پشت صحنه سياسي واردات گاز عراق از ايران

يك كارشناس حوزه انرژي گفت: در شرايط فعلي اگر دولتي هم بر سر كار بيايد كه با دنيا ارتباط بگيرد كار سختي خواهد داشت، زيرا زيرساخت لازم از بين رفته و فونداسيون آماده نيست. ما بايد عقلاني‌تر جلو برويم تا ضررها كمتر شود و بايد موانع را‌برداريم يعني موضوع تحريم، FATF و سوئيفت را حل كنيم.

ميرقاسم مومني در گفت‌وگو با ايلنا، در ارزيابي برنامه عراق براي توقف واردات گاز از ايران اظهار داشت: ما اكنون با چند كشور تهاتر، سواپ يا صادرات گاز داريم اما با عراق دو مساله داريم يكي اينكه براي دريافت پول صادرات به اين كشور مشكل داريم، بانك‌هاي عراق نمي‌توانند هزينه گازي خريداري شده از ايران را پرداخت كنند، اخيرا امريكا چندين بانك عراق را به خاطر نقل و انتقالات مالي با ايران تحريم كرده و اين موضوع براي عراقي‌ها مشكل جدي به وجود آورده است. دومين مساله اينكه عراق خود توليدكننده نفت و گاز است و شركت‌هاي اروپايي و امريكايي به‌شدت در حال بازسازي زيرساخت‌هاي انرژي هستند كه بعد از جنگ و حمله امريكا صدمه ديده بودند.

وي ادامه داد: امروز عراق بيش از ايران صادرات نفت دارد و باتوجه به توسعه ميادين گازي حتي ممكن است در چند سال آينده به صادرات گاز نيز بپردازد، مساله ديگر در اين حوزه تركيه است كه در نظر دارد خط لوله گازي را از طريق شمال به عراق انتقال داده و بخشي از نياز گازي اين كشور را تامين كند، يعني در قرارداد با اقليم كردستان و دولت مركزي عراق بدنبال اين است كه خط لوله گازي كه از طريق آذربايجان-روسيه-قزاقستان را وارد فاز صادرات كند و به اين ترتيب بخشي از گاز را روانه عراق كرده و از اين كشور به خليج‌فارس نيز نفوذ كند يعني درواقع عملا ايران را دور بزنند. اين كارشناس حوزه انرژي تصريح كرد: عراق با توجه به شرايط و سياست‌هايي كه دارد و همچنين باتوجه به تحولاتي كه در منطقه رخ داده به بهانه‌هاي مختلف سعي دارد وابستگي خود را به ايران كم كنند زيرا مقامات امنيتي عراقي و برخي احزاب و گروه‌هاي اين كشور معتقدند وابستگي گازي عراق به ايران موجب شده در مسائل سياسي و امنيتي هم تاثير بگذارد و وابستگي موجب تضعيف موقعيت سياسي عراق شده به همين دليل هم در نظر دارند گاز آذربايجان و قزاقستان يا گازي كه از روسيه به تركيه ارسال مي‌شود را جايگزين كنند بعبارت ديگر پشت صحنه اين موضوع مسائل امنيتي-سياسي قرار دارد.
وي خاطرنشان كرد: ما كشوري هستيم كه با عراق رقيب بوده و اختلافات مرزي داريم، هنوز بسياري مسائلمان با اين كشور حل نشده، دولت‌هايي كه در عراق بر سر كار مي‌آيند به خاطر ضعف‌هاي كه دارند ادعايي نمي‌كنند اما اگر قدرت بگيرند همين ادعايي كه صدام داشت؛ آنها نيز خواهند داشت و اين واقعيتي است كه ما نبايد فراموش كنيم. اما مساله اينكه عراق نياز خود را از تركيه تامين مي‌كند و در نظر ندارد كه به ايران وابسته شود، عراق بدنبال اين است كه خود را در قالب كشورهاي عربي نمايان كند يعني تلاش مي‌كند در دنياي عرب باشد.
مومني همچنين موضوع توقف صادرات گاز به پاكستان را نيز تحت تاثير عوامل سياسي دانست و گفت: ايران تمام تعهدات به پاكستان را در زمينه خط لوله گاز صلح انجام داده ولي اين كشور اقدامي صورت نداده و امروز و فردا و به نوعي كارشكني مي‌كند تا زمان بخرند، ايران نيز تهديد به شكايت و دريافت جريمه كرده است. اما در هر حال ايران به دليل روابط همسايگي، ايران در نظر ندارد يك موضوع جديد حقوقي با پاكستان ايجاد كند. اما از آن سو پاكستان سعي دارد كه نياز خود را از ديگر مبادي تامين كند و خط لوله تركمنستان-افغانستان- پاكستان را مدنظر دارد علاوه بر اين افغانستان مقادير زيادي گاز استخراج نشده دارد كه با چين و تركيه هم براي استخراج آن رايزني كرده بنابراين در اين صورت مي‌توان گفت؛ پاكستان اين امكان را خواهد داشت كه نياز خود را از افغانستان تامين كند.
وي درباره تاثير تغيير شرايط سياسي ايران در عرصه بين‌الملل بر توسعه صادرات گاز بيان كرد: مسائل قراردادي نفتي و گازي مانند ديگر كالاها نيست كه ظرف چند ماه و حتي تا يكي دوسال بتوان اجرا كرد قراردادهاي گازي بايد حداقل ۲۰ تا ۳۰ ساله منعقد شود و زيرساخت خط لوله آماده شود، همچنين بايد قرارداد امنيتي منعقد شود و به همين دليل اگر قرار باشد خط لوله از افغانستان و تركيه تا پاكستان يا تا عراق و خليج فارس احداث شود نمي‌توان مسير را تغيير داد و دوباره براي دريافت گاز به ايران رجوع كنند هرقدر هم كه فضاي سياسي ايران به سمت تعامل با دنيا رفته باشد.

