کار در گرمای طاقت‌فرسای جنوب تعطیل نمی‌شود

گسترش آثار و عوارض فشار کار در فصول گرم از موضوعات با اهمیت حوزه ایمنی و بهداشت شغلی است. به نحوی که در سال ۲۰۲۴ ILO دستور کار کنفرانس‌های ایمنی را با محور «نقش تحولات آب و هوایی بر کار» نامگذاری کرده است. بحث گرمازدگی و آسیب نیروی کار به دلیل فعالیت جسمانی در شرایط گرمی هوا همه‌ساله در آستانه فصول گرم سال به یکی از موضوعات مهم در حوزه شرایط کاری کارگران کشور (به ویژه در مناطق جنوبی و ساحلی) بدل می‌شود. افزایش تعداد تلفات و جان باختگان و آسیب‌دیدگان ناشی از گرمازدگی و فعالیت در دمای بین ۴۵ تا ۵۰ درجه آن هم در محیطی که معمولا رطوبت بالای ۶۰ درصد دارد، یکی از مشکلات عمده نیروی کار مناطق جنوبی کشور به ویژه در فصل گرماست. در سال ۱۴۰۲ میزان گرما در برخی استان‌ها به حدی رسید که برخی کارگاه‌ها در استان خوزستان و همچنین کار در کل واحدهای عسلویه و استان بوشهر در نیمه مردادماه چند روز تعطیل شدند. همچنین گزارشات از حوادث کار سال ۱۴۰۱ حاکی از مرگ ۵ کارگر طی سال بر اثر گرمازدگی بود که تصویر یکی از آنها در شبکه‌های اجتماعی میان کاربران عادی نیز دست به دست شد. به گزارش ایلنا، علیرغم تاکیدات سازمان جهانی کار مبنی بر «انتقال زمان کار و شیفت‌ها به ساعات خنک‌تر روز»، «کاهش ساعت کار در روزهای بسیار گرم» و «اجرای پیش‌بینی‌های مربوطه برای مقابله با گرمازدگی» و...، هنوز برخی پیمانکاران به اجرای این موارد بی‌توجه هستند. برخی رشته‌های خاص کار در صنایع جنوب کشور (به ویژه در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی و فولاد) نیز بیش از سایر گروه‌ها در این شرایط آسیب می‌بینند. یکی از موارد خطرناک، بخش تعمیرات پالایشگاهی و پتروشیمی و تاسیسات کارخانه‌های تولید فلزات جنوب کشور است که گاه فشار کار آن در شرایط گرما، باعث شده تا قلب کارگر از کار بایستد؛ به ویژه اینکه این دسته از کارها را ضرورتاً نمی‌توان به ساعات دیگری موکول کرد.

کار در شرایط گرمای سخت تعطیل نمی‌شود

در این میان کارگران و فعالان کارگری بر این باور هستند که باوجود پیشرفت‌های صورت گرفته طی چهار سال اخیر در حوزه توجه به موضوع حساس گرمازدگی، همچنان برخی استانداردهای ضروری کار در شرایط سخت فصول گرم، در کارگاه‌ها رعایت نمی‌شود. سیدعلی موسوی (از کارگران فعال گروه ملی فولاد ایران و از نیروهای تعمیرات و مکانیک مجموعه) درباره شرایط کار در استان خوزستان و اهواز می‌گوید: ما کارگران فولاد در محیط کار طی فصول گرم در شهر اهواز، البته در محیط سرپوشیده هستیم اما گرمای هوا روی کار نیروهایی که در داخل سوله در حال کار با فولاد هستند، اثر می‌گذارد. گرمای هوا در شهر اهواز در فصول گرم سال گاه روی ۵۰ درجه بالای صفر می‌ماند و گاه به ۵۵ درجه نیز می‌رسد. این درحالی است که رطوبت هوا ۷۰ درصد می‌رسد که تنفس را نیز سخت می‌کند. او درباره شرایط کار در کارخانجات فولاد خوزستان گفت: فولاد صنعتی است که برای کارگاه فولاد با دمای بالای ۱۵۰۰ درجه وارد خط می‌شود و برای اینکه وارد بخش‌ها شود، مرتب آب روی این فولاد ریخته می‌شود و این باعث می‌شود رطوبت هوا به ۹۰ درصد رسیده و احساس گرما بیشتر شود. ما در تولید فولاد بخشی به نام QTV داریم که در آن همزمان با نورد شدن میلگرد، باید برای شکل دهی آب با فشار زیاد روی آن ریخته شده و داخل خط شود. خود بخش QTV رطوبت نزدیک به ۱۰۰ درصدی نیز دارد که کار را مشکل‌تر می‌کند. موسوی با بیان اینکه «در گذشته در بخش تولید فولاد ما نیز موارد آسیب ناشی از گرمازدگی داشتیم»، گفت: با این وجود بسیاری از بخش‌های تولید و کار در ساعات روز متوقف نشده و کار ادامه دارد. برای مثال در بخش تعمیر و نگهداری و در زمان اورهال، مکانیک‌ها و تعمیرکنندگان دستگاه‌ها کار خود را طی روز متوقف نمی‌کنند.

بهبود نسبی و وجود مشکلاتی که حل  نمی شوند

حشمت‌الله سلیمانی (رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کارگران پالایشگاه چهارم پارس جنوبی) در این رابطه توضیح می‌دهد: در بخش کارهای مستمر پیمانکاری شاهد آن هستیم که در حوزه بهبود شرایط کار در گرما، تغییرات مثبتی طی سال‌های اخیر رخ داده است، اما در بخش مشاغل غیرمستمر پیمانی و کارهای فصلی پیمانکاری‌ها هنوز آن نظارت و رسیدگی وجود ندارد و امکان وقوع حادثه در ابعاد محدودتر وجود دارد. او تصریح کرد: در خصوص کارهای مستمر، مباحث ایمنی و بهداشت زیرنظر بازرسان و کارفرما به خاطر حساسیت کار رعایت می‌شود. امکان چک کردن در پروژه‌های مستمر به دلیل اینکه زمان شروع و پایان پروژه مشخص است و بازرسی‌ها دقیق‌تر انجام می‌شود، حوادث کمتری را شاهد هستیم. افسر ایمنی معمولا درموقعیت کار حضور دارد. گرما یکی از فاکتورهای مهم برای ایمنی کار درجنوب کشور است. سلیمانی تاکید کرد: ما یک بازه زمانی به نام اورهال یا تعمیر و جابه‌جایی قطعات داریم. برای مثال بخشی از یک فاز پتروشیمی یا پالایشگاه را از مدار خارج و بخش‌ها و قطعات آن را تعمیر و بروزرسانی می‌کنیم. از آنجا که حجم کار در این مدت بالاست و حجم جدیدی از نیروی کار در این مدت به مدار اضافه می‌شود، جمعیت بالا و فشار کاری در شرایط گرم بدون امکان تعطیلی کار ادامه دارد. گاهی در این شرایط در کارهای مستمر هم آسیب دیدگی به دلیل گرمازدگی داریم.