عدم هماهنگي دليل كندي فرآيند نوسازي بافت فرسوده
اگرچه به براساس اظهارات مديركل راه و شهرسازي استان تهران، امسال شاهد افزايش ۲۵۰ درصدي صدور پروانه ساختماني در بافت فرسوده پايتخت در قياس با سال ۱۴۰۲ بوديم، رييس سازمان نوسازي شهرداري تهران از پرداخت كمتر از ۳۰۰ فقره تسهيلات در محدوده بافت‌هاي فرسوده كل شهر تهران در سال گذشته خبر مي‌دهد.
زهره علامي|
اگرچه به براساس اظهارات مديركل راه و شهرسازي استان تهران، امسال شاهد افزايش ۲۵۰ درصدي صدور پروانه ساختماني در بافت فرسوده پايتخت در قياس با سال ۱۴۰۲ بوديم، رييس سازمان نوسازي شهرداري تهران از پرداخت كمتر از ۳۰۰ فقره تسهيلات در محدوده بافت‌هاي فرسوده كل شهر تهران در سال گذشته خبر مي‌دهد. نگاهي به ارقام ارايه شده توسط مديركل راه و شهرسازي استان تهران و همچنين رييس سازمان نوسازي حكايت از آن دارد با وجود اينكه مديريت شهري حمايت مالي چنداني از سازندگان و ساكنان بافت فرسوده براي بهسازي اين محدوده‌ها نمي‌كند با اين وجود استقبال خوبي براي احيا و نوسازي بافت فرسوده در پايتخت وجود دارد و اين يعني پتانسيل مناسب براي ساخت و ساز در مناطق فرسوده. به گفته حسين جنتي، مديركل راه و شهرسازي استان تهران؛ هدف‌گذاري اداره كل راه و شهرسازي در سال ۱۴۰۳ رشد ۵۰ درصدي صدور پروانه ساختماني در بافت‌هاي فرسوده نسبت به سال ۱۴۰۲ بود كه با توجه به مصوبات انجام شده رشد ۲۵۰ درصدي در صدور پروانه ساخت براي بافت فرسوده را شاهد بوديم.به گزارش پايگاه وزارت راه و شهرسازي، جنتي دليل رشد چشمگير صدور پروانه‌هاي ساختماني در سال جاري را كارهاي متعدد و ويژه‌اي مي‌داند كه در خصوص نوسازي بافت فرسوده تهران انجام شده است كه يكي از آنها بسته تشويقي ۱۹ گانه‌اي است كه وزارت راه و شهرسازي طراحي كرده و به شهرداري‌ها ابلاغ شده است، ضمن اينكه يك سري مشوق‌هاي ديگر هم به اين سياست‌ها اضافه شده است.جنتي معتقد است كه همه مديران شهري، انبوه‌سازان، صنعتي‌سازان و سازندگان بافت‌هاي فرسوده بايد از تسهيلات ۱۹بندي مشوقانه بافت‌هاي فرسوده بهره ببرند چون استفاده از اين تسهيلات به رشد چشمگيرتر نوسازي در بافت‌هاي فرسوده منجر مي‌شود.
وجود پراكندگي در ساخت و سازها
رييس هيات‌مديره كانون سراسري انبوه‌سازان تهران با اشاره به آمار ارايه شده درباره رشد 2.5 برابري صدور پروانه ساخت و ساز در بافت‌هاي فرسوده پايتخت، مي‌گويد: انتشار اين آمار خبر خوبي است چون كانون سراسري انبوه‌سازان همواره تلاش كرده است كه ساخت و سازها به سمت بافت‌هاي فرسوده سوق پيدا كند. ايرج رهبر در گفت‌وگو با «تعادل» مي‌افزايد: البته اين پروانه‌هاي ساخت بيشتر مربوط به ساخت ساختمان‌هاي تك است، درواقع اجماعي ميان چندين ساختمان فرسوده انجام نشده است.رهبر ادامه مي‌دهد: پراكندگي صدور پروانه‌هاي ساختماني زياد است، در حالي كه اين پراكندگي‌ها بايد تجميع شود و بهتر است كه ساخت و سازها به صورت تجمعي انجام شوند، چون در اين صورت شاهد طراحي و كارشناسي بهتر براي ساختمان‌ها و محله‌ها خواهيم بود، درواقع خدمات اجتماعي، درماني، آموزشي و ... هم در نظر گرفته مي‌شود. او اظهار مي‌كند: در واقع با اجماع ساختمان‌ها در بافت فرسوده مي‌توانيم آينده بهتري را براي اين محدوده‌ها از نظر اجتماعي، اقتصادي و... ترسيم كنيم. به گفته اين مقام مسوول، بايد از پراكندگي خارج شده و شاهد تجميع ساختمان‌ها باشيم چون مثلا اگر بخواهيم كوچه 4 متري را به 6 متري تبديل كنيم و ساختمان دو طبقه را 4 طبقه كنيم و اين ساخت و سازها به صورت خودمالكي باشد ممكن است در چند سال آينده دوباره شاهد ايجاد بافت فرسوده جديد خواهيم بود، چون اين موارد در زمان ساخت ساختمان تك در نظر گرفته نمي‌شود.
