ابتلا به برخي بيماري‌ها مي‌تواند براي افراد همراه با شوك و ترس اوليه باشد. اما حالا جهان با تجربه كرونا به اين باور رسيده است كه ديگر قرار نيست تمام بيماري‌ها باعث بروز چنين مرگ و مير گسترده‌اي بشود. اما اين روزها ابتلای بعضي افراد به بيماري «تب دنگي» هم خود به يكي از دلهره‌هاي اصلي جامعه تبديل شده است. سوال اصلي اين است كه آيا اين بيماري واقعا افراد را به كام مرگ مي‌فرستد يا قرار نيست كسي بر اثر اين بيماري جان خود را از دست بدهد. مساله اينجاست كه عموما هر بيماري وقتي به‌طور غير قابل كنترلي شيوع پيدا كند حتي اگر شناخته شده باشد و داروهايش در دسترس مي‌تواند روند درمان را با اخلال مواجه كرده و باعث مرگ و مير هم بشود. اما «تب دنگي» يك بيماري شناخته شده است. مساله اينجاست كه اين بيماري درمان مشخصي ندارد اما در مواردي بسيار نادر ممكن است باعث مرگ و مير در افراد شود. همه‌چيز بستگي به اين دارد كه فرد مبتلا چه زماني متوجه بيماري شود. چه زماني به پزشك مراجعه كند و چه زماني مورد چه درمان‌هايي قرار بگيرد. از آنجايي كه اين بيماري علائم خاصي ندارد و عموما ممكن است با سرماخوردگي يا حتي كرونا اشتباه گرفته شود اين احتمال هم هست كه عدم تشخيص به موقع به وخامت حال بيمار بينجامد.
در حال حاضر بر اساس آخرين آمار اعلام‌شده از سوي وزارت بهداشت و درمان ابتلاي 122 نفر در كشور به اين بيماري تاييد شده كه ۶ مورد آن در بندرلنگه شناسايي و بقيه از خارج كشور مبتلا شده‌اند. از ميان مبتلايان تاكنون سه نفر فوت كرده‌اند.
شناسايي اولين پشه آئدس در ايران
اولين توصيف‌هاي تب دنگي در سال ۱۷۷۹ نوشته شده‌اند. در اوايل قرن بيستم، دانشمندان دريافتند كه اين بيماري توسط ويروس دنگي ايجاد شده و از طريق پشه‌ها منتقل (يا پخش) مي‌شود.اولين‌بار سال 98 پشه «آئدس» در شهرستان بندرلنگه شناسايي شد و اقدامات براي جلوگيري از گسترش زيست بوم اين پشه در كشور از همان زمان آغاز شد. بيشترين تمركز بر شناسايي بيماران در شهرهايي بود كه وجود اين پشه در آن به اثبات رسيده بود.
بنا بر گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت و درمان، از سال 98 تا 26 ارديبهشت 1403 بيمار فعالي كه در داخل كشور مبتلا شده باشد نداشته‌ايم اما از روز 26 ارديبهشت تعدادي از بيماران مبتلا به تب دنگي از امارات وارد كشور شدند و در كمتر از دو هفته آمار مبتلايان افزايش چشمگيري پيدا كرد.
علايم تب دنگي و راه‌هاي پيشگيري از آن
تهوع، استفراغ، استخوان درد شديد، بدن درد از علايم تب دنگي ناشي از گزش پشه آئدس هستند. اين بيماري انتقال انسان به انسان ندارد و فقط از گزش پشه آئدس به انسان منتقل مي‌شود.
اما در حال حاضر بخش عمده اين ميزان ابتلا در كشور ما احتمالا مرتبط با سفرهاي هموطنان مان به كشورهاي حاشيه خليج فارس است كه به دليل شرايط جوي و سيل‌هاي اخير، بيماري تب دنگي در آنها طغيان كرده است.
به گزارش مركز تحقيقات بيماري‌هاي عفوني و گرمسيري دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، تب دنگي يك بيماري ويروسي است كه توسط پشه‌هايي به نام آئدس منتقل مي‌شود. اين ويروس، چهار نوع ويروس دنگي را شامل مي‌شود كه هر كدام مي‌توانند علت ابتلا به تب دنگي شوند.
