گروه راه و شهرسازی|
اگر چه دامنه تحريم‌های هوایی طي سال‌هاي اخير از خريد قطعات هواپيما و هواپيماي نو به عدم اجازه سوختگيري گسترش يافته است، اما مسوولان دولتی طي ماه‌هاي اخير بارها اعلام كرده‌اند كه ۸۰ فروند «هواپيما و هلي‌كوپتر» را به ناوگان هوايي كشور اضافه كرده‌اند. خبري پرابهام و البته غيرقابل باور براي كارشناسان و مردم؛ چه آنكه كمبود بسيار شديد بليت پرواز داخلي طي ماه‌هاي اخير و به ويژه براي ايام نوروز اين سيگنال را به جامعه مخابره كرد كه تعداد هواپيماهاي «فعال» نه‌تنها بسيار كاهش يافته كه هواپيمايي نيز به ناوگان افزوده نشده است. با توجه به مباحث طرح شده در مناظرات انتخاباتی مبنی بر خنثی سازی تحریم های یکجانبه آمریکا علیه کشورمان، اینک این سوال مطرح است که آیا ایران می تواند تحریم های هوایی را برای خرید هواپیما و قطعات آن دور بزند؟ اگر پاسخ مثبت است، چگونه؟
علیرضا منظری، نماینده اسبق ایران در ایکائو درباره روند خرید هواپیما در دولت سیزدهم و ادعاهایی مبنی بر ورود چند ده فروند هواپیما به ناوگان هوایی کشور برای رفع ناترازی عرضه و تقاضا در این بازار و همچنین با اشاره به اظهارات چند ماه گذشته وزیر راه وشهرسازی مبنی بر کاهش تحریم‌ها برای خرید هواپیما گفت: از تاریخ این اظهارات وزیر تا کنون چند ماه می‌گذرد سوال این است که اگر تحریم‌ها کاهش پیدا کرده باید می‌توانستند در این مدت چندین هواپیمای نو وارد کشور می‌کردند.
تکذیب کاهش تحریم های هوایی
وی در گفت‌وگو با ایلنا ادامه داد: در وضعیت موجود و فعلی به هیچ وجه موضوع کاهش تحریم‌ها برای خرید هواپیما صحت ندارد و تحریم‌ها همچنان به‌شدت خود ادامه دارد و حتی اجازه فروش یک فروند هواپیما را هم به ایران نمی‌دهند. نماینده اسبق ایران در ایکائو تاکید کرد: باید یک مشت کاسب تحریم را پولدار کنیم تا بتوانیم یک هواپیمای کار کرده را خریداری و وارد ناوگان هوایی کشورمان کنیم. منظری با بیان اینکه خرید یک فروند هواپیما با بیش از 5 واسطه انجام می‌شود، اظهار کرد: هواپیمایی که خریداری شده قیمت آنها 30 تا 40 درصد گران‌تر از قیمت‌ها در بازار است اما مشکل مهم‌تر، این است که امکان خرید هواپیمای خوب را نداریم و با این چند واسطه هم هواپیمای چند سال کارکرده وارد کشور می‌شود. وی با اشاره به سن هواپیماهایی که در 3 سال اخیر وارد کشور شد، افزود: این تعداد هواپیمایی که وارد چرخه پروازی شده‌اند سن بین 20 تا 25 سال داشتند اما تعدادی هواپیما با سن بیشتر هم وارد ناوگان هوایی کشورمان شده که از آنها فقط به عنوان دپوی قطعه استفاده خواهد شد و قرار نیست که وارد شبکه پروازی شوند بلکه پس از ورود به کشور تنها از قطعات آنها برای تامین قطعات هواپیماهای زمین‌گیر استفاده می‌شود که تعدادی از این هواپیماها هم در این چند سال وارد ناوگان کشورمان شد.
اعلام نرخ‌های جدید بلیت هواپیما تا چند روز دیگر
در این حال، همانطور که اشاره شد، در کنار افت ارزش پول ملی و در نتیجه گران شدن تمام کالاها و خدمات، کمبود عرضه صندلی پرواز به بازار سفر هوایی کشور به‌طور مضاعف منجر به جهش قیمت پروازها شده است. مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در این باره با بیان اینکه شرکت‌های هواپیمایی در روزهای آینده نرخ‌های جدید بلیت را روی سایت‌هایشان بارگذاری خواهند کرد، گفت: نرخ‌های فعلی بلیت هواپیما که در بازار است با توجه به اینکه توسط عوامل بازار سیاه تعیین می‌شود، مورد تایید ما نیست و معتقدیم آزادسازی باعث می‌شود نرخ‌های جدید از نرخی که در بازار سیاه است، کمتر شود. اسعدی سامانی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص آزادسازی نرخ بلیت هواپیما اظهار کرد: رای دیوان عدالت در خصوص آزادسازی نرخ‌گذاری بلیت هوایپما تاکیدی بر اجرای ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه است که در برنامه ششم توسعه نیز بر اجرای آن تاکید شده است.
