روزهاي دگرگون بازار سرمايه

هابیل خاوری

در حالي به استقبال چهارمين روز كاري هفته مي‌رويم كه هر روزش با روز‌هاي ديگر متفاوت بوده است براي بازار سرمايه .
خبرهاي بانكي، خودرويي و در نهايت پالايشي را مي‌توان دليل معاملات مثبت امروز دانست، البته حمايت‌ها از بازار تنها در حد حرف بوده است، اما ظاهرا اين‌بار تلاش‌هايي براي بهبود شرايط بازار در حال انجام است.
به عنوان مثال ابطال معاملات اخزا با نرخ بالاتر از ۳۵ درصد است. سفارش‌هاي بزرگ با اخطار ناظر حذف مي‌گردند و اگر سفارشي در اين محدوده معامله شود، آن معامله تاييد نخواهد شد. به نظر مي‌رسد در اين يك موضوع و با توجه به اينكه دولت نمي‌تواند اوراق ۲۸ درصدي خود را بفروشد، اقداماتي در حال انجام است و نه به واسطه كمك به بازار سرمايه و بهبود شرايط آن .
از منظر تكنيكالي، وضعيت شاخص كل و شاخص هم‌وزن بسيار شبيه به يكديگر و مستعد رشد در ميان مدت هستند. نكته قابل توجه در چارت شاخصها، بهتر بودن وضعيت انديكاتور rsi در شاخص هم وزن مي‌باشد كه بنظر مي‌رسد شاخص هم وزن مي‌تواند سريعتر از شاخص كل شروع به رشد كند. بنابراين در صورت چرخش بازار احتمالا اول نمادهاي ريالي (صنايعي كه صادرات محور و وابسته به ارز نيستند) به عنوان مثال گروه خودرو بانكي… و صنايع كوچك‌تر مورد توجه بازار قرار بگيرند.
شايد كمي زود باشد كه از تاثير انتخابات بر بازار سرمايه صحبت كنيم، اما به نظر مي‌رسد با عدم تاييد صلاحيت تمامي كانديداهاي وابسته به دولت، مسير اقتصادي پيش روي بازار سرمايه، كاملا متفاوت با سه سال گذشته باشد . فعالان بازار‌ها در همه جاي جهان، سال‌هاي اول رياست‌جمهوري را سال اميد اقتصادي مي‌دانند. اين اميد را مي‌توان در چند روز پيش روي بازار تا انتخابات و تا اعلام نتيجه نهايي آن در رفتار بازارها و رفتار‌شناسي مردم جست‌وجو كرد. به نظر مي‌رسد جامعه از منظر سياسي و اجتماعي در دو راهي سخت تكرار يكي از اين دو رويداد مهم قرار دارد: دوم خرداد ۷۶ يا حوادث ۸۸!
در معاملات امروز اميد در دل بازار زنده شده بود و شرايط بهتر بود، البته علاوه بر دلايل مطرح شده مي‌توان ۲ چراغ سبز نيم سوز از سوي بانك مركزي يعني نرخ بهره و نرخ نيما را نيز به دلايل اين حركت و تحركات اضافه كرد. اين روز‌ها چهارچرخ بازار روي ۴ عامل سياست و انتخابات، اخبار صنايع، نرخ بهره و نرخ نيما سوار است و امروز حال اين ۴ چرخ كمي بهتر و سرعت و حركت بازار هم كمي بهتر بود، اما اين چرخ‌ها فعلا هماهنگ نيستند.
 سابقه بد خبر درماني و رفتارهايي كه صورت گرفته باعث شده اعتماد به اين دست اخبار كاهش يابد اما اگر بتوانيم اين دسته از اخبار را از روي كاغذ به واقعيت نزديك كنيم شرايط متفاوت خواهد شد
به عنوان مثال در نرخ دلار نيما اگر سرعت دلار نيما تغيير كند قطعاً تغييرات در بازار را شاهد خواهيم بود يا در نرخ سود اگر اوضاع اندكي تغيير كرد و خود را در رخ اخزاها نشان دهد بازار رفتار متفاوتي در پيش مي‌گيردچرا اين را مي‌گوييم، چون اين دو عامل عوامل موثر ماندگار و بنيادي هستند كه اثرات ماندگار و قوي در بازار دارند.
ولي چرا بازار وزن نمي‌دهد؟!
همه بايد تلاش كنند تا اخبار مثبت كداليزه شده يا روي تابلو خود را نشان دهد ان وقت است كه مي‌توان به تغييرات بازار اميدوار بود .به خصوص در زمان و مقطع فعلي كه هر چه مي‌گذرد همه از عمق فاجعه و بلايي كه سر اقتصاد و بازار آمده بيشتر مطلع مي‌شوند.