واگذاري مديريت نوسازي بافت فرسوده
به يك ارگان
رييس هيات‌مديره كانون سراسري انبوه‌سازان تهران معتقد است كه عدم هماهنگي بين ارگان‌ها موجب كندي روند ساخت و سازها مي‌شود، در واقع يك ارگان تصميم به اعطاي تسهيلات تشويقي مي‌كند و ارگان ديگر اقدام به اعطاي بسته تشويقي براي انشعابات ساختمان‌ها در بافت فرسوده مي‌كند و اين اقدامات پراكنده هستند، در حالي كه بايد يك ارگان مديريت تصميم، اجرايي‌سازي و راهبري بسته‌هاي تشويقي ارايه شده را داشته باشد.رهبر همچنين به تناقض ميان تصميمات ارايه شده ميان ارگان‌هاي مسوول اشاره مي‌كند و مي‌گويد: مثلا وزارت راه و شهرسازي تصميم مي‌گيرد با در نظر گرفتن فاكتورهايي به برخي مناطق بسته‌هاي تشويقي ارايه دهد اما شهرداري اعلام مي‌كند اين بسته به اين منطقه تعلق نمي‌گيرد در حالي كه بايد شاهد ايجاد و تشكيل يك مديريت مركزي در نوسازي و بازسازي بافت‌ها باشيم.او تصريح مي‌كند: در طرح نهضت ملي مسكن هم شاهد وجود پراكندگي و نبود مديريت يك ارگان خاص براي هماهنگي ساير ارگان‌ها و سازمان‌ها هستيم، يك ارگان از اعطاي تسهيلات توسط يك بانك خاص خبر مي‌دهد اما بانك مذكور اعلام مي‌كند كه به دليل كمبود بودجه قادر به پرداخت وام نيست.او پيشنهاد مي‌دهد: بهترين راهكار براي تشويق انبوه‌سازان و مالكان براي تسريع در بهسازي بافت فرسوده اين است كه آنها شاهد اجراي بسته‌هاي تشويقي تصويب شده توسط وزارت راه و شهرسازي و مديريت شهري باشند.
