از هول استارلينك در ديگ شايعات نيفتيد!

با گسترش استفاده از تجهيزات اينترنت ماهواره‌اي استارلينك، سوال‌هايي درباره نحوه و امكان استفاده از آن براي دسترسي به اينترنت، سرعت و قيمت آن از سوي كاربران ايراني به گوش مي‌رسد؛ اگرچه تاكنون نظر رسمي از سوي دولت چهاردهم در اين باره اعلام نشده اما نكاتي از جمله هزينه بالاي استفاده از آن و لزوم فعاليت قانوني آن در كشور از سوي كارشناسان مطرح مي‌شود. به گزارش ايسنا، منظومه‌هاي ماهواره‌اي‌ مي‌توانند با توجه به ويژگي‌هاي ذاتي خود همچون پايداري، انعطاف‌پذيري، تأخير كم و تأمين ظرفيت قابل ملاحظه و ارزان‌قيمت، كمك شاياني در كاهش شكاف ديجيتال در كشور و سيگنال‌رساني به مناطق محروم و دورافتاده داشته و به عنوان بخش مهمي در لايه زيرساخت و خدمات پايه معماري شبكه ملي اطلاعات نقش‌آفرين است. در اين راستا شركت فضايي اسپيس‌ايكس پروژه اينترنت ماهواره‌اي «استارلينك » را در سال ۲۰۱۵ با هدف فراهم كردن پوشش گسترده اينترنت آغاز كرد. ايده اين پروژه اصلي را مي‌توان براي ايلان ماسك، ميلياردر علاقه‌مند به فضا دانست كه مهم‌ترين هدف آن فراهم كردن پوشش گسترده اينترنت با پرتاب هزاران ماهواره كوچك به مدار نزديك زمين است؛ اما از آنجايي كه سرعت رشد و توسعه فناوري در جهان بالاست، چندي است اعلام مي‌شود كه پاي اين فناوري به ايران هم مانند ساير كشورها باز شده است. اگرچه بحث فعاليت اينترنت ماهواره‌اي در ايران سال‌هاست كه مطرح شده اما بيشترين نمود آن به پاييز سال ۱۴۰۱ پس از محدوديت براي برخي از پلتفرم‌هاي خارجي ديده شد كه همزمان بازار كلاهبرداري و وعده‌هايي مانند فايل‌ها و اپليكيشن‌هاي دسترسي به استارلينك علي رغم هشدار كارشناسان رونق گرفت. اما طي سال‌هاي گذشته رويكرد ايران در رابطه با فعاليت استارلينك اينگونه توضيح داده شده كه در صورت پذيرفتن قوانين و مقررات از آن استقبال مي‌كنند، به‌طور مثال مركز ملي فضاي مجازي در اسفندماه ۱۳۹۹، رويكرد خود را درباره منظومه‌هاي ماهواره‌اي اينطور مطرح كرده بود كه اپراتورهاي ماهواره‌اي ملزم به فعاليت طبق معاهدات بين‌المللي در حوزه فضايي و اصول و مقررات سازمان ملل و اتحاديه‌هاي تخصصي مربوطه هستند و بايد قوانين و مقررات ملي كشورها را براي حفظ استقلال و حاكميت دولت‌ها در حوزه ارتباطات و صيانت از گذرگاه‌هاي رسمي تبادل اطلاعات را به منظور جلوگيري از هرج و مرج و مقابله با جرايم سايبري رعايت كنند. مسوولان هم از ابتداي مطرح شدن اين موضوع در كشور تأكيد كردند از فعاليت اپراتورهاي كه اينترنت ماهواره‌اي در كشور استقبال مي‌كنند اما درصورتي كه قوانين كشور را بپذيرند. طبق قواعد بين‌المللي هر اپراتور اينترنت ماهواره‌اي كه بخواهد در قلمروي يك كشور سرويس ارايه كند، بايد قواعد سرزميني آن كشور را رعايت كند و آنگونه كه مسوولان گفتند اين قواعد به همه اين اپراتورها از جمله استارلينك ابلاغ شده و اگر اين قواعد را بپذيرند، از فعاليت آنها استقبال مي‌كنند چون روستاهايي وجود دارد كه هنوز به اينترنت متصل نيستند كه با اين اقدام مي‌توان آنها را به اينترنت متصل كرد. 