بار‌ها هم مطرح كرده‌ام كه بحث خريد زمان و دادن زمين بازي بازار و نوسان محدود از همين روست چرا كه گذر زمان به سود بازار سرمايه تمام خواهد شد منتها اين ميان دوره‌اي را بايد پشت سر بگذاريم دوره‌اي كه بدون بحران هم بايد پشت سر گذاشته شود چرا كه لبه تيغي حركت مي‌كنيم كه بسياري نه به آن اشراف داشته و نه از آن مطلع هستند، از همين موضوع سراغ دامنه نوسان مي‌رويم كه ديروز و امروز حرف و بحث‌هاي زيادي را داشت و گمانه زني‌ها از برگشت دامنه نوسان به حالت عادي در روز‌هاي آينده حكايت دارد.
امروز بازار در ابتداي وقت ادامه روزهاي قبل و به خصوص ادامه ديروز بود ولي رسيدن برخي خبرها از خودرو و ماندگار شدن در بازار و تجديد، خبرهاي پالايشي و تغيير فرمول، خبرهاي خاص بانكي، خبرهاي نرخ سود و خبرهاي نرخ دلار نيما شرايط كمي بهتر شد نميدانيم چرا در چنين روزهايي دوباره بحث دامنه نوسان بالاگرفته است!
 نكته اول و شايد مهم‌ترين بحث همچنان موضوع دامنه نوسان است!
تكيه بر دامنه نوسان محدود دو درصد تكيه بر يك گزاره غلط اما به ناچار است كساني كه اين موضوع را نفي مي‌كنند ظرف زمان را در شرايط فعلي در نظر نمي‌گيرند كه ما در چه مقطع و چه زماني قرار داريم از سوي ديگر آنها دو دليل براي رفع دامنه نوسان بيان مي‌كنند كه يكي اين است كه در شرايط عادي و نرمال هستيم و دليلي ندارد دامنه محدود باشد و دوم اينكه دامنه نوسان باز منجر به ايجاد سريعتر تعادل مي‌شود . وقتي مي‌توان دامنه نوسان عادي را دليلي بر تعادل دانست كه بر مدار ارزندگي قرار نداشته باشيد و تغييرات اين موضوع منجر به ارزنده شدن و ورود جريان پول باشد..

در حال حاضر ما چنين شرايطي را در بازار نداريم و دامنه نوسان باز و قبلي ممكن است فشار روي بازار را افزايش دهد در سوي ديگر واقعاً درك نمي‌كنيم كه چرا بيان مي‌شود در شرايط نرمالي هستيم در عرض كمتر از ۴۰ روز كاري يك جنگ و يك مرگ رييس‌جمهور داشتيم كه در تاريخ چند ده سال اخير بي‌سابقه بوده است بعد برخي مي‌گويند در شرايط نرمال و عادي قرار داريم! به نظر شناخت درستي از شرايط بازار هم بايد داشت و تصميم گرفت و نظر داد، عده‌اي انگار در بورس نيويورك هستند!
از سوي ديگر ما شاهديم كه حقوقي‌ها و كساني كه بايد در بازار فعال باشند هم به كلي تعطيل كرده و كنار رفتند و از بي‌تصميمي لذت مي‌برند, پس تعادل به اميد كي؟ كدام جريان پول؟! دراين شرايط در يك روزمنفي دامنه صفوف فروش بيشتر و قوي‌تر مي‌شود و قفل در ۵ درصد را به جاي قفل در دو درصد تجربه كنيم.
برخي هم روي ايده افزايش دامنه نوسان و افزايش حجم مبنا صحبت مي‌كنند به نظر اين هم مي‌تواند بررسي شود اما احساس مي‌كنيم ترس بازار را بيشتر خواهد كرد و از سوي ديگر به نظر خيلي سخت و غير قابل پذيرش نيست كه براي ۱۱ روز كاري چنين فضايي را داشته باشيم و دوباره بعد از آن در مورد شرايط بازار تصميم‌گيري شود و صد البته معتقديم حتي در طول مناظرات و جريان‌هاي سياسي بازار واكنش‌هاي متفاوتي خواهد داشت و اينقدر منفي نمي‌شويم!
و نكته آخر در مورد دامنه نوسان كه بهتر است كمي در مورد آن دقيق‌تر باشيم اين است كه بازار را ساده لوحانه قضاوت و تجزيه و تحليل نكنيم، طي اين سال‌ها مدام برخي از افراد با تحليل‌هاي من درآوردي كه مثلاً بازار را پايين آوردند كه خودشان بخرند يا گروگان گرفتند يا هر چيز ديگر مدام نظريه‌پردازي كردند، حرف زدند در حالي كه به نظر يك دليل ساده وجود داشت تا بازار را تحليل كرد، 
 در جريان كسري بودجه، طبق معمول وقتي تحليلي صورت نمي‌گيرد اولين جا جيب شركت‌ها را مي‌زنند، و نتيجه مي‌شود آن چيزي كه امروز شاهدش هستيم شايد تجزيه و تحليل كردن برخي اتفاقات و نگاه ساده و درست به آن به حل ماجرا بيشتر كمك كند حالا شما هي دلايل عجيب براي بازار بتراشيد !
