تعادل |
در نشست کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران با اشاره به تبعات آمار پایین صادرات فرش دستباف کشور، اعلام شد: واردات غیرقانونی فرش افغانستانی به ایران، به حوزه فروش، آسیب جدی وارد کرده است. در همین حال اعضای اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف عنوان کردند که دوران تحریم طی یک‌سال حدود 200 میلیون دلار صادرات فرش افت کرد و بعد از آن با تصمیم بانک مرکزی بار دیگر با افت 170 میلیونی مواجه شدیم. بعداً در دوره دولت سیزدهم به دلیل ناکار بلدی، این روند مشکل‌آفرین ادامه پیدا کرد. در آمار دیگری که در این نشست اعلام شد؛ در حال حاضر میزان صادرات از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار به حدود ۴۰ میلیون دلار کاهش یافته است.
تداوم افت صادرات فرش
سید مرتضی حاجی‌آقا میری در نشست کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران اظهار کرد: در سال 1400 انتقال مرکز ملی فرش از وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در دستور کار قرار گرفت که آن زمان هم فعالان صنعت فرش عنوان کردند که این انتقال مشکلات این صنعت را نه‌تنها حل نمی‌کند بلکه بیشتر هم می‌کند. تا اینکه با تغییر چارت وزارت صنعت، معدن و تجارت بدون توجه به قانون و خواسته بخش خصوصی مرکز ملی فرش از زیرمجموعه وزیر خارج شد و به چندین مرحله جایگاه پایین‌تر تنزل پیدا کرد و مرکز ملی فرش را با اداره کل صنایع خلاق اسباب‌بازی ادغام کردند. او افزود: مدت‌هاست که مرکز ملی فرش به‌صورت تعلیق است و هیچ فعالیت مفیدی انجام نمی‌دهد. کمیسیون همان زمان هم با تغییر جایگاه مرکز ملی فرش، مخالف بود و خواهان تشکیل سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی زیر نظر رئیس‌جمهوری است. میری درباره آمار صادرات فرش در ایران هم گفت: آمار صادراتی نشان از تنزل این صنعت دارد؛ بعد از وضع تحریم‌های آمریکا در سال 1397 صادرت تنزل یافت و به‌صورت فزاینده و با شیب تندی در حال پیشروی است. امیدواریم در دولت آینده سیاستی اتخاذ شود که به رشد و بازگشت به بازار جهانی فکر کنیم. به گفته این فعال اقتصادی، پیمان‌سپاری ارزی یکی از مهم‌ترین مشکلات حوزه صادرات فرش و صنایع‌دستی و یکی از عوامل اصلی کاهش شدید میزان صادرات آن‌ها بوده است.
فرش دستباف متولی دولتی ندارد
علا نور توکلی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش نیز د ر این نشست علام کرد: طبق آمار در حال حاضر میزان صادرات از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار به حدود ۴۰ میلیون دلار کاهش یافته و بر اساس قوانینی که گذاشته شده است صادرات و اشتغال‌آفرینی را از بین می‌برد. او تصریح کرد: فرش دستباف متولی دولتی ندارد. نمایشگاه فرش دستباف ایران همیشه اول تا هفتم شهریور به مدت هفت روز برگزار می‌شد ولی امسال با تغییر ساعت، در چهار روز برگزار خواهد شد. اگر نمایشگاه با این شیوه برگزار شود، کسی در آن شرکت نمی‌کنند. توکلی ادامه داد: مرکز ملی فرش هم دور برگزاری نمایشگاه را خط کشیده است درحالی‌که قبلاً جزو برگزارکننده‌ها بود. الان به‌جای اینکه به دنبال افزایش صادرات و بازاریابی فرش دستباف باشیم تا تحرکی در این صنعت ایجاد شود، دنبال رفع مشکلات خلق‌الساعه هستیم. او در ادامه افزود: هر نشستی که برگزار می‌شود، انتهای آن به ناامیدی می‌رسد و هیچ جوابی درباره مشکلات نمی‌گیریم. فرش مرجوعی، پیمان‌سپاری ارزی و خیلی از مشکلات دیگر سال‌هاست که با صنعت فرش همراه است و هیچ‌کدام به نتیجه‌ای نمی‌رسد و همین باعث می‌شود که مسیر خسته‌کننده شود.