پرداخت تنها 300 فقره تسهيلات
به بافت فرسوده پايتخت
براساس تازه‌ترين آمار منتشر شده از وضعيت بافت‌هاي فرسوده پايتخت، در تهران ۲۵۰ هزار پلاك فرسوده و ناكارآمد معروف به بناهاي لرزان وجود دارد كه ۳۶ درصد جمعيت استان تهران در اين سكونتگاه‌ها و بافت‌هاي ناكارآمد زندگي مي‌كنند.در اين ميان اگرچه وزارت راه و شهرسازي و مديريت شهري پايتخت بارها اعلام كرده‌اند كه از نوسازي بافت فرسوده حمايت مي‌كنند اما به گفته رييس سازمان نوسازي شهرداري تهران بررسي ميزان تسهيلات ارايه شده به بافت فرسوده پايتخت در سال گذشته كمتر از ۳۰۰ فقره بوده است. اعطاي 300 فقره وام براي بازسازي بافت فرسوده در شرايطي است كه 80 درصد ساكنان اين بافت‌ها از توان مالي پاييني برخوردار هستند، از سوي ديگر چون صرفه اقتصادي بهسازي بافت فرسوده پايين است، انبوه‌سازان و سازندگان هم تمايل چنداني به ساخت و ساز در اين محدوده‌ها ندارند، پس بايد توان نوسازي براي اين بافت‌ها ايجاد شود و مشوق‌هاي مناسبي در اين راستا تعريف و تعيين شود. البته مهدي هدايت، رييس سازمان نوسازي شهرداري تهران كم كاري انجام شده در اعطاي تسهيلات براي بافت فرسوده توسط مديريت شهري را به گردن بانک انداخته و مي‌گويد: اميدواريم ضرورت نوسازي و بهسازي بافت فرسوده توسط بانك‌ها ديده شود و تسهيلات بيشتري براي اين هدف در نظر گرفته شود.حدود ۳ دهه از باز شدن پرونده بازآفريني شهري مي‌گذرد و در اين مدت همچنان معضل بافت‌هاي فرسوده حل نشده است و مسوولان اين حوزه هم عمدتا با انتشار آمار و گزارش‌هاي گاه به گاه از رشد صدور پروانه ساخت يا حجم واحدهاي مسكوني ساخته شده، احساس رفع تكليف مي‌كنند. اين در شرايطي است كه براساس تازه‌ترين آمار حدود ۲ ميليون و ۷۰۰ هزار بناي ناپايدار و لرزان در كشور داريم كه از اين ميزان يك‌ميليون و ۴۵۰هزار بنا در بافت فرسوده قرار دارد. اما بازسازي بافت فرسوده بيش از همه بايد با هدف حفظ جان ساكنان اين بافت‌ها انجام شود اگرچه اهداف ديگري همچون توليد 3 واحد مسكن اضافي با تخريب هر پلاك فرسوده هم با اين نوسازي و بهسازي دنبال مي‌شود. در سال‌هاي گذشته بازسازي بافت‌هاي فرسوده با اعطاي تسهيلات بانكي دنبال مي‌شد به عنوان مثال براساس آمار در سال‌هاي ۸۸ تا ۹۲ در مجموع، ۲۵۷ هزار فقره تسهيلات نوسازي در محلات بازآفريني شهري به متقاضيان پرداخت شد، اما در برنامه‌هاي جديد، اين تسهيلات يك بند از بسته تشويقي بازآفريني است. استدلال مسوولان بازسازي و نوسازي بافت فرسوده درباره اعطاي حجم كم تسهيلات بانكي به بافت فرسوده اين است كه عمده ساكنان بافت فرسوده حتي درصورت دريافت وام كلان، توان بازپرداخت اقساط آن را ندارند بنابراين بهتر است مشاركت بين مالك بافت فرسوده و سازندگان و توسعه‌گران شكل بگيرد اما بحث بر سر اين است كه چون سازندگان مي‌توانند به‌جاي بافت فرسوده در مناطق بهتر شهر مسكن بسازد و بازده بيشتري به دست بياورد، استقبال سازندگان از ساخت و ساز در بافت فرسوده چشمگير نيست. به نظر مي‌رسد بهترين راهكار در اين شرايط اقتصادي كردن سرمايه‌گذاري در بافت فرسوده است. البته مسوولان وزارت راه و شهرسازي و مديريت شهري پايتخت تلاش كردند كه با تدوين بسته‌هاي تشويقي مختلف، هزينه‌هاي غيرساختماني سازندگان را كاهش دهند و توجيه اقتصادي ساخت و ساز در اين مناطق را افزايش دهند. اما اغلب انبوه‌سازان معتقدند كه مشوق‌هايي مانند اعطاي تراكم بيشتر كه در سال‌هاي گذشته در پايتخت اجرايي مي‌شد مي‌تواند بيشترين تأثير را در ترغيب سازندگان و مالكان بافت‌هاي فرسوده براي بازسازي ايجاد كند ضمن اينكه تخفيف هزينه پروانه، تقسيط هزينه‌ها، محفوظ ماندن تراكم و انشعابات قبلي بدون پرداخت هزينه جديد، خط سبز براي تأمين انشعابات جديد، پرداخت تسهيلات بانكي و... هم مي‌تواند تاثير بسزايي در اين زمينه داشته باشد.