تحصيل زير سقف‌هاي سست
شايد از نظر مسوولان آموزش و پرورش فرو ريختن سقف دو كلاس درس در ابتداي سال تحصيلي مساله خيلي بزرگي نباشد اما سوال اينجاست كه آيا حتما بايد حادثه‌اي غيرقابل جبران با تلفات جاني اتفاق بيفتد تا از نظر مسوولان مساله‌اي قابل توجه باشد و در دستور كار قرار بگيرد. در تمام سال‌هايي كه دانش‌آموزان قرباني وسايل گرمايشي غير استاندارد در مدارس مي‌شدند بارها و بارها وعده جمع‌آوري اين وسايل گرمايشي داده شد اما هر سال بروز حادثه‌اي ديگر داغ اتفاقات گذشته را تازه كرد. حالا هم برخلاف ادعاي مسوولان آموزش و پرورش ايمني مدارس چه دولتي و چه غيردولتي هميشه زير سوال بوده است.
شايد از نظر مسوولان آموزش و پرورش فرو ريختن سقف دو كلاس درس در ابتداي سال تحصيلي مساله خيلي بزرگي نباشد اما سوال اينجاست كه آيا حتما بايد حادثه‌اي غيرقابل جبران با تلفات جاني اتفاق بيفتد تا از نظر مسوولان مساله‌اي قابل توجه باشد و در دستور كار قرار بگيرد. در تمام سال‌هايي كه دانش‌آموزان قرباني وسايل گرمايشي غير استاندارد در مدارس مي‌شدند بارها و بارها وعده جمع‌آوري اين وسايل گرمايشي داده شد اما هر سال بروز حادثه‌اي ديگر داغ اتفاقات گذشته را تازه كرد. حالا هم برخلاف ادعاي مسوولان آموزش و پرورش ايمني مدارس چه دولتي و چه غيردولتي هميشه زير سوال بوده است. گواه اين مدعا حوادثي است كه تاكنون در مدارس مختلف اتفاق افتاده و در ابتداي امسال نيز تاكنون خبر تخريب دو كلاس درس نيز رسانه‌اي شده است. هرچند مسوولان سعي دارند اين حادثه را به قدمت ساختمان‌ها ربط بدهند. سوال اينجاست كه چرا بايد ساختمان‌هايي كه بيش از 40 يا 70 سال قدمت دارند به عنوان مدرسه انتخاب شوند. مساله ايمن‌سازي مدارس در كدام درجه اهميت در بين مسوولان وزارت آموزش و پرورش قرار دارد. ايمني و امنيت دانش‌آموزان چقدر مهم است. اينكه سال‌هاي سال در مدارس ما اتفاق‌هايي مانند آتش‌سوزي وسايل گرمايشي غيراستاندارد يا خراب شدن ديوار مدرسه منجر به مرگ دانش‌آموزان مي‌شود نمي‌تواند هشداري جدي براي مسوولان در اين زمينه باشد؟ قبل از شروع سال تحصيلي سخنگوي سازمان آتش‌نشاني از ايمن نبودن بيش از 50درصد مدارس تهران خبر داد. وقتي در كلان‌شهر تهران چنين آماري زير سايه بي‌توجهي مسوولان ناديده گرفته مي‌شود از مدارسي كه در شهرستان‌ها و شهرهاي دورافتاده است چه انتظاري مي‌توان داشت. سال‌هاست آموزش و پرورش وعده جمع‌آوري مدارس كانكسي را مي‌دهد اما باز با شروع سال تحصيلي اين مدارس همچنان به كار خود ادامه مي‌دهند. از طرف ديگر مساله ايمني ساختمان مدارس فقط محدود به مدارس دولتي نيست؛ چه‌بسا آمار مدارس غيردولتي كه ساختمان ايمني ندارند بيش از مدارس دولتي باشد، زيرا اكثر اين مدارس در خانه‌هايي راه‌اندازي شده‌اند كه قدمت ساخت‌شان به بالاي 40 سال مي‌رسد. موضوع اين است كه چه كسي مسووليت نظارت بر ايمني ساختمان‌هاي مدارس را برعهده دارد.
آخرين آمار از حضور دانش‌آموزان
براساس آخرين آمارهاي منتشرشده، 15 ميليون و 315 هزار و 53 نفر در مدارس مشغول تحصيل هستند. البته در اين بين تاكنون 790 هزار دانش‌آموز اقدام به ثبت‌نام نكرده‌اند. با اينكه برآورد نهايي از تعداد دانش‌آموزان بيش از 16 ميليون نفر بوده اما آمار رسمي از دانش‌آموزان حاضر در مدرسه حكايت ديگري دارد. طبق همين آمار، 13.54درصد دانش‌آموزان دوره ابتدايي، 10.57درصد دانش‌آموزان دوره متوسطه اول و 14.60درصد دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم در مدارس غيردولتي تحصيل مي‌كنند. همان مدارسي كه از نظر كارشناسان سازه‌هاي‌شان بيش از مدارس دولتي درمعرض آسيب است.
