بورس در لبه پرتگاه

رقیه ندایی| شاخص کل بورس تهران روند نزولی خود را ادامه می‌دهد و به نظر نمی‌رسد که به همین زودی‌ها کانال یک میلیونی را ترک کند و شرایط بهتری را برای سهامداران رقم بزند.بورس تهران دلایل بسیار زیادی برای سرخ‌پوشی دارد و اگر دولت چهاردهم چاره‌ای برای حل این مشکلات پیدا نکند، دیگر بازار سرمایه‌ای نخواهیم داشت. از روز 14 مرداد ماه دامنه نوسان به مثبت و منفی یک محدود شد و به عقیده برخی مسوولان قرار بود با این محدودیت دامنه نوسان بازار سرمایه مجددا روند صعودی به خود بگیرد و از این نزولی پی در پی خارج شود؛ اما بازار مسیری برخلاف پیش‌بینی‌ها رفت و با وجود محدودیت دامنه و جلوگیری از خروج شاخص از محدوده 2 میلیونی، شاهد نزول شاخص به یک کانال پایین و خروج سنگین نقدینگی از معاملات بازار بودیم .

این روزها خروج نقدینگی تنها مربوط به سهام نیست و شاهد خروج نقدینگی بسیار سنگین از صندوق‌های بورسی هستیم که این موضوع نیز می‌تواند به ماهیت بازار سرمایه آسیب بزند. تنها در دو روز معاملاتی هزار و 190 میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد. با وجود اینکه زنگ خطر بازارسرمایه مدت‌هاست به صدا درآمد بالاخره روز گذشته جلسه شورای عالی بورس تشکیل شد تا شاید به وضعیت بازار رسیدگی شود.

مشخص نیست که چرا شورای عالی بورس تا به امروز برای بررسی شرایط صبرکرده است؛ اما باتوجه به شرایط به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاران در روزهای معاملاتی آتی واکنش چندانی نسبت به این موضوع نشان ندهند. همان‌طور که گفته شد بازار سرمایه این روزها مشکلات زیادی دارد و برخی مشکلات از دولت پیشین باقی مانده و اکنون خود را نشان می‌دهد و به نوعی روی بازار اثر می‌گذارد. اما هر مشکلی راه‌حلی دارد و دولت چهاردهم همان‌طور که وعده داده بود باید از بورس حمایت کند. البته پیش از دولت چهاردهم ريیس سازمان بورس باید خودی نشان دهد و به مشکلات بورس رسیدگی کند و رسیدگی به مشکلات تنها با برگزاری یک جلسه نیست و مشکل عمیق‌تر از آن است که عشقی بتواند آن را با یک یا دو جلسه حل کند. باید دید که نتیجه بازار طی روزهای آتی چه می‌شود و سرمایه‌گذاران چه واکنشی نسبت به شرایط نشان می‌دهند.

واکنش بازار به وزیر اقتصاد

از سوی دیگر بالاخره لیست اعضای کابینه مسعود پزشکیان به مجلس ارايه شد و در این لیست نام عبدالناصر همتی برای سمت وزیر اقتصاد به چشم می‌خورد که به عقیده برخی فعالان بازار سرمایه وی به علت مواضع گذشته خود درخصوص بورس گزنیه مناسبی برای وزارت نیست و باید وزیری جایگزین وی شود که بورس را نیز جزو اولویت خود داشته باشد.

وی برنامه‌های خود برای اقتصاد کشور و همچنین بازار سرمایه را منتشر نمود و مشکلات بازار را این‌چنین بیان کرد: «عدم شکل‌گیری یک بازار سرمایه منسجم و کارآمد و بانک محور بودن بازار مالی موجب شده است که بانک‌ها برای تامین منابع مورد تقاضا به منابع بانک مرکزی وابسته شده و به این دلیل، کارکرد سیستم بانکی خود به عاملی تورم‌زا همراه با اختلال در امور تولیدی تبدیل شود. توسعه مطلوب و شفاف بازار سرمایه می‌تواند تجهیز و تخصیص منابع را در اقتصاد ایران متحول سازد. درحال حاضر بازارسرمایه با شرایط نامطلوب و مشکلات فراوانی مواجه شده است. عدم شفافیت، بی‌اعتمادی مردم به بازار، دخالت‌های مکرر دولت و همچنین قیمت‌گذاری دستوری از ویژگی‌های شرایط امروز بازار است.» باید توجه داشت که همتی در برنامه‌های خود برای بازار سرمایه موضوع جلوگیری از دستکاری را بدین شکل بیان کرده است که اصلاحات ساختاری در اقتصاد کلان نظیر حذف قیمت‌گذاری دستوری و عدم مداخله دولت در بازار سرمایه. نکته قابل‌توجه اینجاست که وزیر پیشنهادی اقتصاد اهم برنامه خود را جلوگیری از وضع قوانین و مقررات ناگهانی در بازار سرمایه بدون مطالعه زمینه‌ای جامع اقتصادی، مالی و اجتماعی اعلام کرد و اگر این موضوع اجرایی شود، در اين میان شاهد تغییراتی در بازار خواهیم بود. همچنین در ادامه این برنامه آمده است که از قیمت‌گذاری دستوری در بازار سرمایه در تعیین قیمت نهاده‌ها و مواد اولیه (نرخ خوراک گاز، نرخ مواد اولیه پالایشگاه‌ها و‌...) و در فروش محصولات تولیدی (خودرو، تعرفه خدمات فناوری و ارتباطات، نرخ فرآورده‌های نفتی پالایشگاه‌ها و...) جلوگیری می‌شود. تنظیم برنامه زمانی عرضه اوراق دولتی به نحوی که تناسب ورود و خروج نقددینگی در بازار سرمایه تنظیم شده و فروش اوراق دولتی موجب تضعیف بازار سهام نگردد. درست است اینها بخشی از برنامه‌های وزیر پیشنهادی اقتصاد است و ممکن است در آینده بخشی از آنها اجرایی نشود اما به نظر می‌رسد که مواضع همتی نسبت به بورس در مقایسه با گذشته تغییرات بسیار زیادی داشته و اکنون وی با تکيه بر این برنامه‌ها می‌تواند حامی بازار سرمایه باشد. البته باید صبر کرد و این موضوع را در عمل دید؛ چراکه دولت سیزدهم نیز وعده‌های بسیار زیادی درخصوص بورس داده بود که حتی با اتمام دولت تمامی این وعده‌ها عملی نشدند. با جمع‌بندی و خواندن تمامی برنامه‌های بورسی همتی به نظر می‌رسد که مهم‌ترین هدف وی جلوگیری از دستکاری در بازار سرمایه، افزایش اعتماد و شفافیت است و اگر این مولفه‌ها اجرایی شوند شاهد تغییرات عمده‌ای در شرایط سرمایه‌گذاری در بورس خواهیم بود.

