرفيت توليد تازه نصب شده خود را به‌كار گيرد، در ماه ميلادي گذشته، ۳.۱۳ ميليون بشكه در روز توليد كرد كه حدود ۲۱۸ هزار بشكه بالاتر از هدف خود بود.
با اين حال، داده‌هاي رسمي اوپك نشان مي‌دهد ابوظبي به سهميه‌هاي توليد خود عمل مي‌كند و اين كشور با موفقيت، معافيت ويژه‌اي را براي افزايش تدريجي توليد به ميزان ۳۰۰ هزار بشكه در روز در سال ۲۰۲۵ دريافت كرد.
نظرسنجي بلومبرگ بر اساس داده‌هاي رديابي كشتي، اطلاعات مقامات و برآوردهاي مشاوران از جمله شركتهاي كپلر، راپيدان انرژي و ريستاد انرژي است.