بورس؛ تنها ميان تصميمات
بورس تهران با شروع شهريور ماه شرايط نسبتا خوبي را تجربه كرد و به نظر مي‌رسد كه با تکیه به تعطيلات عمده اين ماه شاخص بتواند بازدهي مثبتي را برجاي بگذارد؛ اما مساله اينجاست كه محدوده‌هاي ايجاد شده احتمالا جلوي رشد واقعي و مطلوب بورس را بگيرد و اين بازار نتواند شرايط خوبي را پشت سر بگذارد.
بورس تهران با شروع شهريور ماه شرايط نسبتا خوبي را تجربه كرد و به نظر مي‌رسد كه با تکیه به تعطيلات عمده اين ماه شاخص بتواند بازدهي مثبتي را برجاي بگذارد؛ اما مساله اينجاست كه محدوده‌هاي ايجاد شده احتمالا جلوي رشد واقعي و مطلوب بورس را بگيرد و اين بازار نتواند شرايط خوبي را پشت سر بگذارد.
يكي از مهم‌ترين محدوديت‌ها كه باعث اعتراض سهامداران نيز شده، محدوديت دامنه نوسان است كه در ششمين ماه سال حدود 5 بار در بازه زماني بلندمدت اجرايي شده است. به نظر مي‌رسد كه مسوولان سازمان بورس به دنبال حل مشكل نيستند و تنها با راهكار دم‌دستي يعني دامنه نوسان سعي مي‌كنند كه مشكلات بورس را حل كنند.
مجيد عشقي براي دومين دوره ابقا شد و همچنان رييس سازمان بورس است؛ اما وي در مدت رياست خود نتوانسته چه برنامه‌اي براي بورس داشته باشد؟ درست است يك سري رونمايي و بهره‌هاي جديد در بازار سهام داشتيم ولي مساله به رونمايي ختم نمي‌شود و مشكل اساسي اينجاست كه اين مدت نتوانسته در شرايط سخت حامي بورس باشد. البته با يك سرچ ساده و بررسي نظرات معامله‌گران مي‌توان رضايت عمومي از اين رييس را به دست آورد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه روزهاي سخت بورس تهران از رييس سازمان خبري نبوده و حتي تصميم‌گيري خاصي نيز در روزهاي سخت نبوده و تنها پس از چند روز ريزش رييس سازمان بورس در مصاحبه با پايگاه خبري اختصاصي سازمان بورس اعلام مي‌كند كه دامنه نوسان محدود شد! چرا وي در يك نشست خبري دلايل خود را به درستي توضيح نمي‌دهد؟ در روزهاي سخت سقوط شاخص به كانال پايين يا افتتاحيه نمايشگاه صنعت مالي وي حضور نداشت و جالب اينجاست كه هيچ كس خبر ندارد رييس سازمان بورس كجاست و هر فرد بهانه‌اي مي‌آورد؛ براي نمونه در نمايشگاه صنعت مالي گفته شد كه وي در ترافيك است و در پيگيري دوم نيز اعلام شد كه وي در تهران نيست و براي مراسم ترحيم سفر كرده است! درحال حاضر مشكل اساسي بازار سرمايه اينجاست كه بورس تهران متولي ندارد و مجيد عشقي به عنوان رييس سازمان بورس در روزهاي سخت هيچ حضوري ندارد. به نوعي در روزهاي سخت بازار سرمايه تنها است و در روزهاي مثبت عشقي به عنوان رييس سازمان رخ نمايي مي‌كند. بايد ديد كه اين روند تا چه زماني ادامه‌دار خواهد بود و آيا عبدالناصر همتي به عنوان وزير اقتصاد جديد به اين موضوع رسيدگي مي‌كند يا خير؟
تنها طرفدار دامنه نوسان
خبرگزاري سازمان بورس در فروردين سال گذشته، مهم‌ترين اقدام سازمان بورس را از ۱۰۰ كارشناس بازار سرمايه جويا شد. ۴۷ نفر از آنها از تفكر مجيد عشقي در خصوص افزايش دامنه نوسان تا ۱۰ درصد حمايت كرده و آن را بستري براي پويايي بازار مي‌دانستند. اما غافل از اينكه عشقي به تفكرات و گفته‌هاي خود نيز پشت پا زد و نه تنها دامنه نوسان به ۱۰ درصد افزايش پيدا نكرد، بلكه شاهد اعمال محدوديت دامنه نوسان براي هفته‌ها و ماه‌ها نيز هستيم. اتفاقي كه به وضوح ميل به سرمايه‌گذاري را كاهش داده و نقدشوندگي بازار سرمايه را به اندازه بازار مسكن تقليل داده است. اگر برنامه و خردي در اين تصميم وجود دارد بهتر نيست دلايل آن را در تالار شيشه‌اي مخابره كنند؟
كاهش اعتماد با دامنه نوسان
محمود مرادي، كارشناس بازار سرمايه درباره تغيير دامنه نوسان گفت: مداخلات بيشتري طي ۳-۲ سال اخير در رابطه با تغييرات دامنه نوسان بازار سرمايه ايجاد شده است. از جمله اشكالاتي كه كاهش دامنه نوسان يا تغييرات صلاح ديدي دامنه نوسان به بازار سرمايه وارد مي‌كند مي‌توان كاهش نقد شوندگي و كاهش اعتماد به بازار سرمايه اشاره كرد يعني شاهد اين خواهيم بود كه در بازار سهام به دليل پايين بودن دامنه نوسان صف ايجاد شده و منجر به اين مي‌شود كه نقدشوندگي بازار سهام از بين رفته و كاهش نقدشوندگي منجر به كاهش اعتبار بازار سهام به عنوان بازاري آزاد كه به راحتي مي‌شود وارد و خارج از آن شد از بين مي‌رود و در ادامه شاهد خروج سرمايه در بلندمدت از بازار سهام و حركت به سمت بازارهاي آزادتر مثل كريپتوكارنسي‌ها، بازار طلا، ارز و حتي مسكن و خودرو مي‌شويم كه معضل بزرگي براي بازار سرمايه خواهد بود.