اثر آزادسازی قیمت ها
بر تعداد سفرهای هوایی
وی افزود: آزادسازی نرخ بلیت هواپیما از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ اجرایی شد و اثرات مثبتی برای زندگی مردم داشت؛ به‌طوری که سال ۱۳۹۴ معادل ۱۷ میلیون مسافر داخلی داشتیم که این عدد در سال ۱۳۹۷ به ۲۴ میلیون نفر رسید؛ این یعنی آزادسازی نرخ باعث افزایش جابه‌جایی مسافران شد. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی کشور با بیان اینکه بعد از ورود دولت به این بخش و قیمت‌گذاری دستوری، شاهد کاهش تعداد مسافران بودیم و سال گذشته حدود ۱۸ میلیون مسافر داخلی جابه‌جا شد، اظهار کرد: زمانی که آزادسازی اتفاق افتاد اقشار مختلفی از مردم توانستند از حمل ونقل هوایی استفاده کنند اما مسوولان به خیال خود با دستوری کردن قیمت می‌توانند قیمت‌ها را ثابت نگه دارند و این باعث شد هم مردم متضرر شوند و هم شرکت‌های هواپیمایی نتوانند نقدینگی لازم را به دست بیاورند و خدمات خود را افزایش دهند. از طرفی ناوگان کشور کاهش پیدا کرد و برخی از هواپیماها هم زمین‌گیر شدند.
اثر کمبود نقدینگی بر استفاده از هواپیماها
به گفته وی، هواپیماهایی در کشور موجود است که اگر نقدینگی وجود داشت شرکت‌ها می‌توانستند دوباره آنها را وارد شبکه کنند. اسعدی سامانی تصریح کرد: در نهایت شرکت‌ها به دلیل مشکلات موجود به دیوان عدالت اداری شکایت کردند و دیوان نیز رسیدگی کرد و رای را به نفع شرکت‌های هواپیمایی صادر کرد. وی در پاسخ به این سوال که آیا آزادسازی نرخ بلیت هواپیما منجر به افرایش چندبرابری قیمت آن نخواهد شد؟ گفت: شرکت‌های هواپیمایی در نرخ‌گذاری نیز بر اساس عوامل موثر در قیمت تمام شده که شامل هزینه‌های تعمیرات، چک‌های دوره‌ای، هزینه‌های پرواز، سوخت، بیمه، خدمات زمینی و .... قیمت را تعیین می کنند. سقفی نیز مشخص خواهد شد که فراتر از آن در بازار نرود و انجمن نیز بر شرکت‌ها نظارت خواهد کرد. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اشاره به اینکه آنچه در قیمت فعلی بلیت لحاظ شده قیمت سوخت بر اساس ۶٠٠ تومان است، گفت: شرکت‌ها حتی یک ریال سود هم از بابت این سوخت بهره‌مند نمی‌شوند و این در واقع یارانه دولت به مردم است. اینکه برخی از مسوولان مطرح می‌کنند که شرکت‌ها سود چند هزار میلیاردی بابت سوخت هواپیما دارند، اینگونه نیست. وی عنوان کرد: انجمن نظرات خود را به دولت اعلام کرده که تاثیر تغییر قیمت سوخت بر قیمت تمام شده هر ساعت صندلی چقدر است و چناچه دولت هر تصمیمی بگیرد شرکت‌ها از آن تبعیت می‌کنند.
اسعدی سامانی گفت: قیمت بلیت هواپیما پس از آزادسازی چندین برابر نخواهد شد. آن چیزی که به سازمان هواپیمایی در سال گذشته اعلام کردیم نرخ ۵۱ دلار برای هر ساعت صندلی بود ولی شورای عالی هواپیمایی با ۴۱ دلار با نرخ مرکز مبادله هر دلار ۴۵ هزار تومان به جمع‌بندی رسید. در حالی که این ارز هم به درستی و به صورت کامل به شرکت‌ها تعلق نمی‌گیرد و آنها مجبورند هزینه‌های خود را از طریق دیگر تامین کنند.
وی با بیان اینکه نرخ‌هایی که در بازار است با توجه به اینکه توسط عوامل بازار سیاه تعیین می‌شود مورد تایید ما نیست، اظهار کرد: نرخ‌های جدیدی که شرکت‌ها اعلام می‌کنند، پایین‌تر از نرخ‌های موجود در بازار است. معتقدیم آزادسازی باعث می‌شود حتی نرخ‌ها از نرخی که در بازار سیاه است کمتر شود. شرکت‌ها باتوجه به اینکه برنامه‌ریزی پرواز دارند باید صندلی های خود را عرضه کنند و اگر عرضه صورت نگیرد، ضرر خواهند کرد تلاش می‌کنند در بازار قیمت‌های خود را به نوعی تعیین کنند که بتوانند تمام صندلی‌ها خود را تکمیل و نرخ‌های خود را تعدیل کنند.
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی گفت: شرکت‌ها در روزهای آینده نرخ‌های خود را روی سایت‌هایشان بارگذاری خواهند کرد و در دسترس مردم قرار خواهد گرفت.
