كاري از دست‌مان برنمي‌آيد، پس فيلتر مي‌كنيم!
رييس كارگروه كودك و نوجوان مركز ملي فضاي مجازي ضمن تشريح مشكلات توليد محتواي فرهنگي - هنري براي اين گروه سني تاكيد كرد: صيانت از فضاي مجازي را حمايت معنا مي‌كنيم ولي «فيلترينگ» نخستين راهكارمان است؛ آن هم در شرايطي كه در عصر هوش مصنوعي نوجوانان به راحتي مي‌توانند دورمان بزنند تا به محتواي مطلوب خود دست پيدا كنند. سيدحميد امامي در گفت‌وگو با ايسنا، درباره توليد محتوا براي اين گروه سني و چالش‌هاي مرتبط با آن مطالب مختلفي را بيان كرد. او اين گفت‌وگو را محتواسازي براي كودك و نوجوان آغاز كرد اما از آنجا كه توزيع محتوا و رساندن آن به مخاطب، امروز بدون فضاي مجازي ممكن نيست، در بخش‌هاي مختلف درباره سياست‌گذاري‌هاي كارگروه كودك و نوجوان مركز ملي فضاي مجازي سخن گفت. امامي درباره چگونگي شكل‌گيري كارگروه كودك و نوجوان مركز ملي فضاي مجازي و هدف و فعاليت‌هاي اين مركز، گفت: پس از اتفاقات سال ۱۴۰۱ و درك اين واقعيت كه فضاي مجازي تا چه اندازه داراي اهميت است و نوجوانان چه تاثير پررنگي در جامعه دارند، براي همگرا كردن دستگاه‌هاي متولي اين حوزه و كمك به اجرايي شدن تصميمات، كارگروه كودك و نوجوان مركز ملي فضاي مجازي تشكيل شد. او با تاكيد بر اهميت كنشگري نوجوانان در امور مختلف، ادامه داد: از اين رو تصميم گرفته شد به نوجوان‌ها ميدان داده شود تا خودشان برخي كارها و فعاليت‌ها را برعهده بگيرند و ديگر تصميمي از سوي ما براي آنها گرفته نشود. در حقيقت سعي كرديم به جاي محدودسازي به سمت هدايت در قالب حمايت اين گروه حركت كنيم. در نهايت پس از چندين جلسه گفت‌وگو و مطالعه «سند صيانت از كودك و نوجوان در فضاي مجازي» تصميم‌هايي با رويكردهاي متفاوتي گرفته شد.
نقاط ضعف سند صيانت از كودك و نوجوان در فضاي مجازي
امامي البته «سند صيانت از كودك و نوجوان در فضاي مجازي» را خالي از ايراد و اشكال ندانست و بيان كرد: اين سند، جامع و راهگشا نيست. هرچند كه سال‌ها زمان براي نگارش آن صرف شده است كه از همين مورد مي‌توان به عنوان بزرگ‌ترين مشكل اين سند نام برد چرا كه كودك يا نوجواني كه امروز مي‌بينيم با كودك و نوجوانِ ۱۰ سال گذشته متفاوت است و جهان كودك و نوجوان ۱۰ سال پيش نيز امروز فرق كرده است. نقطه ضعف ديگري كه وجود داشت در اين بود كه يك سند واحد براي گروه سني خردسال، كودك و نوجوان نوشته شده است و هيچ تفكيكي نيز صورت نگرفته كه باعث مي‌شود هرچه براي مراقبت از يك كودك ۸ ساله در فضاي مجازي مي‌نويسيم از يك نوجوان ۱۶ ساله نيز توقع داشته باشيم كه اين امكان‌پذير نيست؛ مانند آنكه بخواهيم براي همه گروه‌هاي سني كه ذكر شد، يك نوع برنامه بسازيم.
صيانت به معناي محدوديت نيست
او افزود: به صورت كلي زماني كه واژه «صيانت» به ميان مي‌آيد اولين تعريف در ذهن همه «محدوديت» است، هرچند تلاش كنيم تفسير زيباتري از آن داشته باشيم. در صورتي كه بايد بدانيم تعريف آن مترادف با «حمايت» است. به همين دليل سندي كه به نگارش درآمده بايدها و نبايدهاي فراواني دارد كه از نگاه من براي سه گروه سني خردسال، كودك و نوجوان به صورت يكسان قابل اجرا نيست. كودك زير ۹ سال بايد تحت مراقبت مستقيم خانواده باشد و وظيفه ما آموزش خانواده است، اما براي گروه سني بالاي ۹ سال كه علاقه به كنشگري و تعامل دارد و خانواده و مربي به تنهايي امكان هدايتگري ندارد، بايد به شكل ديگري انديشيد. رييس كارگروه كودك و نوجوان مركز ملي فضاي مجازي درباره الگوي جديدي كه براي گروه سني بالاي ۹ سال ارايه داده‌اند، توضيح داد: در ابتدا بايد بگويم كه اين الگو از مدل‌هاي تجربه شده جهاني الگو گرفته و بومي‌سازي شده است. يك مدل پيشنهادي داريم در ۳ بخش كه با ۳ «M» مشخص مي‌شوند. اولين بخش «Monitoring» است به معناي بررسي و تنظيم‌گري تمامي محتوا تا محتواي درست و خوبي توليد و عرضه شود. دومين بخش «Mentoring» است، با اين راهكار كه هدايت بخش توليد را در اختيار دارد و بخش سوم اين مسير «Marketing» است با اين رويكرد كه با توجه به ۲ مرحله پيشين تلاش مي‌شود كه اين توليدات ديده شوند. او با بيان اينكه اين برنامه در راستاي حمايت از فضاي كودك و نوجوان در اين مسير درحال حركت است، اظهار كرد: در گام اول تنظيم‌گري با توجه به مسير فرهنگي ما در اين راه وجود دارد، در گام دوم كارخانه‌اي براي توليد محتواي فضاي مجازي ايجاد شد تا نوجوانان بتوانند تحت حمايت و هدايت ما توليد كنند، در گام سوم نيز تاكيد كرديم كه در نهايت پس از اين دو مرحله، در ديده شدن و ماركتينگ محتواي توليدي نوجوانان تلاش مي‌شود. در حقيقت مي‌خواهيم سياست‌گذاري را به چرخه توليدي كه در پشت آن كسب و كار وجود دارد، متصل كنيم. امامي تاكيد كرد: اين به معناي درآمدزايي از آموزش نيست؛ به معناي اين است كه مدلي طراحي شود كه در آن نوجوانِ كنشگر به عنوان توليدكننده حمايت شود و فضاي مجازي را با توليدات كاربر نوجوان در اختيار بگيريم و توليدات حمايت و هدايت شده را در بسترهاي مختلف منتشر كنيم.
