بورس به مرز شفافیت رسید؟

رقیه ندایی| 

بورس تهران هر روز با معضلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند، هر یک از این مشکلات باعث می‌شود که تالار شیشه‌ای روند اصلاحی جدیدی را تجربه کند؛ در نهایت به واسطه این روندهای اصلاحی سهامداران نقدینگی خود را از بازار خارج کنند. 

درحال حاضر یکی از مهم‌ترین معضلات بازار سهام را می‌توان نبود شفافیت دانست. به نوعی دیگر مشخص نیست که چه تصمیمی چه زمانی و به سود چه کسانی گرفته می‌شود. برای نمونه اردیبهشت ماه سال گذشته که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به صورت پنهانی تصویب شد و 51 روز سهامداران خرد خبری از این موضوع نداشتند و تنها افراد دارای رانت توانستند سر وقت از این مصوبه خبردار شوند که در نهایت چیزی جز زیان سهامداران خرد را در پی نداشت!

این شرایط درحالی رخ می‌دهد که اگر شفافیت و برنامه جامع در بورس وجود داشت هیچ گاه نرخ خوراک به صورت پنهانی تصویب نمی‌شد و براساس برنامه در یک تاریخ این نرخ تصویب می‌شد و تمامی  سرمایه گذاران بورسی می‌توانستند از شرایط حاصل شده سود ببرند؛ اما متاسفانه برنامه و شفافیت درستی در بورس وجود ندارد! آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که بورس تهران بیش از 41 میلیون سهامدار دارد و به نوعی نیمی از جامعه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم درگیر بورس هستند. یکی از مهم‌ترین خواسته این سهامدار شفافیت است؛ شفافیت بدان معناست که مشخص باشد چه زمانی چه تصمیمی قرار است گرفته شود و سهامداران در یک عمل انجام شده قرار نگیرند. 

در اصل معاملات بورس تهران روز چهارشنبه ظهر به پایان می‌رسد و پس از آن روز شنبه بازار بازگشایی می‌شود؛ مسوولان در این بازه زمانی ممکن است تصمیمات بسیار زیادی برای سهامداران بگیرند؛ اما سرمایه گذار قدرت عمل ندارد و نمی‌تواند سهامی از پرتفوی خود کم یا اضافه کند، به نوعی سهامداران در یک بن بست قرار می‌گیرند و قدرت عمل ندارند که در شرایط خاص پیش آمده تصمیمی برای سرمایه خود داشته باشند.شفافیت رکن مهم و اساسی بازار سهام است و اگر این مولفه در بازار سرمایه یا هر بازار دیگری وجود نداشته باشد، سرمایه گذاری در آن بازار به طرز قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. اکنون نیز شفافیت در بازار سرمایه به کمترین حالت خود رسیده و شرایط سهامداری نیز مشخص نیست. ممکن است شبانه و در تعطیلات یک تصمیم خاص در بازار گرفته شود؛ اما سهامدار آخرین کسی باشد که مطلع شود.

مساله اینجاست بیش از هر نوع شفافیتی باید اطلاع رسانی و شفافیت برنامه برای سهامداران در دستور کار قرار گیرد. این بدان معناست که در مرحله اول سهامداران و سرمایه گذاران بورسی باید زودتر از بقیه از برنامه‌ها با خبر باشند تا تصمیم گیری درست‌تری درخصوص سرمایه گذاری خود داشته باشند. برای نمونه سهامداران باید اطلاع داشته باشند که 6 ماه قرار است دامنه نوسان یا حجم مبنا به چه رقمی برسد تا براساس آن تصمیم گیری کنند که سرمایه خود را در کدام صنایع قرار دهند. این موضوع ساده ترین شرط بازار سرمایه است و می‌تواند در جلب اعتماد و نقدینگی قدم محکمی بردارد. زمانی که سهامدار اطلاع داشته باشد که حداقل 6 ماهه آینده چه اتفاقی در بورس رخ می‌دهد تا آن زمان با خیال راحت سرمایه‌های خود را وارد بورس خواهد کرد.
اگر لیست کاری منظم و شفافیت در دولت چهاردهم، در لیست برنامه‌های پیش رو قرار گیرد می‌توان به آینده بورس امیدوار بود و آن زمان اعتماد سهامداران به بورس بیش از پیش می‌شود و نقدینگی جای خود را در بازار سرمایه پیدا می‌کند.

یک رکن مهم برای بورس

پیام الیاس کردی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: برای این که ما یک بازار سرمایه کارا و شفافی داشته باشیم باید از اقدامات خاصی صحبت کرد. ما با استانداردهای جهانی فاصله زیادی داریم و به نوعی به راحتی در دسترس نیست. نکته مهم داشتن تقویم اقتصادی است. بارها پیش آمده که تصمیمات شبانه در بازار گرفته می‌شود. 
وی ادامه داد: اگر فردی چهارشنبه صاحب یک سهام باشد تا روز شنبه که بازار بسته است و سرمایه‌گذار دسترسی به سهام خود ندارد تصمیم گیری و مجوزهای جدید اتفاق بیفتد.
این کارشناس بازار سهام اظهار کرد: اگر یک تقویم اقتصادی داشته باشیم مثلا نرخ خوراک همواره در یک تاریخ مشخص انجام می‌شود که این موضوع کمک می‌کند که مشخص شود که چه اتفاقی در چه زمانی رخ دهد و در نتیجه سهامدار برای سرمایه‌گذاری خود چه تصمیمی بگیرد.
الیاس کردی توضیح داد: پیش بینی پذیر بودن اقتصاد نیاز بازار سرمایه است. یعنی کارشناسان، مسوولان، فعالان هر صنفی صحبت کنند و پس از آن سرمایه‌گذاران بتوانند تصمیم گیری داشته باشند. اگر‌همین اتفاق کوچک یعنی تقویم اقتصادی می‌تواند کمک کند. مثلا اگر درخصوص تصمیمی دامنه نوسان اعلام شود که قرار است سال آینده تصمیمی گرفته شود از الان مشخص شود و فرد بتواند برای سرمایه خود تصمیم بگیرد.
وی در نهایت گفت: درنتیجه برای داشتن یک بازار سرمایه شفاف و کارا لازم است قبل از شرکت‌ها اقدامات سازمان بورس و وزارت اقتصاد را انجام دهیم و شرایط به سمت پیش بینی پذیر شدن برود و شرایط برای سرمایه گذار عادی شود.