بورس در آستانه تغيير مسير

سرخ پوشي بورس تهران همچنان ادامه دارد و شاهد خروج نقدينگي از دايره معاملات هستيم، از سوي ديگر با رسيدن ارزش معاملات بازار سرمايه به كانال 1.8 ميليوني اعتماد سرمايه‌گذاران نيز مجدد به بورس كاهشي شد. طي چند هفته اخير ارزش معاملات بازار سهام افزايش يافته بود و همين موضوع عاملي شده كه اميدها دوباره به صعود بورس پس از 4 سال نزول افزايش يابد؛ اما اكنون با كاهش ارزش معاملات اين اميد تا حدود زيادي كاهش يافت و در اين شرايط سياسي نمي‌توان پيش‌بيني درستي از وضعيت بازار داشت.

درحال حاضر پيش‌بيني روند معاملات، مساله دشواري به حساب مي‌آيد؛ چراكه مولفه‌هاي سياسي وضعيت مشخصي ندارند و به نوعي ريسك‌هاي سياسي متحمل شده به بازار سرمايه هر روز بيش از گذشته مي‌شود. درحال حاضر حمله به لبنان و پس از آن شهادت سيدحسن نصرالله باعث شد كه ريسك‌هاي متحمل شده به بازار سرمايه و اقتصاد كشور تا حدود زيادي افزايش يابد.

اكنون ريسك متحمل شده به بازار سهام به صورت موقت است و نمي‌توان انتظار داشت كه بورس در بلندمدت نزولي شود؛ اما مهم‌ترين نكته درحال حاضر روانه كردن نقدينگي به سمت بورس و بازار سرمايه است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه اين روزها تمامي بازارها شرايط نسبتا خوبي دارند، طلا در آستانه 4 ميليوني قرار دارد و نفت نيز آرام آرام درحال افزايش قيمت از محدوده 71.3 دلار است. در سوي ديگر بازار دلار نيز صعودي خوبي دارد و هر روز بيش از گذشته درحال نزديك شدن به نرخ دلار بازار آزاد است. اين مولفه‌ها در كنار يكديگر و اعلام حمايت مجدد مسوولان از بازار سرمايه مي‌تواند نقدينگي سرگردان را به سمت بورس روانه كند و اين بازار مجددا آرام آرام روند مطلوب‌تري را تجربه كند.

نرخ دلار نيز اين روزها روند روبه بالايي را تجربه مي‌كند و نزديك شدن دلار نيمايي به بازار آزاد يك نشانه مثبت براي كليت اقتصاد كشور است. نرخ دلار نيمايي به‌طور دستوري تعيين شده و در اختيار دولت بوده و معمولاً قيمت ارز نيمايي با تغييرات زيادي روبرو نيست و تحت نظارت دولت است و اين عدم انطباق با واقعيت اقتصاد و نرخ تعادلي بازار باعث زيان شركت‌هاي بورسي مي‌شود.دراين‌بين دولت در سياست‌گذاري هاي خود به اصلاحات اقتصادي اشاره داشته و فعالان بازار سرمايه اميد دارند اصلاحات اقتصادي كه در راس آن تك‌نرخي كردن ارز و جلوگيري از رانت و فساد ناشي از آن است، كمك شاياني به بازار سرمايه مي‌كند. به‌طور حتم با منطقي شدن تصميمات اقتصادي بازار سهام جاني دوباره خواهد گرفت و اين تأثير مثبت به‌طور قابل‌توجهي به شاخص‌هاي عملكردي بورس منعكس خواهد شد.

از سوي ديگر تك نرخي شدن قيمت ارز مي‌تواند اقتصاد كشور را به سامان برساند. زماني كه در يك اقتصاد، ارز چندين نرخ متفاوت داشته باشد، شرايط ايجاد رانت براي افرادي خاص اينجا مي‌شود و در مقابل افراد ديگر جامعه زيان مي‌كنند. حال طي چند سال گذشته چند نرخي شدن ارز و خصوصا دلار 4 هزار و 200 توماني باعث شد كه رانت ايجاد شده بيش از گذشته شود و اكنون افزايش قيمت دلار نيمايي و نزديك شدن به قيمت دلار بازار آزاد شاهد از بين رفتن رانت ايجاد شده هستيم. از بين رفتن رانت ايجاده شده در نرخ دلار مي‌تواند شرايط اقتصادي را تغيير دهد و در بلندمدت به كاهش هزينه‌ها كمك كند و در نتيجه اقتصاد كشور را يك قدم بيشتر به پويا شدن و رشد نزديك كند.

به هر ترتيب دولت جديد به تازگي كار خود را شروع كرده و فعلا نمي‌توان انتظار چنداني داشت و بايد منتظر ماند و ديد كه اين دولت چه رفتاري با بازار سرمايه و اقتصاد كشور خواهد داشت.

