جان كارگران بازيچه سود بيشتر پيمانكاران

گلي ماندگار|

گرمايش زمين، «شرايط كار در گرما» را به يكي از دغدغه‌هاي اصلي نيروي كار در سراسر جهان تبديل كرده است. امروز گرمازدگي يك خطر جدي‌ است و فراهم آوردن شرايط اجتناب از آن، يكي از الزامات «ايمني كار» است و اين شرايط فراهم نمي‌شود مگر با ابلاغ دستورالعمل‌هاي دقيق و نظارت بر اجراي اين دستورالعمل‌ها. در شرايطي كه كار در تابستان تعطيل‌بردار نيست، كارگر بايد در ايمني كامل و بدون عوارض جسمي مشغول به فعاليت باشد.

تجربه گرماي بي‌سابقه هوا در كشور شايد براي برخي شهرها جديد باشد اما قطعا براي كارگراني كه در جنوبي‌ترين نقطه كشور در صنايع پتروشيمي و پالايشگاهي كار مي‌كنند اتفاق تازه‌اي به حساب نيايد، اما قطعا وقتي ركورد گرما در كشور مي‌شكند گرمايي كه آن كارگران هم تجربه مي‌كنند بيش از آن چيزي است كه سال‌هاي قبل تجربه مي‌كردند. از يك طرف گرماي هوا و از طرف ديگر رطوبتي كه گاهي به بيش از ۹۰درصد مي‌رسد و امكان نفس كشيدن آسان را ازبين مي‌برد. روز چهارشنبه هفته گذشته خبري تلخ روي خروجي خبرگزاري‌ها قرار گرفت؛ مرگ كارگر پارس جنوبي بر اثر گرما. اين خبر با فيلمي كه در فضاي مجازي از منتقل كردن پيكر اين كارگر منتشر شد، انتقادات بسياري را از نحوه مديريت پيمانكاران بر پروژه‌هاي صنعتي به همراه داشت. همان پيمانكاراني كه سال‌هاست مسوولان وعده مي‌دهند آنها را از چرخه كار خارج كرده و امنيت و آرامش را به كارگران باز مي‌گردانند. همان پيمانكاراني كه با ناديده گرفتن مصوبات دولت براي كاهش ساعات كاري در گرماي شديد باعث بيماري و مرگ بيماران مي‌شوند. بسياري از كارگراني كه در پروژه‌هاي نفتي جنوب كشور و تحت قرارداد پيمانكاران مشغول به كارند از شرايطي كه دارند، راضي نيستند.

معيشت به قيمت سلامت

علي يكي از كارگران پارس جنوبي است كه در مورد چگونگي مرگ همكارش به «تعادل» مي‌گويد: عموما در پالايشگاه‌ها و پتروشيمي و اكثر صنايع نفتي و گازي ماه‌هاي ارديبهشت تا شهريور كه ميزان گاز مصرفي مردم پايين مي‌آيد زمان به تعمير و بازسازي دستگاه‌ها اختصاص پيدا مي‌كند و اين كار زمان زيادي را از كارگران و مهندسان ناظر و تعمير كنندگان مي‌گيرد.

او مي‌افزايد: اين در‌حالي است كه اكثر پيمانكاران بدون توجه به مصوبه دولت در مورد كاهش ساعات كار در فصول گرم باز هم كارگران را مجبور به انجام ۱۲ ساعت كار مي‌كنند، شما در‌نظر بگيرد كارگري كه در دماي بالاي ۶۰ درجه و رطوبت بالاي ۹۰درصد در فضاي باز، در ارتفاع زياد يا در زير زمين مجبور به تعمير تجهيزات است چه فشاري را تحمل مي‌كند.

اين كارگر در ادامه مي‌گويد: متاسفانه ما زماني متوجه از هوش رفتن سعيد به دليل گرما شديم كه خيلي دير شده بود با اينكه او را به بيمارستان رسانديم اما پزشكان نتوانستند براي زنده ماندنش كاري انجام دهند. اين درحالي است كه هر روز تعداد قابل‌توجهي از كارگراني كه در پروژه‌هاي جنوب مانند عسلويه، خارك، كنگان، اهواز، ماهشهر، مسجدسليمان و‌... مشغول به كارند به دليل همين گرمازدگي راهي بيمارستان مي‌شوند.

