دلايل افت توليد خودرو

تعادل|

گزارش‌هاي ارسالي خودروسازان به سامانه كدال نشان مي‌دهد آنها پنج ماه امسال را با افت توليد پشت‌سر گذاشته‌اند. با وجود اينكه خودروسازان و وزارت صمت در ابتداي سال جاري، هدف‌گذاري‌هايي براي توليد خودرو داشتند، آمارهاي منتشرشده از عقب‌ماندگي برنامه توليد خودروسازان خبر مي‌دهد. بررسي آمار پنج‌ماهه توليد ايران خودرو از كاهش 4.8 درصدي توليد خودرو نسبت به سال گذشته حكايت دارد. كمبود نقدينگي، اختلال برقي و چالش ارزي، سه عاملي است كه به عنوان دلايل كاهش توليد خودرو دراين بازه زماني عنوان مي‌شود.

جزييات توليد خودروسازان

طبق آمار منتشره، كل توليد سه خودروساز اصلي (ايران‌خودرو، سايپا و پارس‌خودرو) در پنج ماه امسال در حوزه سواري به ۳۶۰ هزار دستگاه نيز نرسيده است. با توجه به توليد حدودا ۳۹۱ هزار دستگاهي خودروسازان، تيراژ آنها نسبت به پنج ماه سال گذشته ۹.۵ درصد افت را نشان مي‌دهد. توليد، اما به‌طور ماهانه نيز كاهش يافته، به‌طوري‌كه شاهد افت ۱۸ درصدی توليد در مرداد نسبت به تيرماه هستيم.

طبق آمار منتشرشده در كدال، شركت ايران خودرو در پنج‌ماهه سال جاري تعداد 203 هزار و 819 دستگاه خودرو توليد كرده است. اين در حالي است كه در مدت مشابه سال پيش، اين شركت 214 هزار و 157 دستگاه به توليد رسانده بود.

اين موضوع در مورد توليدات شركت سايپا نيز صدق مي‌كند. شركت سايپا طي پنج‌ماهه سال جاري تعداد 144 هزار و 354 دستگاه خودرو به توليد رسانده كه در مدت مشابه سال گذشته، آمار فوق برابر با 148 هزار و 478 دستگاه بود. بنابراين شركت سايپا نيز حدود 2.8 درصد كمتر از آمار سال گذشته به توليد رسانده‌است. بررسي آمار توليد خودروسازان در مرداد امسال و مقايسه آن با ماه قبل (تير) نشان مي‌دهد توليد ماهانه آنها نيز افت داشته است. طبق آمار، خودروسازان در تير امسال حدود ۷۶ هزار و ۴۱۸ دستگاه انواع محصول سواري را به توليد رساندند. با توجه به توليد ۶۲ هزار و ۶۸۵ دستگاهي خودروسازان در مرداد سال جاري، آنها با افت ۱۸ درصدي در توليد ماهانه روبرو شده‌اند. در حالت تفكيكي، ايران‌خودرو در مرداد امسال توليد ۳۵ هزار و ۸۲۷ دستگاهي داشته كه نسبت به تيرماه از افت هفت‌هزار و ۶۰۰ دستگاهي حكايت دارد. سايپا نيز توليد ۱۹ هزار و ۸۴۳ دستگاهي را مرداد امسال به ثبت رسانده كه نسبت به تير‌ماه افت چهار‌هزار و ۴۸۵ دستگاهي را تجربه كرده است. همچنين پارس‌خودرو كه توليد هفت‌هزار و ۱۵ دستگاهي در مرداد امسال داشته، نسبت به تير افت هزار و ۶۳۵ دستگاهي را تجربه كرده است.

طبق آمارهاي منتشر شده، طي بازه زماني ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۲ ميزان توليدات ايران خودرو كاهش چشمگيري پيدا كرده است به‌طوري كه در سال ۱۳۸۹ اين شركت تعداد ۱,۳۴۸,۹۰۹ خودرو توليد كرده است كه اين ميزان در سال ۱۴۰۲ به تعداد ۴۸۷,۹۸۵ خودرو كاهش پيدا كرده است. در همين حال، بيش از ۳ ميليون نفر در قرعه‌كشي اخير محصولات ايران خودرو ثبت نام كردند كه از اين تعداد تنها ۳.۸ درصد متقاضيان برنده شدند و اين شركت فقط ۱۱۵ هزار خودرو براي فروش داشته است.