مرادي افزود: از ديگر مشكلاتي كه دامنه نوسان محدود براي بازار ايجاد مي‌كند مي‌توان به ايجاد حباب منفي در صندوق‌هاي اهرمي با ضريب بالا اشاره كرد. همچنين مي‌توانيم شاهد اين باشيم كه رانت صف خريد و فروش ايجاد شود يعني عده‌اي احتياج به فروش سهام دارند در اين حالت چون صف ايجاد شده است كساني كه مي‌توانند صف را دور بزنند رانت پيدا مي‌كنند مثل دارندگان سامانه‌هاي نامك يا پديده‌هايي مثل سرخطي در بازار ايجاد مي‌شود. همچنين شاهد اين خواهيم بود كه قطع ارتباط بين ارزش يك دارايي و قيمت آن ايجاد مي‌شود و پديده رفتار گله‌اي در بازار رواج مي‌يابد يعني گاهي افراد به ارزش دارايي توجه نمي‌كنند و به صرف اينكه دارايي صف فروش است اقدام به فروش آن مي‌كنند يا گفته مي‌شود قطع ارتباط بين ارزش و قيمت دارايي ايجاد مي‌شود. به‌طور مثال در سكه بورسي و سكه بازار آزاد شاهد بوديم كه در دوره‌اي نوسان سكه بازار آزاد باز بود و نوسان سكه بورسي بسته شده بود، اين باعث شده بود كه يك آربيتراژي بين بازار آزاد و بازار سهام ايجاد شده و ارزش سكه بين دو بازار تغيير داشته باشد. اين مساله بايد رويه‌اي پيدا كند كه حداقل بعد از چند روز يا نهايتا يك هفته دامنه نوسان به حالت عادي خود برگردد، زمان و پروسه‌اي كه اين تصميم گرفته مي‌شود را اعلام كنند و اجازه بدهند بازار سرمايه به عنوان بازاري كه خريداران و فروشندگان قيمت را تعيين مي‌كنند فعاليت كند و عملا هرچه مداخله مسوولان در اين بازار كمتر باشد، بازار كاراتر است.
بازار از دريچه معاملات
طي معاملات اولين روز كاري هفته يعني سه شنبه، شاخص كل بورس تهران 15 هزار و 262 واحد نسبت به روز كاري گذشته بالاتر ايستاد و به سطح 2 ميليون و 52 هزار و 471 واحد رسيد. شاخص كل هم‌وزن بورس نيز با افزايش 2 هزار و 867 واحدي در رقم 641 هزار و 898 واحدي ايستاد. شاخص كل فرابورس 69 واحد رشد كرد به رقم 20 هزار و 866 واحد رسيد. همچنين شاخص هم وزن فرابورس با افزايش 413 واحد به سطح 110 هزار و 556 واحد رسيد. روز شنبه خالص تغيير مالكيت حقوقي به حقيقي مثبت شد و 100 ميليارد تومان پول حقيقي به بازار سهام وارد شد. در اين روز نماد فولاد بيشترين ورود پول حقيقي را داشت كه ارزش آن 49 ميليارد تومان بود. پس از فولاد، نمادهاي فملي، وبانك، شپنا و ومعادن بيشترين ورود پول حقيقي را داشتند. در سوي ديگر، بيشترين خروج پول حقيقي به نمادهاي كماسه، كگهر، شاراك، كايزد و سليم تعلق داشت.
روز گذشته نمادهاي فملي، فولاد وشستا نمادهاي سبزپوش بورس بودند كه بيشترين اثر را در رشد شاخص كل بورس داشتند. در سوي ديگر نمادهاي فخوز، فولاژ و شاراك نمادهاي قرمزپوشي بودند كه بيشترين اثر منفي را بر شاخص داشتند. در فرابورس نيز نمادهاي كگهر، آريا و فزر بيشترين اثر افزايشي را بر شاخص كل داشتند و نمادهاي فجهان، ددانا و بپاس بيشترين اثر كاهنده را بر شاخص داشتند. در بين نمادهاي پرتراكنش بورس نماد فولاد بيشترين تراكنش را داشت و فملي و ثفارس در رتبه‌هاي بعدي بيشترين تراكنش قرار گرفتند. در فرابورس نيز خنور، سليم و فزر بيشترين تراكنش را داشتند. در معاملات اولين روز كاري هفته نماد فولاد بيشترين ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد كه ارزش معاملات آن 46 ميليارد تومان بود. پس از فولاد، ثفارس بيشترين ارزش معاملات را داشت و فملي رتبه سوم بيشترين ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد وبملت و فزر در رتبه‌هاي بعدي بيشترين ارزش معاملات قرار گرفتند. در جدول حجم معاملات نيز سهام ذوب با تعداد 308 ميليون و 868 هزار و 292 سهم در صدر قرار گرفته است. شستا در رتبه دوم بيشترين حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به فاذر تعلق داشت. دو نماد وبملت و فولاد نيز در رتبه‌هاي بعدي بيشترين حجم معاملات بازار قرار داشتند. در معاملات شنبه، 290 نماد صف خريد داشتند و 140 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌هاي خريد با رشد 176 درصدي نسبت به روز كاري قبل به 784 ميليارد تومان افزايش يافت و مجموع ارزش صف‌هاي فروش نيز با افزايش 42 درصدي به رقم 428 ميليارد تومان رسيد.