شهريه‌هاي ده‌ها ميليوني براي كلاس‌هاي غير ايمن
بهرام ساداتي، كارشناس ايمني در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: نبايد مساله ايمن‌سازي كلاس‌هاي درس ناديده گرفته شود. اينكه كارشناسان آتش‌نشاني در اين مورد اظهارنظر مي‌كنند و مي‌گويند 50 درصد كلاس‌هاي درس ايمن نيستند مساله‌اي نيست كه با تكذيب بتوان از كنار آن گذشت. اين مساله با جان دانش‌آموزان سر و كار دارد بايد جدي گرفته شود. او مي‌افزايد: قوانين بايد مورد استفاده قرار بگيرند. نظارت‌ها بايد به گونه‌اي باشد كه كسي نتواند قانون را دور بزند. در حال حاضر بسياري از مدارس غير دولتي تاييديه ايمني دريافت نكرده‌اند، چراكه بسياري از ساختمان‌هايي كه به مدرسه تبديل شده‌اند اصلا مناسب نيستند و دانش‌آموزان در آنها امنيت ندارند.
اين كارشناس ايمني مي‌گويد: وقتي والدين مجبور مي‌شوند براي ثبت‌نام فرزندان‌شان در مدارس غيردولتي ده‌ها ميليون تومان پول پرداخت كنند بايد در مورد مساله ايمني كلاس‌هاي درس نيز حساسيت به خرج دهند، اين مساله با جان فرزندان‌شان مرتبط است. متاسفانه خيلي از خانواده‌ها اين مهم را ناديده گرفته و تنها به كيفيت تدريس و كلاس‌هاي فوق برنامه توجه مي‌كنند و كسي از مدير مدرسه در مورد ايمن بودن ساختمان مدرسه سوال نمي‌كند.
نظارتي در اين زمينه وجود ندارد
بهرام ساداتي در ادامه مي‌گويد: متاسفانه نظارت دقيقي در مورد اين مساله وجود ندارد. افراد وقتي براي دريافت مجوز مدرسه مراجعه مي‌كنند تنها مساحت ساختمان و تعداد كلاس‌ها مورد توجه قرار مي‌گيرد اما استانداردهاي جهاني براي راه‌اندازي مدرسه با آن چيزي كه در كشور ما اين استانداردها رعايت نمي‌شود. ضمن اينكه وقتي ساختمان‌هايي با قدمت بالاي 40 سال به عنوان مدرسه استفاده مي‌شوند بايد انتظار هر اتفاق تلخي را داشته باشيم. او در ادامه اظهار مي‌دارد: مساله اينجاست كه اصلا نبايد به چنين مدارسي مجوز فعاليت داده شود. چطور ممكن است كه يك مدرسه در ساختماني فرسوده باشد، ساختماني كه هيچ كدام از استانداردهاي لازم براي مدرسه ندارد.
مشكلات سازه‌اي مدارس عموما
ناديده گرفته مي‌شود
عليرضا ميرزاپور، كارشناس معماري و امنيت سازه نيز در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: متاسفانه اكثر سازه‌هايي كه به عنوان مدرسه از آنها استفاده مي‌شود اصلا مناسب اين كار نيستند، به‌خصوص در بخش مدارس غيردولتي كه اغلب خانه‌هايي با قدمت ساخت بالا و البته بدون درنظر گرفتن استانداردهاي مورد نياز مدرسه از آنها بهره‌برداري مي‌شود.
او مي‌افزايد: متاسفانه مشكلاتي كه در بناهاي مدارس وجود دارد اغلب به دليل اينكه آموزش و پرورش اعتباري براي رفع آنها ندارد ناديده گرفته مي‌شوند. از يك طرف برخي مسوولان از ايمن نبودن مدارس خبر مي‌دهند و از طرف ديگر مسوولان آموزش و پرورش سعي در رد اين ادعا دارند. اين كارشناس معماري و امنيت سازه توضيح مي‌دهد: مساله مهم حفظ جان دانش‌آموزان است. اينكه مدارس ما در ساختمان‌هايي است كه عموما بالاي 40 سال قدمت دارند و اصلا بازسازي نشده‌اند زنگ خطري است كه بايد به آن توجه كرد. نبايد دست روي دست بگذاريم تا حادثه‌اي تلخ رخ دهد و بعد به فكر رفع مشكلات باشيم.