    پيگيري فعاليت قانوني استارلينك در ايران
در نهايت با تلاش‌ها و پيگيري‌ها «استارلينك» مكلف به رعايت قوانين سرزميني جمهوري اسلامي ايران شد و در آخرين جلسه «هيات مقررات راديويي اتحاديه بين‌المللي مخابرات» يا همان RRB، مدارك و مستندات تكميلي ايران در خصوص فعاليت بدون مجوز منظومه ماهواره‌اي استارلينك در ايران مورد بررسي قرار گرفت و جلسه به اتفاق آرا خدمات اينترنت ماهواره‌اي ارايه شده توسط اين شركت را خلاف مقررات بين‌المللي شناخت و از شركت اسپيس ايكس (مالك اينترنت ماهواره‌اي استارلينك) و كشورهاي مسوول خواست كه به قيد فوريت اقدامات خود را منطبق بر قواعد سرزميني ايران كند و براي اخذ مجوز فعاليت خود در ايران از طريق رگولاتوري اين كشور اقدام كند. به اين ترتيب گام مهمي براي قانون مند كردن فعاليت استارلينك در كشورمان برداشته شد تا امكان بهره‌برداري قانوني هموطنان از اين سرويس فراهم شود. حال با وجود اينكه مسير فعاليت اين فناوري به صورت قانوني از سوي مراجع مربوطه دنبال مي‌شود اخيرا خبرهايي مبني بر راه‌اندازي برخي تجهيزات اينترنت استارلينك در فضاي مجازي منتشر شده كه پس از روي كار آمدن دولت چهاردهم و اعلام اينكه براي رفع فيلتر پلتفرم‌هاي خارجي اقداماتي آغاز شد، سوالاتي را براي كاربران كه به دنبال دسترسي بهتر و سريع‌تر به اينترنت هستند، به وجود آورده است.

  گسترش تجهيزات استارلينك
از شايعه تا واقعيت
اما در تصوير نقشه‌اي كه در فضاي منتشر شده اين طور نمايش داده مي‌شود كه تجهيزات بسياري از استارلينك در نقاط گوناگوني از كشور فعال شده، مساله‌اي كه درصورت صحت، با توجه به رويكرد گفته شده، احتمال قاچاق اين تجهيزات را قوت مي‌بخشد. به گفته برخي كارشناسان، طبق بررسي‌هاي انجام شده از تصاوير نقاط فعال استارلينك، به نظر نمي‌رسد اين داده در ايران معتبر باشد، به عبارتي نقاط سبز در اين نقشه مربوط به افرادي است كه مدعي كاربري استارلينك هستند اما تاريخ نصب اينترنت اغلب كاربران مربوط به ۷۱۳ روز قبل است. نقاط قرمز كساني هستند كه در وب‌سايت اعلام كرده‌اند كه استارلينك مي‌خواهند و نقاط خردلي‌رنگ مربوط به سفارش (Order) است؛ آن هم در حالي كه سفارش از ايران ممكن نيست. اين نكته هم قابل تامل است كه تنها شركت SpaceX به اطلاعات كاربران دسترسي دارد و اين داده‌ها محرمانه هستند و اين شركت تحت هيچ شرايطي مكان دقيق كاربران خود را به صورت عمومي منتشر نمي‌كند. پيشتر عيسي زارع پور - وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات دولت سيزدهم- درباره اين موضوع توضيح داده بود كه موج رسانه‌اي اين روزها در مورد «استارلينك» محل تامل است، چراكه در بلندمدت به لحاظ سرعت، كيفيت و پايداري، اينترنت ماهواره‌اي جايگزين ارتباطات زميني به ويژه فيبرنوري نخواهد شد. برهمين اساس كشورهاي اروپايي و حتي امريكا (دارنده استارلينك) درسال‌هاي اخير ده‌ها ميليارددلار براي توسعه فيبرنوري سرمايه‌گذاري كرده‌اند. وي تأكيد كرد: ضمن اينكه بر اساس مقررات جديد اتحاديه بين‌المللي مخابرات (كميسيون تنظيم مقررات جهاني RRB)، ارايه‌دهندگان اينترنت ماهواره‌اي براي ارايه خدمات مكلف به اخذ مجوز از رگولاتوري كشورها شده‌اند. همچنين باپيگيري دولت سيزدهم، سال گذشته مقدمات ارايه سرويس اينترنت ماهواره‌اي با اولين اپراتور خارجي در كشور فراهم شد. در اين ميان كارشناسان معتقد هستند كه موضوع استارلينك خيلي پيچيده نيست و به هر حال مسيري براي استفاده از اينترنت است. در مجموع اينترنت ماهواره‌اي‌ در دنيا نه به عنوان جايگزين گسترده اينترنت زميني بلكه به عنوان تكميل پوشش دسترسي اينترنت شناخته مي‌شود؛ يعني جاهايي كه دور افتاده‌اند و به هر دليلي كيفيت و قيمت اينترنت خوب نيست، بتوانند از اين سرويس استفاده كنند. مفهوم و هدف منظومه‌هاي ماهواره‌اي همين است كه بتوانند خدمات‌شان را به جاهايي كه كيفيت سرويس خوب نيست ارايه دهند. از سوي ديگر چون موضوع فيلترينگ در كشور وجود دارد، اين گزينه را براي كاربران مطرح مي‌كند كه تجهيرات استارلينك را از كشور ديگري خريداري و در ايران استفاده كنند؛ اما اين تفكر كه استارلينك راهكاري جايگزين براي اينترنت معمولي محسوب مي‌شود در تعداد بالا امكان پذير نيست.