افزايش ابتلا به تب دنگي معمولاً در مناطق گرمسيري اتفاق مي‌افتد، زيرا پشه‌هاي ناقل آن در اين مناطق به راحتي مي‌توانند رشد و تكثير كنند. همچنين، باران‌هاي زياد و تجمع آب در ظروف و اشياء مختلف مي‌تواند محيط مناسبي براي تكثير اينگونه از پشه‌ها فراهم كند. انسان ممكن است از طريق نيش پشه‌هاي حامل ويروس دنگي به اين بيماري مبتلا شود. وقتي يك پشه حامل ويروس دنگي انساني را نيش مي‌زند، ويروس وارد سيستم خوني او مي‌شود و عفونت را آغاز مي‌كند.
درمان تب دنگي به تسكين علائم آن، نظير تب، درد عضلاني، سردرد، و استفاده از آب و الكتروليت‌ها براي جبران از دست دادن مايعات بدن تأكيد دارد. در صورت بروز عوارض جدي، مانند خونريزي گوارشي، به مداخله فوري پزشكي نياز است.
براي پيشگيري از تب دنگي، مهم است كه از در معرض نيش پشه‌ها بودن در مناطق خطرناك پرهيز كرده و از روش‌هاي حفاظت شخصي نظير استفاده از اسپري ضد پشه، پوشيدن لباس‌هاي مناسب و استفاده از پنجره‌ها و درها با توري استفاده كرد. همچنين، برنامه‌هاي كنترل پشه‌ها و حذف محل‌هاي آب راكد نقش موثري در كاهش ابتلا به تب دنگي دارند.
تاثير مستقيم بر سيستم ايمني بدن
ويروس دنگي به‌طور مستقيم بر سيستم ايمني بدن تاثير مي‌گذارد. اين ويروس با فعال‌سازي سيستم ايمني، باعث توليد سيتوكين‌هاي التهابي مي‌شود كه به عوارض متنوعي از جمله تب، درد عضلاني و استخواني، لرزش و علايم عصبي منجر مي‌شوند. ويروس دنگي باعث شكست خونريزي و آسيب رگ‌ها مي‌شود. اين واكنش منجر به اختلال در كلكسيون پلاكت‌ها و كاهش تعداد آنها در خون مي‌شود كه مي‌تواند منجر به خونريزي در دستگاه گوارش، دستگاه ادراري تناسلي و ساير ارگان‌ها شود. تب دنگي مي‌تواند به صورت مستقيم بر سيستم عصبي تأثير بگذارد و علائمي از جمله سردرد، اختلال در ديد، عصبي شدن و كاهش آگاهي را ايجاد كند كه ممكن است وضعيت بيمار را تشديد كند.
تب دنگي معمولاً با علائم اوليه‌اي نظير تب بالاي ۴۰ درجه سانتي گراد چند روزه‌اي است كه با دو يا بيشتر از نشانه‌هاي ديگري مانند تهوع و استفراغ، راش‌هاي پوستي، سردرد، درد پشت چشم، بدن درد و درد عضلاني، درد مفاصل، يا كاهش گلبول سفيد يا تست تورنيكه مثبت همراه مي‌شود. اين علائم معمولاً در طول ۲ تا ۷ روز پس از ابتلا به ويروس دنگي ظاهر مي‌شوند.
كدام شهرها و استان‌ها درگير اين بيماري هستند؟
بنا بر اعلام مدير برنامه مديريت بيماري‌هاي منتقل‌شده از آئدس مهاجم در وزارت بهداشت و درمان، تقريباً تمامي مناطق استان گيلان به پشه آئدس آلوده است. همچنين استان سيستان و بلوچستان بيشتر در بخش جنوبي استان يعني مناطقي مانند چابهار و كنارك، استان هرمزگان تقريباً در تمامي مناطق و استان بوشهر شهرستان‌هاي كنگان و عسلويه آلوده به پشه آئدس هستند.
عبدالرضا ميراوليايي مي‌گويد: مناطق شمالي كشور به پشه آئدس «البوپيكتوس» آلوده است كه يك گونه از آئدس مهاجم است. مناطق جنوبي كشور به آئدس «اجيپتي» آلوده است كه اين نوع آئدس نيز مهاجم است. در واقع دو نوع آئدس مهاجم داريم؛ يعني پشه آئدس كه بومي كشور ما نيست و از جاي ديگري آمده است و آئدسي كه در اكثر مناطق كشور ما وجود دارد كه مهاجم نيست و آئدسي است كه بيماري را منتقل نكرده و نمي‌تواند ويروس را حمل كند و صرفاً يك گزش دارد كه مشكلي براي انسان ايجاد نمي‌كند.