علت ريزش بورس چيست؟

مصطفي صفاري، كارشناس و تحليلگر بازار سرمايه در رابطه با دلايل ريزش‌هاي بورس در روز‌هاي اخير گفت: «از آن جايي كه شاخص بورس دماسنج اقتصاد است و شوك‌هاي سياسي و اقتصادي را در خود نشان مي‌دهد. در نتيجه، وقتي شاخص به تنش‌ها و شوك‌ها واكنش نشان دهد بيانگر اين است كه شاخص درست است. به همين دليل، يكي از دلايل منفي شدن شاخص از ابتداي هفته، تنش‌هاي موجود در منطقه و شهادت آقاي سيد حسن نصرالله بود كه در چنين شرايطي، طبيعي است كه شاخص منفي شود. به همين دليل، صبح روز شنبه ۷ مهرماه ۱۴۰۳، آقاي صيدي رييس سازمان بورس و هيات‌مديره آن، پيش از بروز هر گونه اتفاق ديگري و براي جلوگيري از تكرار ريزش‌هاي سنگين چند ماه گذشته به سرعت جلسه‌اي برگزار كردند تا با اجراي محدوديت دامنه نوسان كه تصميم درستي هم بود بازار سرمايه را از اين شوك سياسي نجات دهند. چون متأسفانه، از ابتداي سال و در جريان وارد شدن شوك‌هاي مختلف به بازار سرمايه از جمله به شهادت رسيدن آقاي اسماعيل هنيه، پس از اينكه بورس با منفي‌هاي چند روزه روبرو شد، مسوولان سازمان تصميم گرفتند كه دامنه نوسان را محدود كنند، ولي اين تأخير در انجام و اجراي آن باعث ضرر‌هاي بسياري به سهامداران و فعالان بازار سرمايه شد.در اقتصاد، دو نوع شوك سياسي و اقتصادي وجود دارد كه نفْس شوك‌هاي سياسي كوتاه‌مدت است و حداكثر زماني كه تمام مي‌شود يك هفته است. اما شوك‌هاي اقتصادي چون؛ تغيير نرخ دلار و بهره بانكي و مواردي از اين دست بلندمدت هستند و ممكن است بيش از يك سال بر اقتصاد تأثيرگذار باشند. به همين دليل، ما از جمعه ۶ مهرماه ۱۴۰۳ با يك شوك سياسي روبرو بوديم كه دليل اصلي‌اش شهادت آقاي سيد حسن نصرالله و تنش‌هاي موجود در منطقه بود.مساله‌اي كه بايد به آن دقت كرد اين است كه تأثير شوك سياسي پس از چند روز، در بازار سرمايه حذف خواهد شد؛ مگر اينكه دوباره اتفاق‌هاي خاصي مثل مسائل نظامي به وجود آيند. به همين دليل، اگر شوك سياسي تبديل به شوك اقتصادي شود تأثيرات بلندمدتي خواهد داشت.»

بازار از نگاه معاملات

تالار شيشه‌اي معاملات بورس تهران در چهارمين روز معاملاتي هفته يعني سه شنبه روند نزولي داشت و شاخص كل نسبت به روز گذشته كاهش 8 هزار و 222 واحدي را تجربه كرد تا به محدود 2 ميليون و 123 هزار واحدي برسد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز 952 واحد معادل 0.14 درصد نسبت به معاملات روز گذشته كاهش داشت تا به محدوده 701 هزار و 881 واحدي برسد.در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس كاهش 22 واحدي را تجربه كرد تا در مرز 22 هزار و 180 واحدي بايستاد. حجم معاملات خرد روزمذكور چهار ميليارد برگه سهم شد كه با ارزش هزار و 808 ميليارد تومان به معامله رسيد. همچنين بيش از 553 ميليارد تومان پول حقيقي از سهام خارج شد.در معاملات اين روز سه نماد فملي، فولاد و فارس به ترتيب با افت ۱۴۴۳، ۱۲۹۹ و ۶۹۴ واحدي بيشترين تأثير منفي را بر شاخص كل داشتند. اين در حالي است كه نمادهاي كچاد، كرماشا و شخارك تنها توانستند با رشد ۳۲۰، ۵۲ و ۲۴ واحدي بيشترين اثر مثبت ولي ناچيز را بر شاخص كل بورس داشته باشند. همچنين در معاملات فرابورس سه نماد فزر، سامان و سپيدار به ترتيب بيشترين تأثير را بر كاهش شاخص كل فرابورس رقم زدند. اين در حالي است نمادهاي انتخاب، آريا و اتكاي با تأثير مثبت مقابل كاهش بيشتر شاخص كل فرابورس ايستادگي كردند.