مدير دفتر آموزش و ارتقاي سلامت وزارت بهداشت، «خودمراقبتي» را سنگ بناي سلامت جامعه و مسووليتي اجتماعي خواند و گفت: نقش خودمراقبتي در بهبود سريع‌تر بيماران و افزايش اثربخشي درمان‌ها بسيار عالي و قابل‌تامل است. فرشيد رضايي در گفت‌وگو با ايسنا، درباره تعريف «سواد سلامت» گفت: سواد سلامت، مجموعه‌اي از رفتارهاي بهداشتي مبتني بر دانش، مهارت، انگيزه كافي، قوانين و شرايط، مشوق‌ها و محيط‌هاي حامي شكل‌گيري رفتارهاي ارتقادهنده سلامت است. خودمراقبتي، مهم‌ترين بخش از سواد سلامت و سنگ بناي سلامت جامعه و مشاركت اجتماعي اثربخش است. بازه زماني ۲۴ ژوئن تا ۲۴ ژوئيه را ماه «خودمراقبتي» مي‌نامند و كشورهاي جهان برنامه‌هاي متعددي براي آگاه‌سازي همگاني در مورد اهميت خودمراقبتي انجام مي‌دهند. وي درباره برنامه‌هاي هفته خودمراقبتي در كشور اظهار كرد: ماه خودمراقبتي سال جاري از ۴ تيرماه آغاز مي‌شود و تا ۳ مرداد ادامه دارد. برنامه‌هاي كلي و استاني متعددي با همكاري شركاي سازماني، مردم شهرها و روستاها برگزار مي‌شود. همچنين برنامه‌هاي تلويزيوني و راديويي متعددي در تبيين مفاهيم خودمراقبتي و نقش آن در سلامت فردي، سلامت خانوادگي و اجتماعي با مشاركت صدا و سيماي ملي اجرا مي‌شود و از نظرات صاحب‌نظران و انديشمندان بهداشت و علوم رفتاري بهره‌مند مي‌شويم.
نقش ۸۰ درصدي افراد در خودمراقبتي
مدير دفتر آموزش و ارتقاي سلامت وزارت بهداشت درباره نقش افراد بر خودمراقبتي گفت: مي‌توان گفت كه ۸۰ درصد مراقبت‌هاي سلامتي كه يك فرد دريافت مي‌كند نه از جانب مراقب سلامت و پزشكي خانواده خود بلكه از جانب خودش و با تكيه بر دانش و مهارت‌هاي فردي خودش، حمايت خانواده و دوستانش، آن مراقبت‌ها را دريافت مي‌كند. خودمراقبتي به عنوان بخش مهم سواد سلامت و تبلور عملي دانش و آگاهي افراد نقش مهمي در ارتقای سلامتي جامعه و خلق سلامت در سطح خانواده و محله و محل كار و زندگي دارد. به‌طور مثال، مطالعات نشان داده‌اند ميزان اعتياد در ميان زناني كه از سطح سواد سلامت بيشتري بهره‌مند هستند، پايين‌تر است. رضايي با بيان اينكه نقش خودمراقبتي در بهبود سريع‌تر بيماران و افزايش اثربخشي درمان‌ها نيز بسيار عالي و قابل‌تامل است، افزود: چنان‌كه در بيماران پرفشاري خون علاوه بر دستورات دارويي پزشكان ضرورت دارد كه پزشكان و تيم سلامت در آموزش بيمار بر اساس اصول علمي و موازين اخلاقي طبابت، تلاش كنند تا رفتارهاي خود مراقبتي شكل بگيرند و پايبندي بيماران بر درمان‌هاي تجويز شده بيشتر شود و بيمار به سمت سبك زندگي اصلاح شده و تطابق يافته براي بيماري پرفشاري خون اقدام كند. منظور اين است بيمار به ترك سيگار، رژيم غذاي كم نمك‌تر و فعاليت بدني منظم و كاهش وزن به سمت وزن مناسب‌تر اقدام كند و بتواند در منزل فشار خود را اندازه بگيرد و استرس روزانه خود را مديريت كند؛ در واقع، اين مجموعه اقدامات است كه اثربخشي داروهاي تجويز شده را تضمين مي‌كند و شانس بهبودي بيمار را بالا مي‌برد.
مزاياي اقتصادي و اجتماعي خودمراقبتي
وي ادامه داد: خود مراقبتي نه تنها مزاياي اقتصادي و اجتماعي غيرقابل تصوري براي فرد و خانواده دارد، بلكه در واقع يك مسووليت اجتماعي نيز محسوب مي‌شود و افراد با حمايت دوستان و خانواده‌هاي‌شان، گروهي از انسان‌هاي سالم مي‌سازند كه به جاي تحميل هزينه تنبلي و سهل‌انگاري خود، به سمت جامعه منسجم و با نشاط حركت مي‌كنند. همچنين ديگران از حضور چنين افراد سالم از جهت جسمي و اجتماعي در كنار خود در محل كار و تحصيل احساس بسيار خوبي خواهند داشت. اگر كسي در برنامه زندگي روزانه خود ورزش منظم هفتگي، مسواك زدن، رعايت رژيم غذايي سالم، رعايت سرعت مطمئنه، رفتارهاي جنسي بهداشتي و عدم استعمال دخانيات و مواد مخدر را قرار ندهد، سال‌ها بعد جامعه و اطرافيانش بايد هزينه سهل‌انگاري او را بدهند. از اين رو در جهان يك ماه به روش‌هاي مختلف به بيان اهميت خود مراقبتي مي‌پردازند. رضايي با اشاره به شيوع تب دنگي گفت: امسال خود مراقبتي براي مسافران تابستانه به ويژه مسافران امارات‌متحده عربي و كشورهاي همسايه به دليل طغيان بيماري ويروسي دانگ بسيار اهميت دارد. توصيه‌هاي خود مراقبتي در سفر توسط وزارت بهداشت با همكاري سازمان‌هاي دست اندركار در سفر و گردشگري به دست مسافران مي‌رسد. مسافرت شاد و سالم از جمله ضرورت‌هاي هر جامعه است و آمار غرق‌شدگي، تصادفات، بيماري‌هاي اسهالي تنفسي و اخيرا منتقله از نيش پشه‌ها مي‌تواند شيريني سفر را به كام همگان تلخ كند. مدير دفتر آموزش و ارتقاي سلامت وزارت بهداشت گفت: توصيه‌هاي بهداشتي براي شكل‌گيري رفتارهاي بهداشتي و خود مراقبتي دستوراتي ساده اما بسيار هزينه اثربخش و مقرون به صرفه هستند و سالمندي سالم‌تر و ميانسالي پربارتري را براي جامعه به ارمغان مي‌آورند. دفتر آموزش و ارتقاي سلامت وزارت بهداشت به عنوان متولي سواد سلامت و خود مراقبتي و سبك زندگي سالم جامعه تلاش دارد با همكاري دستگاه‌هاي ذي‌ربط و مشاركت ميليوني داوطلبان و سفيران سلامت به عنوان سرمايه‌هاي طلايي فرهنگ سلامت در مسير خلق سلامت و بهبود سواد سلامت جامعه گام بردارد و در ماه خودمراقبتي كلاس‌هاي آموزشي متعدد را براي كارشناسان بهداشت كشور برگزار مي‌كند.