او درباره اين بيماري توضيح مي‌دهد: به بيماري دانگ تب استخوان‌شكن نيز گفته مي‌شود. يك بيماري است با تب ناگهاني بيش از ۳۸ درجه كه با سردرد، بدن‌درد و درد پشت چشم همراه است. همچنين بيمار مي‌تواند علائمي مانند تهوع، استفراغ و دل‌درد داشته باشد، حتي مي‌تواند يكسري ضايعات پوستي شبيه به سرخك در بدن بيمار ايجاد كند. چنانچه بيماري طولاني شود و شديد باشد، بيمار به دليل اينكه افت پلاكت پيدا مي‌كند دچار خونريزي‌هاي مخاطي مي‌شود. بيماري دانگ در ۷۰ الي ۸۰ درصد موارد ابتلا معمولا كم‌علامت است و علائمي شبيه سرماخوردگي و كرونا دارد.
تب دنگي درمان مشخصي ندارد
بهروز ترابي، ويروس‌شناس، در اين باره مي‌گويد: متاسفانه تب دنگي درمان مشخصي ندارد و بيش از هر چيز بايد تمركز بر پيشگيري از اين بيماري باشد. پشه آئدس كه عامل انتقال اين بيماري است معمولاً در بين گياهان خودرو، ساختمان‌هاي متروكه، در گرما و رطوبت بالا زندگي مي‌كند و در چاله‌هاي آب و ظروف زيرگلداني كه داراي آب راكد هستند تخم‌گذاري مي‌كند.
او اضافه مي‌كند: متاسفانه درمان مشخصي براي اين بيماري وجود ندارد و نشانه‌هاي آن هم مانند ابتلا به سرماخوردگي اما با دماي تب بالا و دردهاي شديد استخواني همراه است. به همين دليل بيش از هر چيز بايد بر پيشگيري از ابتلا به آن تمركز داشته باشيم. براي پيشگيري از انتقال بيماري لازم است محيط رشد پشه‌ها ناامن و شرايط زيست و تخم‌گذاري آنها از بين برود. همچنين استفاده از لباس‌هاي بلند و رنگ روشن، استفاده از توري براي پنجره‌ها و درها و استفاده از اسپري‌هاي دوركننده حشرات در كاهش انتقال بيماري كمك‌كننده است.
مرگ‌ومير در تب دنگي، ۲.۵ درصد
ترابي در مورد ميزان خطرناك بودن اين بيماري و احتمال مرگ‌ومير آن مي‌گويد: مساله مهمي كه بايد در نظر گرفت اين است كه بيماري «تب دنگي» علايم خاصي ندارد و چون با تب و علائمي مانند سرماخوردگي همراه است ممكن است درست تشخيص داده نشود. اما به هر حال در موارد بسيار كمي ممكن است بيمار شديداً بدحال شود و نياز به بستري در بخش مراقبت‌هاي ويژه پيدا كند.
او ادامه مي‌دهد: ميزان مرگ‌ومير بيماري دانگ نيز حدود ۲.۵ درصد است. اين ميزان مرگ‌ومير نيز ارتباط بسياري به اين دارد كه بيمار چه زماني بعد از ابتلا به مركز درماني مراجعه كند و همچنين اقدامات درماني براي او به چه شكلي انجام شود. ميزان مرگ‌ومير بيماري دانگ زياد نيست و اگر اين اتفاق رخ بدهد عامل آن خونريزي داخلي بيمار است.
فرد مبتلا به تب دنگي خيلي سريع بايد قرنطينه شود
ترابي در پايان با اشاره به اينكه تب دنگي بيماري شناخته‌‌شده‌اي است كه در بيش از ۱۴۰ كشور به آن آلوده هستند توضيح مي‌دهد: فرد مبتلا به تب دنگي خيلي سريع بايد قرنطينه شود كه در معرض گزش مجدد پشه قرار نگيرد تا عامل انتقال بيماري به فرد ديگري باشد. همچنين علايم اين بيماري سردرد، كمردرد و پشت‌درد، تب معمولاً شديد و در برخي موارد خارش و جوش در قسمت‌هاي مختلف بدن است.