در دولت سیزدهم صنعت فرش آسیب دید
در ادامه حامد چمن‌رخ، نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران گفت: در دولت سیزدهم فرش دستباف ایران با مشکلات زیادی مواجه شده است. در دولت دوازدهم با شروع تحریم‌های امریکا، با تغییر قوانینی مواجه شدیم که یکی بازگشت ارز حاصل از صادرات بود. به‌تبع آن وضعیت، تصمیم غلط بانک مرکزی هیچ سودی برای فرش دستباف نداشت جز پایین آمدن حجم صادرات بخش خصوصی. البته هیچ‌کس منکر این نیست که ارز حاصل از صادرات باید به کشور بازگردد و تحت نظارت دولت باشد ولی وضعیت در حوزه کشاورزی، خدمات فنی و مهندسی و فرش که ارزش‌افزوده تولید می‌کنند، متفاوت است. سخت‌گیری به صادرکننده‌ها باعث افت صادرات در این حوزه‌ها شد. چمن‌رخ تصریح کرد: در دوران تحریم در یک‌سال حدود 200 میلیون دلار صادرات فرش افت کرد و بعد از آن با تصمیم بانک مرکزی بار دیگر با افت 170 میلیونی مواجه شدیم. بعداً در دوره دولت سیزدهم به دلیل ناکار بلدی، این روند مشکل‌آفرین ادامه پیدا کرد. او به موضوع مرکز ملی فرش در دولت سیزدهم اشاره کرد: مرکز ملی فرش قبلاً جایگاه خوبی داشت و به‌صورت هفتگی با وزیر در تعامل بود و فرش دستباف در دولت و سازمان‌های تصمیم گیر کرسی داشت ولی با تصمیم دولت سیزدهم این جایگاه متزلزل شد و ارتباط خود را در دولت از دست دادیم. به‌گفته چمن‌رخ در این دوره به‌جایگاه صنعت فرش بی‌توجهی و بی‌مهری شد. در فرش دستباف که هنر ملی ایران است و حدود 10 میلیون نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه اشتغال دارند؛ بی‌توجهی دولت باعث یاس و ناامیدی شد. در ادامه چمن‌رخ فزود: به بند ک تبصره ۹ قانون بودجه سال 1402 اشاره کرد که «اخذ هرگونه تعرفه و عوارض صادراتی و الزام به پیمان‌سپاری ارزی در خصوص صادرات صنایع‌دستی به‌جز میزان ارزش مواد اولیه مصرف‌شده ممنوع است. این حکم نافی تعهد صادرکنندگان موضوع تبصره (۶) ماده (۱۲) قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 10/۱۱/۱۴۰۰ نیست. همچنین صادرکنندگان ملزم به رعایت ضوابط و مقررات بانک مرکزی هستند.» البته این بند در بودجه 1403 حذف شد. البته مشخص نشد که نیت دولت سیزدهم چه بود چرا چنین کرد؟ در ادامه عنوان شد که دولت آینده باید به حوزه فرش و رفع موانع این حوزه توجه کند. به دولت بعدی پیشنهاد می‌شود سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی را زیر نظر رئیس‌جمهوری تشکیل دهد. انباشت مشکلات در این حوزه به‌قدری زیادی است که این چالش باید زیر نظر مقام عالی‌رتبه حل شود تا بتوانیم به بازارها برگردیم. او درباره سهم فرش دستباف ایران در بازارهای جهانی گفت: سهم ما در بازارها معین افت شدیدی کرده اما هنوز به‌طور کامل سهم ما را رقبای ما نگرفته‌اند. ما باید توانمند شویم و به بازارها برگردیم.
