گروه راه و شهرسازي| در حالي كه صنعت هوايي ايران روزهاي بسيار ناخوشايندي را پشت سر مي‌گذارد و تواني براي بازسازي و نوسازي خود به منظور پاسخ به تقاضاهاي داخلي كشور را ندارد، برخي كشورهاي منطقه برنامه‌ها و گام‌هاي تازه‌اي را براي تصاحب بازار منطقه و حتي جهان در اولويت خود قرار داده‌اند. برنامه‌هايي كه برخي فرودگاه‌هاي كشور را نيز تحت تاثير قرار داده‌اند.
به گفته نماينده اسبق ايران در ايكائو، از چند ماه گذشته حداقل 6 ايرلاين خارجي از جمله فلاي دوبي، تركيش و كويت پروازهاي خود به فرودگاه هاشمي‌نژاد مشهد را قطع كردند. اين در حالي است كه فرودگاه هاشمي نژاد مشهد اين ظرفيت را دارد كه نقطه‌اي براي جابه‌جايي مسلمانان جهان بالاخص شيعيان باشد.
در اين حال، اخباري از سرمايه‌گذاري چند ده ميليارد دلاري عربستان در حوزه هوانوردي منتشر مي‌شود كه نشان مي‌دهد هدف عربستان براي تبديل شدن به مركز جهاني هوانوردي در منطقه است و مي‌خواهد رتبه هوايي امارات را از آن خود كند. اخيرا دولت سعودي اعلام كرده است كه اصلاحات در بخش هوانوردي اين كشور مي‌تواند تا پايان سال 2030 باعث جذب حدود 100 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري به اين بخش شود و در واقع اين اقدام عربستان در راستاي متنوع‌سازي اقتصادي و فاصله از اقتصاد تك محصولي است تا سهم اين كشور را در ترانزيت هوايي بار و مسافر افزايش دهد.
عليرضا منظري، نماينده اسبق ايران در ايكائو با اشاره به سرمايه‌گذاري‌هاي كلان عربستان براي تبديل به هاب هوايي در خاورميانه اظهار داشت: تبديل شدن به هاب هوايي به عوامل زيادي بستگي دارد و تمام عوامل اقتصادي، سياسي، فرهنگي و اجتماعي در تحقق اين هدف دخالت دارند. اولين كشوري در منطقه كه اين تغيير سياسي، فرهنگي، اقتصادي را انجام داد، امارات بود و اين زمينه و بستر را ايجاد كرد تا با فراهم آمدن زيرساخت‌هاي فني و غيرفني ايرلاين‌هاي دنيا را جذب اين نقطه در منطقه كند و مي‌بينيم كه امروز تمام ايرلاين‌ها امارات را به عنوان هاب هوايي خاورميانه مي‌شناسند.
امارات و قطر هاب‌هاي
هوايي در خاورميانه
منظري در گفت‌وگو با ايلنا ادامه داد: پيش از اين اقدام امارات آن تمام كشورهاي عربي سياست‌هاي بسته‌اي داشتند اما پس از امارات، قطري‌ها آمدند و اين سياست را اعمال كردند و تا اندازه‌اي هم توانست موفق شود و بخشي از ظرفيت امارات را به خود جذب كرد. عربستان هم از سه سال گذشته تصميم گرفت اين سياست را به اجرا برساند و جايگاه خود را در منطقه تغيير دهد و در اين صورت مي‌تواند با توجه به سرمايه‌گذاري انجام داده، هاب جديدي را در منطقه ايجاد كند. عربستان اعلام كرده كه فعاليت جدي خود را در صنعت هوانوردي را از سال 2025 آغاز مي‌كند و مشخص است كه برنامه بلندمدت براي تحقق اين هدف داشته است.
نماينده اسبق ايران در ايكائو با بيان اينكه در آينده سه هاب هوايي در منطقه خاورميانه خواهيم داشت و رقابت بين اين سه كشور افزايش پيدا مي‌كند كه در نهايت اين رقابت به نفع مسافر و صاحب كالاي ترانزيتي خواهد بود، گفت: در رقابت اين سه هاب شركت‌هاي هواپيمايي براي اينكه بتوانند بليت ارزان‌تري را به مسافران ارايه دهد، از خدمات هوايي كشوري استفاده مي‌كند كه قيمت تمام شده را پايين‌تر بياورد. منظري افزود: در هاب شدن يك كشور در حوزه هوايي، تعداد نشست و برخاست شدن مهم نيست، آنچه كه اهميت دارد اين است كه كشور بتواند براي شركت‌هاي مختلف مسيرهاي مختلف پروازي ايجاد كند و موضوع مهم دسترسي آن فرودگاه به نقاط متعدد پروازي در دنيا است، اينكه مسافر هر زماني كه بخواهد بتواند نسبت به سفر تصميم بگيرد و از آن مركز براي اتصال به مقصد نهايي مطمئن باشد بنابراين هاب شدن مشخصات فني تعيين شده‌اي ندارد و موضوع مهم ميزان دسترسي‌‌ها و ارتباطات است.
ناوگان هوايي امارات
با بيش از 500 هواپيماي فعالِ نو
وي تاكيد كرد: اما به‌طور قطع هم موضوع زيرساخت و هم ناوگان بسيار اهميت دارد، در حال حاضر ناوگان تنها يك ايرلاين از اين كشور و تنها ناوگان شركت هواپيمايي امارات بيش از 200 فروند هواپيما دارد كه تمام اين ناوگان پهن پيكر و نو است و مجموع هواپيماهاي ايرلاين‌هاي امارات متحده عربي بالاي 500 فروند است كه تمام اين ناوگان به خط و فعال هستند. از سوي ديگر فرودگاهي را در امارات را مي‌بينيم كه در هر 2 دقيقه يك پرواز نشست و برخاست دارد.