رشد حجم نقدینگی

تازه‌ترین گزارش متغیرهای پولی بانک مرکزی پس از چند ماه توقف منتشر شد. بر این اساس در پایان خردادماه امسال رقم رشد حجم نقدینگی نسبت به خرداد پارسال ۲۶.۸درصد اعلام شد. رشد حجم نقدینگی در طول بهار ۱۴۰۳ معادل ۶ درصد بوده است. طبق آمارهای رسمی بانک مرکزی حجم نقدینگی در پایان بهار ۱۴۰۳ برای نخستین‌بار از مرز ۸۰۰۰ همت گذشت و به رکورد ۸۳۵۳ همت رسید. براساس گزارش رسمی نهاد ناظر بازار پول، سهم پول از کل حجم نقدینگی در پایان خرداد امسال به ۲۴.۶درصد رسید. پیش‌تر و در پایان اسفند ۱۴۰۲ این متغیر رکورد ۲۴.۳درصد را ثبت کرده بود. طبق گزارش بانک مرکزی، پایه پولی هم نسبت خرداد پارسال ۲۳.۳درصد رشد کرده است. این متغیر پولی همچنین در خرداد ماه نسبت به اردیبهشت امسال ۲.۱درصد رشد را به ثبت رساند.

بازار از دریچه معاملات

شاخص کل بورس تهران در چهارمین روز کاری هفته یعنی سه‌شنبه 23 مرداد ماه روند نزولی داشت و با کاهش 7 هزار و 568 هزار واحد معادل 0.38درصد نسبت به روز گذشته در محدوده یک میلیون و 991 هزار واحدی ایستاد. همچنین شاخص کل هم‌وزن افت هزار و 253 واحدی را تجربه کرد تا به تراز 632 هزار و 423 واحدی برسد. در سوی دیگر بازار شاخص فرابورس با 29 واحد کاهش در محدوده 20 هزار و 665 واحدی ایستاد. ارزش معاملات بازار سرمایه در این روز به 994 میلیارد تومان رسید و بازار با حجم معاملات 2.79 میلیارد سهمی روبه‌رو بود. همچنین شاهد خروج 356 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار بودیم و درنهایت ارزش دلاری بازار سرمایه 184 میلیارد دلار رسید. در روز مذکور تنها صنعت خرده‌فروشی، به‌استثنای وسایل نقلیه موتوری با بازدهی مثبت 0.02درصدی روبه‌رو شد و بقیه صنایع منفی بود. صنایع دارویی، تجهیزات صنعتی، چوب، محصولات فلزی، مخابرات، خدمات رفاهی- برق، تامین سرمایه و لیزینگ به ترتیب کمترین بازدهی منفی را کسب کردند. طی روز سه‌شنبه صندوق‌های نارین، مروارید، درسا، هامون، شتاب، رماس، ثروت ساز، تاراز، آساس، اطلس، سیمانا، متال، رخش، داریوش و خبرگان به ترتیب بیشترین و کمترین بازدهی مثبت را کسب کردند. همچنین نمادهای فملی، فولاد، نوری، فارس، شستا، شپتا، وبملت، شپدیس، بوعلی و خودرو بیشترین تاثیر را در شاخص داشتند. ارزش معاملات بازار سرمایه نیز به نمادهای فارس، فملی، فولاد، شستا، وغدیر، وامید، نوری، تاپیکو، پشنا و پارسان رسید.