علي در پايان مي‌گويد: تنها وسيله‌اي كه ما براي خنك كردن خود هنگام كار در دماي شديد داريم شلنگ آب است. هيچ وسيله ديگري براي اينكه بتوانيم دماي بدن‌مان را پايين بياوريم يا امكاناتي كه كارگران با استفاده از آن بتوانند از گرمازدگي در امان باشند دراختيار ما نيست.

جان كارگر يا سود پيمانكار

حسن مهدياني، كارشناس ايمني كار در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: بايد اول در نظر بگيريم كه از نظر مسوولان كدام ارجحيت دارد؛ جان كارگران يا سود پيمانكاران. اگر جان كارگران در اولويت است پس چرا هيچ نظارتي بر كار كارگاه‌هايي كه به دست پيمانكاران اداره مي‌شود، صورت نمي‌گيرد. چرا نبايد ناظر در محل حضور داشته باشد تا از نزديك بر ميزان آسيبي كه ممكن است به كارگران وارد شود نظارت كند و قوانين كار در گرماي بالاي ۵۰ درجه را به پيمانكاران ديكته كند.

او مي‌افزايد: پيمانكار موظف است براي كارگراني كه مجبورند در فضاي باز و گرماي شديد كار كنند شرايط ايمني را فراهم كند از جمله دسترسي به آب نوشيدني مناسب، ايجاد سايه‌بان، ايجاد محوطه‌اي كه كارگران بتوانند هر ساعت يك بار براي خنك كردن خود به آنجا مراجعه كنند. تغذيه كارگران بايد مناسب اين شرايط آب و هوايي باشد. استفاده زياد از نوشيدني‌هاي خنك يكي از راه‌هاي مناسب جلوگيري از گرمازدگي است.

حسن مهدياني اظهار مي‌دارد: در اين بين دولت و وزارت كار نيز موظف هستند ناظراني را براي نظارت بر اجراي درست قوانين و مصوبات به خصوص در كارگاه‌هايي كه زير نظر پيمانكاران است، اعزام كنند تا از هر گونه تخلف احتمالي و به خطر افتادن جان كارگران جلوگيري شود.

راهكارهاي اجتناب از گرمازدگي

از مهم‌ترين اين راهكارها، «كم كردن توافقي ساعات كار» و «توقف كامل كار در ساعات اوج گرما» است. غلامحسين عشقي، كارشناس ارشد ايمني صنعتي نيز در اين باره مي‌گويد: گرماي هوا در مناطق جنوب كشور در تابستان‌ها تا بيش از ۵۰ درجه افزايش مي‌يابد از همين رو در مناطق جنوبي ايران، معمولا با توافق ميان كارگر و كارفرما ساعات كار را كاهش مي‌دهند. در برخي صنايع، كارگر با هماهنگي كارفرما بين ساعت‌هاي ۱۲ تا ۱۵ كار خود را براي استراحت ظهرگاهي متوقف مي‌كند تا دچار گرما زدگي و رفتن به حالت اغما نشود.

او مي‌افزايد: در صورت بروز كوچك‌ترين نشانه‌هاي گرمازدگي در كارگر بايد اقدامات پيشگيرانه به سرعت به عمل آيد از جمله اينكه با استفاده از محلول ORS و شربت آبليمو جلوي گرمازدگي شديد كارگر و در نتيجه وارد آمدن آسيب‌هاي جدي به او گرفته شود.

اين كارشناس تاكيد مي‌كند: بعد از بروز نشانه‌هاي اوليه گرمازدگي، كارگر فقط ۲۰ دقيقه فرصت دارد تا از اين مرحله به سلامت عبور كند يا به عبارت صحيح‌تر نجات يابد. اگر در اين بازه‌ زماني، كارگر از قرار گرفتن در معرض گرما خارج نشود يا با نوشيدني‌هاي موثر اثر گرمازدگي او را كاهش ندهند، احتمال اينكه فرد گرمازده ناگهان به اغما برود زياد است.

عشقي اضافه مي‌كند: در كارگاه‌هايي كه در فضاي باز و در گرماي شديد داير هستند، بايستي ساعت كار توافقي باشد ضمن اينكه از استمرار ايستادن كارگر در معرض نور خورشيد اجتناب شود، مثلا مي‌توانند كار را صبح خيلي زود شروع كنند و بعدازظهر زودتر كار تعطيل شود؛ هر يك ساعت نيز كارگر نياز به استراحت دارد. نوشيدني‌هاي استاندارد براي مقابله با گرمازدگي نيز بايد در دسترس همه كارگران قرار داشته باشد.