نماينده اسبق ايران در ايكائو با اشاره به هدف تعيين شده براي ايران در اسنادبالادستي و چشم‌انداز 1404 كه طبق آن ايران بايد به هاب هوايي منطقه تبديل مي‌شد، اظهار داشت: امروز صنعت هوانوردي كشورمان با مشكلات متعددي مواجه است و همين كه بتوانيم نياز مسافران داخلي را پاسخ دهيم كافي است. در حال حاضر، ناوگان هوايي ايران 300 فروند هواپيما دارد كه بيش از نيمي از آن زمينگير است و فرودگاه مهرآباد كه بيشترين عمليات پروازي در بين فرودگاه‌هاي كشور انجام مي‌دهد روزانه حدود 200 پرواز دارد. آيا اقداماتي كه عربستان از سه سال گذشته انجام داده ايران توانسته انجام دهد؟ اعداد و ارقام سرمايه‌گذاري عربستان در اين بخش با ساير رقبا شوخي ندارد و هدف عربستان براي تصاحب اين جايگاه در منطقه جدي است.
محدوديت ناوگان ايران
براي انجام پروازهاي حج
وي ادامه داد: عربستان مزيتي كه نسبت به امارات و قطر دارد ثابت بودن پروازهاي حج است و زيرساخت هوايي اين كشور تا حدي قوي شده كه همزمان با پروازهاي پي در پي حج بتواند ساير پروازها را انجام دهد، حال اينكه در كشورمان ايران اير در ايام سفرهاي حج، به دليل محدوديت ناوگان و هواپيما براي ساير پروازها با محدوديت ناوگان مواجه مي‌شود و قطعا با اين وضعيت نمي‌توان هاب شد. منظري با اشاره به توسعه ناوگان كارگرو در هاب‌هاي منطقه افزود: يكي از الزامات هاب شدن افزايش تعداد هواپيماهاي كارگرو است و هاب شدن بايد چندجانبه باشد و تنها يك جنبه مسافري ندارد و بخش زيادي از حمل بارهاي خاص از طريق حمل ونقل هويي انجام مي‌شود. هاب هوايي بايد نقطه ترانزيتي هم براي مسافر و هم بار باشد و در حال حاضر هم بيشترين ترانزيت در خاورميانه از آن امارات است كه البته خارج از اين منطقه شاهد حضور پررنگ تركيه هستيم.
ايران هيچ پرواز ترانزيتي ندارد
وي تاكيد كرد: در اين شرايط رقابتي در فرودگاه امام هيچ پرواز ترانزيتي مسافري انجام نمي‌شود چراكه بستر زيرساختي و فرهنگي براي اين ظرفيت ايجاد نشده اما عربستان از سه سال گذشته در حال ايجاد بستر اين تحولات از جمله تحولات فرهنگي در كشورش است و تغييرات سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي را در عربستان مي‌بينيم و امروز فرهنگ پذيرش انواع مسافر از كشورهاي مختلف را ايجاد كرده و توانسته با اين شرايط جديد فرهنگي، سرمايه‌گذاري‌ها را توسعه دهد.
تغيير سرمايه‌گذاري هاب هوايي
از ايران به امارات
نماينده اسبق ايران در ايكائو گفت: اخيرا در ملاقاتي با يكي از نمايندگان KLM موضوع جالبي را بازگو كرد، طبق گفته وي، همراه با تيمي دو بار به ايران سفر داشت براي اجراي پروژه هاب شدن ايران جهت ترانزيت اروپا و آسيا و طرح ساخت فرودگاه بزرگ تهران و ايران نقطه بسيار مطلوب براي تبديل شدن به هاب هوايي بود اما پس از سال 57 بررسي مجددي انجام شد و نتيجه اين بود كه زمينه‌ها براي اجراي اين پروژه در ايران وجود ندارد و دبي را به عنوان منطقه جايگزين انتخاب كرديم. منظري ادامه داد: واقعيت اين است كه شايد ايران اين مزيت را داشته باشد كه براي برخي از مسيرهاي ترانزيتي نقطه خوبي باشد اما در كل بايد تمام بسترهاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي آماده باشد و اگر تمام اين بسترها آماده شوند امكان رقابت با امارات و تركيه را داريم. اتفاقا امكان اين هم وجود دارد كه بدون بودجه دولتي در بخش زيرساخت‌هاي هوايي سرمايه‌گذاري كرد، بايد توجه داشت كه در كشوري مانند عربستان كه قدرت مالي قوي هم دارد بخشي از اين سرمايه‌گذاري‌ها غيردولتي بوده و سرمايه‌گذار خارجي جذب اين بازار شده است. در ايران هم اين ظرفيت وجود دارد اما شرط آن ايجاد بسترهاي سياسي و فرهنگي است.
قطع پرواز ايرلاين خارجي به مشهد
وي تاكيد كرد: فرودگاه هاشمي نژاد مشهد اين ظرفيت را دارد كه نقطه‌اي براي جابه‌جايي مسلمانان جهان بالاخص شيعيان باشد اما در حالي كه چندين ايرلاين خارجي پروازهاي مستمر به فرودگاه مشهد داشتند، از چند ماه گذشته حداقل 6 ايرلاين خارجي از جمله فلاي دوبي، تركيش و كويت پروازهاي خود به فرودگاه هاشمي‌نژاد را قطع كردند.