اين كارشناس حوزه انرژي تاكيد كرد: ما فرصت اينكه مي‌توانستيم هاب انرژي منطقه شويم را از دست داده‌ايم و ترك‌ها جايگزين ايران و مركز واردات و صادرات گاز تبديل شده‌اند. تركيه گاز را از روسيه، آذربايجان، قزاقستان و تركمنستان و ايران دريافت و نه تنها نياز خود را تامين مي‌كند؛ بلكه با قيمت بالاتر از طرق مختلف به ديگر كشورهاي دنيا صادر و در اين راستا درآمد ارزي و اعتبار سياسي بالايي كسب مي‌كند، به همين جهت اگر امروز هم روابط خود را با دنيا حسنه كنيم و مباحث تحريم‌ها را بردارند مشكل ما حل نمي‌شود. چون نياز به زيرساخت و قراردادهاي جديد و تفاهمنامه جديد است كه تماما زمانبر است. وي ادامه داد: به‌طور مثال اكنون آذربايجان در حوزه انرژي خزر سرمايه‌گذاري كرده و در نظر دارند گاز را استخراج كنند همچنين در نظر دارد كه جزيره مصنوعي گردشگري احداث كند، مانند همان كاري كه امارات انجام داده روسيه و تركيه نيز انجام داده‌اند. بايد اين را بدانيم كه دنيا منتظر ما نمي‌ماند، هر كشوري بر اساس دكترين اقتصادي-امنيتي و سياسي خود برنامه توسعه دارد و برنامه‌هاي خود را پيش مي‌برد. مومني گفت: در شرايط فعلي اگر دولتي هم بر كار بيايد كه با دنيا ارتباط بگيرد كار سختي خواهد داشت زيرا زيرساخت لازم از بين رفته و فونداسيون آماده نيست، ما بايد عقلاني‌تر جلو برويم تا ضررها كمتر شود و اين امر نيازمند اين است كه موانع را‌برداريم يعني موضوع تحريم، FATF و سوئيفت را حل كنيم. اينها ابزارهاي اقتصادي و كاري ما در روابط با دنيا هستند، مثلا اروپا و امريكا باهم روابط دارند اما در اقتصاد رقابت دارند؛ رقابت اقتصادي در دنيا امري طبيعي است، اگر همه شرايط نيز بهبود يابد باز هم بايد بدانيم كه در موضوع اقتصادي با دنيا رقابت داريم.