يكي از مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار روي موضوع فوق را مي‌توان افزايش روز به روز اختلاف قيمت درب كارخانه و بازار خودروهاي ايراني دانست. از سال ۹۲ تا ۹۶ به دليل كاهش نسبي تورم و ورود خودروسازان خارجي به كشور ميزان توليدات ايران خودرو افزايش پيدا كرد و از سال ۹۷ به بعد به دليل بازگشت تحريم‌ها توليد كاهش يافت. كاهش توليدات ايران خودرو علاوه بر تاثير مستقيم بر عرضه خودرو و افزايش قيمت‌ها، پيامدهاي گسترده‌اي بر اقتصاد، اشتغال و رضايت مشتريان داشته است.

چرا توليد افت كرد؟

در كنار مشكلات عديده‌اي همچون زيان هنگفت، تحريم‌هاي بين‌المللي و تخصيص نيافتن ارز از سوي وزارت صمت كه خودروسازان با آن دست‌وپنجه نرم مي‌كنند، طبق معمول با آغاز تابستان، مشكل قطعي برق هم افزوده شده است.

در همين باره، احمد نعمت‌بخش، دبير انجمن خودروسازان ايران، در مصاحبه اخير خود با ايلنا اعلام كرد: «در سال جاري تخصيص ارز به خودروسازان توسط وزارت صمت از ۱۷ تيرماه آغاز شد و اگر پيش از اين تاريخ، بانك مركزي ارزي براي خودروسازان تامين كرده بود مربوط به تخصيص‌هاي سال گذشته بود و تخصيص‌هاي پس از ۱۷ تير هم هنوز تامين ارز نشده‌اند و خودروسازان همچنان با مشكل تامين ارز دست به گريبان هستند.»

بنابه توضيحات او، وزارت صمت در زمان وزارت آقاي علي‌آبادي دستورالعملي براي تامين ارز به ادارات كل استان‌ها ابلاغ كرد، كه اين دستورالعمل پر از ايراد بود، از جمله ايرادات وارد بر اين بخش‌نامه اين بود كه ارزبري خودروهاي سواري به‌طور متوسط ۱۵۰۰۰ دلار است اما وزارت صمت براي CKD اين خودروها حداكثر ۹۵۰۰ دلار ارز اختصاص داده و براي CKD كاميونت‌ها با برندهاي چيني و كره‌اي حداكثر ۱۶۰۰۰ دلار ارز اختصاص داده و اظهار كرده كه بقيه كالاهايي كه قرار است از مسير واردات تامين شود را خودروسازان با ساخت داخل تامين كنند و ايشان به اين موضوع توجه نداشتند كه شركت‌هاي خودروساز نمي‌توانند يك‌ساله تبديل به توليدكننده قطعات آن به ارزش ۵۵۰۰ دلار در خودروهاي سواري شوند.

او همچنين گفته است: «مشكل ديگري كه در سال جاري علاوه بر تامين ارز گريبان‌گير صنعت خودرو شد، قطعي برق همزمان با اوج‌گيري گرماي تابستاني بود؛ واحدهاي صنعتي از جمله خودروسازان در سراسر كشور دو روز در هفته قطعي حتمي برق داشتند و با احتساب تعطيلي جمعه، توليد سه روز در هفته متوقف بود. البته قطعي برق تنها به اين دو روز محدود نمي‌شد و در روزهاي ديگر نيز گاه قطعي‌هاي چندساعته از پيش اعلام‌نشده هم اتفاق مي‌افتاد كه علاوه بر توقف توليد، تلف شدن سرمايه‌ها را هم در پي داشت.

در همين حال، ابراهيم بازيان رييس سازمان خصوصي‌سازي درباره وضعيت خصوصي‌سازي سهام ايران خودرو و سايپا با اشاره به اينكه وزارت صمت همكاري نكرده است، در يك گفت‌وگوي تلويزيوني عنوان كرد كه اين دو شركت دولتي نيستند، اما مديريت آنها دولتي است. دولت سهام جزیي در اين دو شركت دارد، و به‌طور جدي دنبال واگذاري ۶ درصد باقي مانده سهام دولت هستيم كه اين جزو وظايف ما است و مديريت اين دو شركت بايد خصوصي شود. اما در اين زمينه موانعي وجود دارد. اگر موانع رفع شود امكان عرضه اين ۶ درصد طي يك هفته وجود دارد.