براي اين، اين موارد را گفتيم كه بازار را ساده لوحانه قضاوت نكنيم بازار اين روزها شرايطش شبيه كوه يخي شده كه چند مترش بيرون است و عمق كوه در دل آب پنهان مانده.
افزايش دامنه نوسان شايد منجر به تعادل شود هيچكس منكر آن نيست و شايد حتي آنقدر جذابيت ايجاد كند كه دوباره باعث برگشت پول‌ها شود ولي آن طرفش را هم نگاه كنيد اگر منجر به حركت ادامه‌دار بحران گردد سلسله اتفاقات و رويدادهايي رخ خواهد داد كه ديگر كنترلش از دست همه خارج خواهد شد. و وقتي تاكيد مي‌كنيم با ظرف زمان چنين مواردي را بسنجيد به اين دليل است كه در شرايطي قرار داريم كه هيچكس اصلاً به فكر بازار سرمايه نيست و همه به فكر پست و ميز و دولت جديد و انتخابات هستند.
 كاري نكنيم كه با دست خودمان اين مرده را كفن كنيم و بعد انتظار اين را داشته باشيم كه بقيه هم براي ما گريه و زاري كنند. اگر در اين سه سال چنين رفتاري را از دولت شاهد بوديد، بازهم مي‌توان اميدوار بود ولي كساني كه روي اين دامنه تاكيد مي‌كنند به نظر خيلي خوب از حال و روز خودشان و دولت و جريان‌هاي حقوقي و پولي خبر دارند.
اما راه چاره چيست راه چاره به نظر فعلاً كمي صبر در بازار است و البته اقداماتي كه بايد صورت گيرد كه بتواند حداقل در كوتاه‌مدت بازار را از اين شرايط خارج سازد رويدادهايي مثل همان اجرايي شدن بندهاي نجات بازار. دقت كنيد اجرايي شدن نه خبردرماني ! يعني جريان نرخ سود كمك به برخي صنايع نظير خودرويي و پالايشي و مواردي از اين دست و صد البته گذر زمان و چينش انتخاباتي هم آرام آرام ريسك‌هاي بازار را كاهش مي‌دهد و تكليف را روشن مي‌كند.
به بازار فردا كمي اميدوار‌تريم چرا كه فكر مي‌كنيم امروز و فردا كمي جريان خبرها و جريان پول شكل بهتري مي‌گيرد.
اما در خصوص موضوع انتخابات و چينش نهايي كانديدا و نظرات آنها در مورد بازار قبل از هر چيز اين نكته را بگوييم كه اينكه چه كسي راي مي‌دهد يا نمي‌دهد يا اصلاً تمايل دارد يا ندارد و بحث‌هاي سياسي جايش اينجا نيست و اصلا به ما هم ارتباطي ندارد. بحث ما روي يك موضوع ديگر است بارها و بارها در گروه‌ها و مطالب مختلف ديده‌ايم و شنيده‌ايم كه برخي مدام انتقاد مي‌كنند كه چرا برخي‌ها تزهاي عجيب مي‌دهند و اتفاقاً اين افراد به صاحبان سياست و سياست‌گذاران نزديك هستند. به نظر بخشي ناشي از همين دور بودن اهالي بازار از سياست‌گذاران است. بي‌تعارف يا قرار است براي محيط كسب و كار خود تلاش كنيم و بكوشيم و فعال باشيم يا قرار است بيخيال نگاه كنيم اما به نظر حتي اگر كسي هم شروع مي‌كند براي ارتباط گرفتن و به نوعي محيط و كسب و كار خود تلاش كند كاري را انجام دهد بايد تشويقش كرد چرا كه حتي اگر بتواند يك درصد و در حد يك جمله كانديدا‌ها را در مورد بازار سرمايه و اقتصاد آگاه‌تر كند دست به كار بزرگي زده و اگر هم ما هيچ چيزي را قبول نداريم اعم از سياست، راي دادن، اقتصاد و... سعي كنيم براي بازار خودمان نيز ارزش قائل باشيم و حداقل نمك روي زخم ايجاد شده و كاهش انگيزه اين افراد نباشيم. اتفاقا معتقديم حتي اگر راي هم نمي‌دهيد به نظر بايد منسجم‌تر هسته‌هايي شكل گرفته و خواست و درخواست سهامداران از سياست‌گذاران و سياستمداران مطالبه شود نمي‌گوييم قطعاً موثر خواهد بود يا راهگشاست اما از دست روي دست گذاشتن كه بهتر است.
باز هم تاكيد مي‌كنيم به نظر بايد به منافع بازار فكر كرد اگر هر كسي فكر مي‌كند با هر تلاشي مي‌شود در اين مسير گام برداشت بايد او را همراهي كرد و در پايان ‌اي‌كاش كمي اهالي اين بازار با هم مهربان‌تر و متحدتر بودند تا فضاي تحمل اين روزهاي سخت آسان‌تر مي‌شد.