خرابي سقف كلاس‌هاي درس بعد از دو هفته
ميرزاپور در ادامه با اشاره به اتفاقاتي كه در اروميه و اصفهان افتاد و سقف كلاس‌هاي درس روي سر دانش‌آموزان آوار شد، مي‌گويد: هنوز دو هفته از بازگشايي مدارس نگذشته كه با خبر خراب شدن سقف دو كلاس درس در شهرهاي مختلف و آسيب ديدن دانش‌آموزان مواجه مي‌شويم. مساله اينجاست كه با شروع بارش‌ها اين اتفاق مي‌تواند به‌كرات تكرار شود چون بسياري از ساختمان‌هاي مدارس ما فرسوده‌اند. او ادامه مي‌دهد: براساس تبصره 2 الحاقي به ماده 31 قانون تاسيس مدارس غيردولتي، تاييد فني استحكام بنا و ظرفيت مدارس غيردولتي از سوي سازمان نوسازي، توسعه و تجهيز مدارس با استفاده از ظرفيت مهندسان مشاور داراي گواهي صلاحيت از سازمان برنامه و بودجه كشور انجام مي‌شود. اما بايد نظارت مستمر بر اين موضوع وجود داشته باشد و مسوولان آموزش و پرورش با دقت بيشتري در اين زمينه رفتار كنند.
والدين بر مناسب‌سازي ساختمان مدارس نظارت داشته باشند
اين كارشناس امنيت سازه در ادامه توضيح مي‌دهد: نكته مهم اين است كه والدين هم بايد در اين زمينه از آموزش و پروش و ديگر نهادهاي مسوول مطالبه‌گري كنند. مساله مقاوم‌سازي سازه مدارس و استفاده نكردن از مدارسي كه ساختمان‌هاي فرسوده دارند بايد به يكي از خواست‌هاي والدين تبديل شود و در اين زمينه آموزش و پرورش را پاسخگو كنند. او اضافه مي‌كند: در واقع بايد بساطِ دادنِ مجوز به مدارسي كه ساختمان‌شان منازل مسكوني فرسوده است جمع شود و يك‌بار براي هميشه قوانين مشخص براي تاييد ساختمان مدرسه وضع شود. در تمام دنيا ساختمان مدارس بايد استانداردهاي مشخصي داشته باشند و هيچ‌كس نمي‌تواند از ساختمان مسكوني به عنوان مدرسه استفاده كند.
يك‌سوم مدارس كشور ايمن نيستند
بنا بر آخرين آمار اعلام‌شده از سوي دستگاه‌هاي نظارتي مانند آتش‌نشاني، يك‌سوم مدارس كشور ايمن نيستند. اين رقم يعني بالغ بر 30 درصد مدارس از امنيت سازه‌اي لازم محروم‌اند و احتمال اينكه اتفاقي فاجعه‌بار رخ دهد كم نيست. اينكه مسوولان آموزش و پرورش درصدد نقض يا تكذيب اخبار برآيند دردي را درمان نمي‌كند. سوال اينجاست كه چه كسي به مدارس غيردولتي در خانه‌هاي مسكوني بدون اينكه سازه مناسب مدرسه داشته باشند مجوز فعاليت مي‌دهد؟ چه كسي مسوول نظارت بر ساختمان مدارس قبل از بازگشايي است و چرا بايد در اين مدت‌زمان كوتاه سقف دو كلاس خراب شود؟
فاكتورهاي ايمني در مدارس چيست؟
كارشناس ايمني و معاون پيشگيري اسبق سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران فاكتورهاي ايمني در مدارس را تشريح كرد. داوود براتي درباره فاكتورهاي ايمني در مدارس و اهميت توجه به ايمني در مراكز آموزشي اظهار كرد: فاكتورهاي ايمني در مدارس مشابه فاكتورهاي ايمني در كليه ساختمان‌هاست، اما با تغييرات اساسي و محورهايي كه از اهميت بيشتري برخوردارند. اين كارشناس ايمني در‌خصوص فاكتورهاي ايمني ساختمان‌هاي تجمعي كه بسيار مهم هستند و بايد در مدارس رعايت شوند، گفت: بحث ساختار و سازه ساختمان در اين دسته از ساختمان‌ها از اهميت بسياري برخوردار است. سازه اين ساختمان‌ها بايد مقاوم و از استحكام مناسبي برخوردار باشد. اين ساختمان‌ها بايد در مقابل حريق و زلزله مقاوم باشند. همچنين از آنجايي كه مدارس بر اساس ضوابط و مقررات، ساختمان تجمعي محسوب مي‌شوند بار استاتيكي و ديناميكي خاصي به آن وارد مي‌شود كه اين مساله بايد حتما در ساختار يك مجموعه آموزشي درنظر گرفته شود. براتي با اشاره به اهميت راه‌هاي خروج در مراكز آموزشي تصريح كرد: شرايط قرارگيري راه‌هاي خروج در يك مدرسه بسيار مهم است، چراكه در صورت وقوع حادثه دانش‌آموزان بايد بتوانند با سرعت مناسب و ايمن از ساختمان خارج و به يك فضاي امن منتقل شوند. حتي پيش‌تر شاهد بوديم كه در شرايط عادي مدرسه، در زنگ‌هاي تفريح گاهي دست و پاي دانش‌آموزان به خاطر ازدحام جمعيت و پرت شدن از پله شكسته است، حالا تصور كنيد كه اگرحادثه و بحراني در يك مدرسه رخ بدهد. براساس دستورالعمل‌هاي مقابله با حريق و حوادث، چطور بايد خروج دانش‌آموزان را مديريت كرد؟