تصويري دردناك از مرگ يك كارگر

روز چهارشنبه ۱۷ مرداد تصاوير دردناكي از مرگ يك كارگر پارس جنوبي منتشر شد. در تصويرِ منتشر شده، كارگرِ بي‌جان را از ارتفاعي حدودا ۱۰۰ متري پايين مي‌‍‌آورند. در توصيف اين مرگ نوشته‌ بودند: يكي از تكنسين‌هاي بازرسي فني پالايشگاه اول مجتمع گاز پارس جنوبي عسلويه، به نام محمد سعيد صفايي فرد ۴۹ ساله و از نيروهاي پيمانكاري، حين انجام كار در قسمت دودكش ديگ بخار دچار گرمازدگي و كاهش سطح هوشياري مي‌شود و بعد از انتقال به بيمارستان، جان مي‌دهد. عليرضا ميرغفاري (عضو كانون عالي انجمن صنفي كارگران و رييس هيات‌مديره كانون انجمن‌هاي صنفي كارگران پالايشگاه‌هاي گاز استان بوشهر)، در رابطه با اوضاعِ كارگرانِ اين مناطق به ايلنا گفت: به دليلِ حساسيتِ توليد گاز در فصل سرد، بيشتر كارهاي تعميراتي و پيشگيرانه در فصل گرم سال صورت مي‌گيرد. در واقع چون مصرف گاز در زمان گرما كمتر است، غالبا از ارديبهشت تعميرات اساسي شروع مي‌شود و اين وضعيت تا اواسط مهر ادامه دارد. در اين بازه‌ زماني هم شرايط آب و هوا بد است و هم حجم كار بسيار بالاست. كارگران در رطوبتي كه گاهي به بيش از ۹۰درصد مي‌‎رسد و دماي هواي بالاي ۴۵ تا ۵۵ درجه، بيشترين حجم كار را انجام مي‌دهند. او در پاسخ به اين سوال كه براي كارگراني كه در چنين شرايطي كار كنند، چه اقداماتي بايد انجام شود؟ اظهار داشت: كميته‌هاي حفاظت فني و ايمني و بهداشت بايد تشكيل جلسه بدهند و اقداماتِ اساسي و پيشگيرانه براي محافظت از جان كارگران انجام دهند، اما اين اتفاق نمي‌افتد.

ميرغفاري گفت: براي كارگران عملياتي و افرادي كه در فضاي سخت كار مي‌كنند، بايد تدابير ويژه‌اي ديده شود؛ مثلا اگر در شرايط عادي يك گروه وظيفه انجام كاري را برعهده دارد، آن كار به دو گروه محول شود تا امكان بيشتري براي استراحتِ نيروها وجود داشته باشد. قرار دادنِ فن و آبپاش در محيط‌هايي كه كارگران در معرض مستقيم نور خورشيد هستند، همچنين حضور مدامِ آمبولانس و آتش‌نشاني از ديگر اقداماتِ حياتي براي كارگران است.

او تاكيد كرد: رعايت اين موارد مهم است و عدم رعايت آن، بازي با جانِ كارگران است اما متاسفانه اين اتفاق نمي‌افتد. شاهد هستيم كه غالبا در فصل گرم سال، مخصوصا در مجموعه پالايشگاهي نيروهاي ستادي تعطيل مي‌شوند يا ساعات كار آنها كم مي‌شود اما نيروهاي عملياتي به همان روال هميشگي به كار خود ادامه مي‌دهند و خيلي از آنها دچار گرمازدگي مي‌شوند. اين گرمازدگي خطرناك است و سال‌هاي قبل مواردي داشتيم كه متاسفانه كارگران به دليل گرمازدگي فوت كرده‌اند.

به گفته‌ ميرغفاري، كارگري كه مستقيم كار عملياتي مي‌كند بايد خدمات ويژه بگيرد، اما متاسفانه تبعيض بالاست و اين خدماتِ ويژه به نيروهاي ستادي رسمي مي‌رسد، نه نيروهاي عملياتي پيمانكاري كه حجم كار زياد و عمليات فني و تخصصي و مهم مجموعه را انجام مي‌دهند.