نياز به يك پلتفرم اختصاصي
براي توليدات كودك و نوجوان
رييس كارگروه كودك و نوجوان مركز ملي فضاي مجازي در ادامه درباره محل نمايش توليدات اين نوجوانان، بيان كرد: براي پخش اين توليدات نيز به يك پلتفرم نياز است تا توليدكننده، فروشنده، نويسنده و افراد مرتبط ديگر كه در حوزه كودك و نوجوان فعال هستند بتواند در آن فعاليت كنند. مشكل من در ابتدا با «سند صيانت از كودك و نوجوان در فضاي مجازي» در اين بود كه نگاه كسب و كاري (بيزينسي) به اين حوزه وجود نداشت، چراكه اگر به عنوان يك كسب و كار باشد، چرخه آن به صورت خودكار مي‌چرخد. البته كه من از همان روز اول ورود به مركز ملي فضاي مجازي مدلي كه ارايه دادم بر مبناي نگاهم به بخش خصوص بود چراكه اين نگاه در بخش خصوصي جواب مي‌دهد.
تفاوت‌ها را نپذيريم، دورمان مي‌زنند
رييس كارگروه كودك و نوجوان مركز ملي فضاي مجازي همچنين درباره نتايج به دست آمده از آسيب‌شناسي كه در طي حضور در اين كارگروه به دست آورده است، بيان كرد: اولين نكته‌اي كه متوجه آن شديم اين است كه متاسفانه مسوولان تعريف و نگاه درستي درباره گروه سني نوجوان ندارند. به همين خاطر در ابتدا دوره‌اي را براي تعريف و فهم گروه سني و پرسوناي نوجوان برگزار كرديم تا به شناخت درستي از نوجوان برسيم. او با اشاره به اينكه در برخي سازمان‌ها اين شناخت از گونه‌هاي شخصيتي مختلف نوجوانان وجود دارد، تاكيد كرد: به عنوان مثال از ۹ تيپ شخصيتي كه در جامعه مي‌بينيم تنها به ۴ نوع آن مي‌پردازند چراكه هزينه نپرداختن به آن ۵ گونه ديگر، كمتر از پرداختن به آن است. اين درحالي است كه در نهايت بايد به همه گونه‌هاي شخصيتي و اخلاقي نوجوانان توجه شود تا اتفاقاتي كه در سال ۱۴۰۱ شاهد آن بوديم دوباره رخ ندهد و تازه آن موقع نگوييم كه اين نوجوانان كجا بودند؟ چرا آنها را نديده بوديم؟ درحالي كه نخواستيم كه ببينيم. امامي افزود: بايد بدانيم كه با نسل متفاوتي مواجهيم و اين نوجوانان با دوره نوجواني ما بسيار متفاوت‌اند. من امروز به روزترين فيلترشكن‌ها را از نوجوان‌ها مي‌گيرم. ما آنها را محدود مي‌كنيم، اما در عصري كه هوش مصنوعي پيشتازي مي‌كند نوجوانان ما را دور مي‌زنند! به همين دليل مي‌گويم كه بايد آنها را ببينيم و طرز فكري را كه وجود دارد، تغيير دهيم و از آن‌جايي كه سرعت تغيير نيز بالا است، اين اتفاق مهم را نبايد پشت گوش بيندازيم.
كاري از دست‌مان برنمي‌آيد
پس فيلتر مي‌كنيم
اين تهيه‌كننده و برنامه‌ساز با اشاره به اينكه هر زمان متوجه حركت سريع تغييرات مي‌شويم، سدي مقابل آن مي‌سازيم، بيان كرد: دقيقا هر زمان احساس مي‌كنيم كه نمي‌توانيم خود را با تغييرات دنيا همراه كنيم، به شكل كلي صورت مساله را حذف مي‌كنيم. فضاي مجازي با سرعت فراوان در حركت است؛ ما به آن نمي‌رسيم، پس فيلتر مي‌كنيم و نمي‌دانيم با اين كار تا چه اندازه راه‌هاي اثرگذاري خود را چه در بُعد جهاني و چه در فضاي داخلي مي‌بنديم. وقتي فضاي مجازي با فيلتر مواجه نباشد، باعث ايجاد رقابت مي‌شود و سطح كيفي اپليكيشن‌ها و پيام‌رسان‌هاي داخلي نيز با رقابت بالا مي‌رود. اما الان رقابت ديگر معنايي ندارد. او ادامه داد: چالش در حوزه نوجوانان نيز از سر نشناختن است و از آن‌جايي كه نمي‌شناسيم و تلاشي هم براي شناخت آنها نداريم، تنها راه چاره در ذهن ما فيلتر است تا بعد درباره آن فكر كنيم و به راه‌حل برسيم.