تعارض بلندمرتبه‌سازي با خانه‌دار شدن مستاجران

گروه راه و شهرسازي|

نابرابري در مسكن يكي از پديده‌هاي اقتصاد ايران به شمار مي‌رود و نشانه‌اي كليدي و مهم از عملكرد ناقص است، چه آنكه تعداد واحدهاي مسكوني از تعداد خانوارها بيشتر است اما تعداد مستاجران كشور حدود 40درصد جمعيت (در تهران حدود 50 درصد جمعيت اين شهر) را شكل مي‌دهد. اين مساله نشان مي‌دهد كه نابرابري شديدي در مالكيت مسكن وجود دارد و طبعا از آنجا كه مسكن نماد و نمودي از ثروت خانوار نيز به شمار مي‌رود، حاكي از نابرابري شديد در ثروت نيز هست. در اين حال، يك كارشناس مسكن گفت: پروژه‌هاي نهضت ملي مسكن بايد افقي ساخته شوند، زيرا روش بلند مرتبه‌سازي با خانه‌دار شدن مستاجران تعارض دارد. اگر چه در گام نخست، شنيدن چنين اظهاراتي از كارشناسان نزديك به دولت سيزدهم، عدم موفقيت اين دولت در اجراي وعده ساخت 4 ميليون مسكن در 4 سال را تداعي مي‌كند، اما تا حدي نيز مي‌توان اين ايده را پذيرفت. دولت چهاردهم طي دو سال گذشته، يعني از زماني كه وزير جديد در ساختمان دادمان مستقر شد و دولت به اين مساله پي برد كه هيچ اقدام موثري براي اجراي اين وعده انجام نشده است، به ايده پردازي و اجراي برخي ايده‌ها براي افزايش شمار ساخت و سازها روي آورد. طرح اعطاي وام به «خودمالكي»‌ها با اصرار بر مزاياي خانه ويلايي و يك طبقه يكي از اين طرح‌ها بود. در اين طرح، مالكان زمين با اخذ وام ساخت مسكن نهضت ملي كه به تازگي به 800 ميليون تومان افزايش يافته است، به راحتي مي‌توانند يك خانه ويلايي كوچك احداث كنند و در سال‌هاي بعد، متناسب با افزايش فرزندان و نياز خانوار، اين خانه را توسعه دهند. به اين ترتيب هم مشكل خانوار حل مي‌شود و هم آمار ساخت واحدهاي دولتي فزوني مي‌گيرد و به تحقق آمار يك ميليون در يك سال كمك مي‌كند.
فرشيد ايلاتي كارشناس مسكن اما ديروز در گفت‌وگو با مهر با بيان اينكه بلندمرتبه سازي و تراكم بالا يكي از سرنخ‌هاي مهم مشكلات كلان‌شهرهاي كشور است، گفت: بلند مرتبه‌سازي پيامدهاي منفي جبران‌ناپذيري در پي دارد و تراكم جمعيتي موجب آسيب به كلان‌شهرها شده، به‌طوري كه هم‌اكنون تراكم جمعيتي تهران چند برابر پايتخت‌هاي مهم جهان است و تراكم بالا و بلندمرتبه‌سازي پيامدهاي منفي بسيار زيادي را در شهرها ايجاد مي‌كند.
اين كارشناس مسكن در ادامه تاكيد كرد: با افزايش تراكم جمعيتي و بلند‌مرتبه‌سازي آلودگي هوا، آلودگي صوتي و ترافيك و... موجب كاهش افت كيفيت زندگي عموم شهروندان مي‌شود و با بالا رفتن تراكم، رضايتمندي از امكانات و خدمات شهري كاهش پيدا مي‌كند، زيرا محيط مناسب براي برآوردن نيازهاي انسان‌ها و رشد و بالندگي آنها از بين مي‌رود و از سوي ديگر تراكم جمعيتي بايد متناسب با خصوصيات اجتماعي، اقتصادي و محيطي محله باشد و به هر ميزان كه از وضعيت بهينه فاصله بگيرد، نارضايتي‌هايي را در ابعاد اقتصادي، اجتماعي و خدماتي به همراه خواهد داشت. وي افزود: با توجه به موضوعات ذكر شده، بلندمرتبه‌سازي بي ضابطه طي سال‌هاي آينده پيامدهاي جبران‌ناپذيري در پي خواهد داشت؛ هم‌اكنون در استان تهران و ساير كلان‌شهرها شاهد ساخت بي‌رويه بلندمرتبه‌سازي هستيم در‌حالي كه گذشته اين شيوه ساخت تنها به چند استان و منطقه محدود بود و از سوي ديگر بلند مرتبه‌سازي بدون چارچوب مشكلات زيست محيطي را در تهران تشديد كرده است. ايلاتي با اشاره به اينكه در اجراي پروژه نهضت ملي مسكن بايد از افقي‌سازي استفاده كرد، تصريح كرد: هرچه تعداد طبقات ساختمان بالاتر مي‌رود، پيچيدگي‌هاي ساخت و طراحي اسكلت براي تحمل فشار بر ساختمان بيشتر مي‌شود و از سوي ديگر علاوه بر موارد ذكر شده حمل مصالح «هزينه‌بر»‌تر و پيچيده‌تر خواهد شد و موارد ديگري مانند لوله‌كشي، برق‌كاري، ضوابط ايمني مربوط به ايمني در برابر حوادث (سيستم اطفاي حريق و پله اضطرار) از مواردي است كه در ساخت ساختمان با طبقات بالاتر را دشوار مي‌كند؛ در صورتي كه اين موارد در ساخت واحدهاي تك طبقه وجود ندارد و موجب صرفه‌جويي در زمان، هزينه خواهد شد.
وي ادامه داد: از سوي ديگر در تك طبقه‌سازي امكان ساخت مسكن به روش تدريجي وجود دارد و اين روش در پروژه‌هايي مانند نهضت ملي مسكن كاربرد بالايي خواهد داشت، زيرا خانه‌دار كردن مستاجران و تامين نياز مسكني جامعه حائز اهميت است و از سوي ديگر در شرايط كنوني خانه‌دار شدن با روش بلند‌مرتبه‌سازي نيازمند توان مالي بيشتري خواهد بود، زيرا تا زمان اتمام ساخت و تسويه‌حساب كامل واحد مسكوني به افراد تحويل داده نمي‌شود. اين كارشناس مسكن خاطرنشان كرد: خانه‌هاي تك طبقه پس از سفت‌كاري و آماده‌سازي نسبي قابليت تحويل به افراد را دارد و متقاضي مي‌تواند به تدريج واحد مسكوني خود را تكميل كند و از سوي ديگر اكثر مستاجران در راستاي خانه‌دار شدن تكميل و اسكان تدريجي را انتخاب كنند تا اينكه هرگز در مسير خريد خانه قرار نگيرند.