رفع ناترازي برق به چه قيمتي؟!

رفع ناترازي برق در ايران، به عنوان يكي از چالش‌هاي كليدي در صنعت انرژي، نيازمند سرمايه‌گذاري‌هاي عظيمي در حوزه‌هاي توليد، انتقال و توزيع برق است. اين ناترازي به علت تركيبي از مشكلات ساختاري، مديريتي و تغييرات در مصرف و توليد انرژي به وجود آمده و ادامه‌ آن مي‌تواند به محدوديت‌هاي اقتصادي و اجتماعي گسترده‌اي منجر شود. به گفته برخي مسوولان براي رفع ناترازي برق نياز به ۳۰ تا ۳۵ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري داريم.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، محمود نجفي عرب، رييس اتاق تهران، اظهار كرد: با توجه به برآورد ۵ تا ۶درصدي رشد مصرف، براي متعادل كردن توليد و مصرف بايد ۳۰ هزار مگاوات برق توليد كرد و اين ميزان نيازمند سرمايه‌گذاري ۳۰ تا ۳۵ ميليارد دلار است تا بتوانيم ناترازي برق را تا پايان برنامه هفتم مديريت كنيم در غير اين صورت با همين شرايط سال آينده وضعيت خوبي نخواهيم داشت كه اين موضوع به صنعت كشور آسيب مي‌زند.
گفتني است توليد برق از مهم‌ترين بخش‌هايي است كه به‌طور مستقيم با ناترازي برق مرتبط است. طبق برآوردهاي وزارت نيرو، ظرفيت توليد برق كشور تا سال ۱۴۰۵ بايد به حدود ۱۰۰ هزار مگاوات برسد تا بتواند نيازهاي رشد جمعيتي، توسعه صنعتي و افزايش مصرف خانگي و تجاري را پاسخگو باشد. اين در حالي است كه در حال حاضر (تا ۱۴۰۳) ظرفيت توليد برق كشور در حدود ۸۵ هزار مگاوات است كه به دليل فرسودگي بخش بزرگي از نيروگاه‌ها، ظرفيت عملياتي كمتر از اين ميزان است.
در همين زمينه مهدي عباسپور، كارشناس حوزه انرژي، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل» اظهار داشت: براي ساخت نيروگاه‌هاي جديد، نياز به سرمايه‌گذاري سنگيني وجود دارد. بر اساس تخمين‌ها، هزينه ساخت هر مگاوات ظرفيت جديد نيروگاهي در ايران حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار دلار است. به همين دليل، براي اضافه كردن حداقل ۱۵ هزار مگاوات ظرفيت جديد تا سال ۱۴۰۵، به سرمايه‌گذاري حداقل ۷.۵ تا ۱۰ ميليارد دلار نياز است. اين رقم مي‌تواند بيشتر شود اگر نياز به نوسازي نيروگاه‌هاي فرسوده و افزايش بهره‌وري نيز در نظر گرفته شود.
وي با اشاره به اينكه يكي از راهكارهاي مهم براي كاهش ناترازي برق، بهبود بهره‌وري در بخش توليد و مصرف انرژي است، گفت: براساس گزارش‌هاي وزارت نيرو، حدود ۳۰ درصد از ظرفيت توليدي نيروگاه‌هاي كشور به دليل كارايي پايين و فرسودگي از دست مي‌رود. همچنين، بهينه‌سازي مصرف برق در بخش خانگي و صنعتي مي‌تواند بخش بزرگي از بار شبكه را كاهش دهد. براي افزايش بهره‌وري و بهينه‌سازي مصرف، نياز به سرمايه‌گذاري در تجهيزات جديد، به‌روزرساني تكنولوژي‌ها و استفاده از راهكارهاي نوين مديريت مصرف برق وجود دارد.
وي ادامه داد: علاوه بر ظرفيت توليد، شبكه‌هاي انتقال و توزيع برق نيز نيازمند سرمايه‌گذاري‌هاي عظيمي هستند. سيستم انتقال برق كشور به‌طور متوسط سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵درصد از برق توليدي را به دليل فرسودگي و كارايي پايين از دست مي‌دهد. براي به‌روزرساني و توسعه شبكه‌هاي انتقال برق، تخمين زده مي‌شود كه به سرمايه‌گذاري حدود ۵ تا ۷ ميليارد دلار نياز باشد. همچنين، با توجه به افزايش ظرفيت توليد، نياز به توسعه زيرساخت‌هاي توزيع برق نيز وجود دارد كه اين بخش هم به سرمايه‌گذاري‌هاي جداگانه‌اي در حدود ۳ تا ۵ ميليارد دلار نياز دارد.
عباسپور بيان كرد: استفاده از انرژي‌هاي تجديدپذير مانند خورشيدي و بادي مي‌تواند به‌طور قابل توجهي به كاهش ناترازي برق كمك كند. 
ايران از پتانسيل بالايي در حوزه انرژي خورشيدي و بادي برخوردار است، اما سرمايه‌گذاري در اين بخش به دليل هزينه‌هاي اوليه بالا و عدم حمايت كافي دولت هنوز در مراحل اوليه قرار دارد. به ازاي هر مگاوات برق تجديدپذير، سرمايه‌گذاري‌اي در حدود يك ميليون دلار موردنياز است. براي تحقق اهداف تعيين‌شده در برنامه ششم توسعه كه به‌دنبال افزايش سهم انرژي‌هاي تجديدپذير به ۵ هزار مگاوات است، نياز به سرمايه‌گذاري حدود ۵ ميليارد دلار در اين بخش وجود دارد.
وي خاطرنشان كرد: براي تامين اين سرمايه‌گذاري عظيم، نياز به جذب منابع مالي داخلي و خارجي است. يكي از راهكارهاي پيشنهادي، استفاده از سرمايه‌گذاري بخش خصوصي و جذب سرمايه‌گذاران خارجي است. همچنين، استفاده از صندوق توسعه ملي و تسهيلات بين‌المللي مي‌تواند به تامين منابع مالي كمك كند.
وي تصريح كرد: با اين حال، چالش‌هاي مربوط به تحريم‌ها، نوسانات اقتصادي و مديريت پروژه‌ها از موانع اصلي در جذب و مديريت اين سرمايه‌گذاري‌ها محسوب مي‌شود.
وي عنوان كرد: درنهايت، رفع ناترازي برق به همكاري نزديك دولت، بخش خصوصي و جامعه بين‌المللي نياز دارد تا با سرمايه‌گذاري‌هاي صحيح و به‌موقع، صنعت برق ايران بتواند نيازهاي آتي را برآورده كرده و به توسعه پايدار كشور كمك كند.