تغییر رنگ و بوی بورس

آغاز سال ۱۴۰۳ مملو از اتفاقات غیر قابل پیش‌بینی در حوزه سیاسی و تنش‌های منطقه‌ای بود که بر اقتصاد و بازار سرمایه کشور نیز تاثیر گذاشت، نگاه عمیق‌تر به رخدادهای موثر بر بورس ریشه بسیاری از این وقایع را در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد شاید وقایع اردیبهشت سال قبل شروع دومینوی تشدید بی‌اعتمادی پس از ماه‌ها عبور از بحران سال ۹۹ بود که به یکباره ریزش سنگینی را رقم زد و در این بین پول‌های خارج شده از بازار با گذشت یک سال دیگر رجوع مجدد نداشتند و البته پرسش‌های مشخص جامعه سهامداری که در این مقطع بیش از یک سال پاسخ قانع‌کننده‌ای از سوی مسوولان نظارتی سازمان بورس دریافت نکرده است .

تغییرات ساختار سرمایه در بورس نیز نکته مهمی است که ترکیب سهامداری غیرمستقیم و توسعه صندوق‌های درآمد ثابت در شکل‌گیری عرصه جدید قدرت عرضه و تقاضا ثبت کرده است به‌گونه‌ای که انواع صندوق‌ها سهم بالایی از ارزش معاملات روزانه را به خود تخصیص می‌دهد .

از ابتدای سال اخیر بورس شاهد ثبت ۳ روز مثبت متفاوت بود که به ترتیب روز ابتدایی سال، پس از پایان تنش مستقیم بین ایران و اسرايیل و همچنین اعلام نتایج دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری محدود می‌شود. شاید یکی از مهم‌ترین وقایع ۳ سال اخیر در حوزه بازار سرمایه همان انتخابات ریاست‌جمهوری زودهنگام باشد که باتوجه به استنباط احتمال تغییر در ریل‌گذاری سیاست‌های پولی و مالی و همچنین رویکرد احتمالی تعاملی در سیاست خارجی دولت جدید، مورد توجه فعالان اقتصادی و بازار سرمایه قرار گرفت؛ اما بر‌خلاف آنچه انتظار می‌رفت این اتفاق تاثیر چند روزه نداشت و بلافاصله با عرضه صف‌های خرید به تعادل و روزهای منفی ختم شد؛ بررسی اتفاقات چند روز قبل از مرحله دوم انتخابات از پذیره‌نویسی دو صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی و همچنین صدور مجوز افزایش سقف برای چند صندوق دیگر حکایت دارد که برآوردها جذب پول‌های قابل توجه در این فرآیند از کف بازار را نشان می‌دهد و البته لازم به ذکر است که ارزش پایین معاملات در ماه‌های اخیر خود تصویری روشن از کمبود نقدینگی در بورس را به نمایش می‌گذارد .

تامین مالی صندوق‌های ذکر شده در روزهای اخیر را می‌توان از دو بعد مورد نقد قرار داد، اگر این نقدینگی در روزهای بعد جهت خرید سهام به صورت بلوکی یا از کف بازار مورد استفاده قرار می‌گرفت می‌توانست آسیب‌های ناشی از جمع‌آوری نقدینگی در شرایط رکود معاملات بازار را تعدیل کند، ولی آنچه مشاهده شد عدم تمایل مدیران این صندوق‌ها برای خرید قابل توجه سهام و موکول آن به زمان دیگر و قیمت‌های جذاب‌تر بود که شاید بتوان آن را یکی از ریشه‌ای‌ترین دلایل افت بازار در روزهای پس از پیروزی آقای دکتر پزشکیان ذکر کرد؛ در شرایطی که آمارهای بنیادی و بررسی نسبت‌های تحلیلی تاریخی از ارزندگی بورس حکایت دارد عملکرد صندوق‌ها و برخی اشخاص حقوقی در تابلوی معاملات به شائبه‌های سیاسی کاری در بین فعالان بازار سرمایه افزوده است، هر چند واقعیت معاملات ماه‌های اخیر بر وجود بی‌اعتمادی سنگین و ترس از اتفاقات پیش‌بینی نشده در دولت فعلی صحه می‌گذارد و منجر به رفتار توام با احتیاط در بین سهامداران می‌شود ولی بررسی شرایط بازارهای موازی و رقیب که به نتایج انتخابات واکنش گسترده‌ای نشان داده و سرمایه‌گذاران در بازارهایی همچون ارز، طلا و خودرو شاهد ثبت کاهش ارزش دارایی‌های خود بودند، عدم همخوانی واقعیت‌های تالار بورس با آن بازارهای پویا و موازی به نکته پر‌ابهامی مبدل شده که بروز چنین شائبه‌هایی را چه به درست و چه نادرست محتمل می‌داند و به نظر می‌رسد بررسی نهاد ناظر و ارائه گزارشی شفاف و برخورد با هر تخلف احتمالی می‌تواند دامنه شائبه و شایعه را چه در مقطع فعلی و چه در آینده محدود سازد .

آنچه فارغ از معاملات فرسایشی و در دامنه منفی شاخصه‌های قیمتی روزهای اخیر قابل ذکر است با استقرار دولت جدید و بیان شفاف مواضع سیاسی و اقتصادی که دیگر رنگ و بوی انتخاباتی نخواهد داشت فعالان اقتصادی در تحلیل‌های خود برمبنای تصویر شفاف‌تر و بلندمدت، تصمیم قابل اتکاتری اخذ خواهند کرد.