فيلترشكن يا فيلترينگ؛ مشكل كدام است؟

بيش از ۳ سال است كه استفاده از فيلترشكن‌ها در ايران افزايش داشته، به‌طوري كه هر كاربر ايراني در طول روز ۴ ساعت از فيلترشكن استفاده مي‌كند. حالا رييس‌جمهور كه در وعده‌هاي پيش از انتخابات خود، از برنامه‌هايش براي رفع فيلترينگ گفته بود، در نخستين جلسه شوراي عالي فضاي مجازي خبري از رفع فيلترينگ نداد؛ اما دستور داد تا با فيلترشكن ‌فروش‌ها برخورد شود.

اولين جلسه شوراي عالي فضاي مجازي در دولت چهاردهم، ۱۰ مهر ماه به رياست مسعود پزشكيان برگزار شد. هرچند اين احتمال و انتظار وجود داشت كه در اولين جلسه اين شورا در دولت چهاردهم موضوع فيلترينگ مطرح شود اما هيچ اظهارنظر يا تصميم جديدي در خصوص مساله فيلترينگ - كه برداشته‌شدن آن يك مطالبه ملي و جزو وعده‌هاي پزشكيان بود - مطرح نشد. اظهارات رييس‌ دولت چهاردهم كه رييس شوراي عالي فضاي مجازي هم هست، صرفا به موضوع فيلترشكن‌فروشي و ضرورت برخورد با فيلترشكن‌فروشان خلاصه شد. اعضاي شوراي عالي فضاي مجازي از جمله رييس مجلس، رييس قوه قضاييه، وزير ارتباطات، وزير ارشاد، رييس سازمان صداوسيما، دبير شوراي عالي فضاي مجازي و... در اين جلسه حضور داشتند. پزشكيان در اين جلسه با بيان اينكه «برخي با فيلترشكن‌فروشي پول‌هاي ميلياردي كسب مي‌كنند كه اين براي كشور خوب نيست» دستور داد تا اين مساله به شكل دقيق و جدي مورد رسيدگي قرار بگيرد و تصميم مقتضي در اين مورد و زمينه‌هاي رواج چنين كسب‌و‌كاري اتخاذ شود. پزشكيان با تأكيد بر لزوم اجرايي شدن سياست‌هاي ابلاغي رهبري در حوزه فضاي مجازي توضيح داد: «فضاي مجازي فرصت بسيار ارزشمندي براي كشور است و ما مي‌توانيم از اين بستر بسيار مهم در موارد مهمي مثل ارتقاي كمي و كيفي آموزش و افزايش مهارت‌ها استفاده بهينه كنيم.» او در ادامه نيز اظهار كرد كه دولت چهاردهم به دنبال اجراي قانون است و حتما قانون را اجرا خواهد كرد و افزود: «بايد از ظرفيت فضاي مجازي به صورت حداكثري استفاده كنيم و در اين راستا، استفاده از توان و نيروي انساني داخلي، بسيار مهم است.» رييس‌جمهور در ادامه نيز به همين مساله نيروي انساني پرداخت و آن را يكي از مسائل مهم كشور خواند. پزشكيان اعتقاد دارد كه شرايط كشور بايد به گونه‌اي فراهم شود كه نيروي انساني نخبه در كشور بماند و براي حل مشكلات كمك كند: «بايد دغدغه‌هاي نيروهاي انساني كشورمان را در زمينه‌هاي مختلف از جمله تسهيل تردد به كشور، مرتفع كنيم و آنها را در كنار نيروهاي توانمند داخلي، در مجموعه‌هاي تخصصي كشور به‌كار بگيريم و كار را به اين عزيزان بسپاريم.» از نظر رييس دولت حفظ نيروي انساني يكي از موضوعات بسيار مهم كشور در شرايط فعلي است؛ از اين رو لازم است براي نگه‌داشت منابع انساني متخصص و توانمند داخلي كه بتواند در رفع مشكلات كشور در حوزه فضاي مجازي نقش‌آفريني كند، هزينه‌هاي لازم صرف شود. پزشكيان در ادامه اضافه كرد: «چرا بايد نيروي انساني ما را در شركت‌هاي مهم بين‌المللي با حقوق‌هاي آنچناني به كار بگيرند، اما ما نتوانيم از نيروي انساني دغدغه‌مند و با سواد خودمان در داخل كشور استفاده كنيم؟ چرا بايد نيروي انساني نخبه ما را كشورهاي ديگر جذب كنند و پروژه‌هاي مهم را به اين عزيزان بسپارند، اما ما نتوانيم از دانش اين هموطنان استفاده كنيم؟» با در نظر داشتن تمام اين نكات، پزشكيان بر ضرورت حمايت از كساني كه نخبه هستند و استعداد دارند تأكيد كرد. به گفته او بايد در پرداخت حقوق منصفانه و متناسب با توانمندي‌هاي اين افراد عدالت رعايت شود تا در كشور بمانند و به حل مشكلات كمك كنند.

آسيب‌هاي امنيتي

به ‌دليل استفاده از فيلترشكن

آمارها نشان مي‌دهد كه شبكه اينترنت كشور تحت تاثير تداوم سياست‌هاي محدودكننده و فيلترينگ، ناامن شده است. استفاده از فيلترشكن‌ها، مصائب بسياري را براي مردم رقم زده، از تحميل هزينه ماهيانه به سبد خانوار تا كندي اينترنت در ايران. از سوي ديگر مشاهدات نشان مي‌دهد كه ماهي ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان كمترين هزينه‌اي است كه خريد و استفاده از VPN روي دست كاربران داخل ايران مي‌گذارد. در اين شرايط به غير از مسائل مالي و زيرساختي استفاده از فيلترشكن، كارشناسان امنيت شبكه معتقدند كه شبكه ايران به‌دليل فيلترينگ و استفاده گسترده از فيلترشكن بسيار آلوده و آسيب‌پذير شده و به همين دليل بهشت هكرهاست. طبق گزارش شركت ارتباطات زيرساخت، طي ۲۱ ماه معادل ۴۳۰ هزار حمله DDoS به ۷۹ هزار مقصد سايبري در كشور صورت گرفته و نسبت بزرگ‌ترين حمله منع خدمت توزيع شده كشور به بزرگ‌ترين حمله ثبت شده در جهان ۴۹.۲ درصد است. اين موضوع را مي‌توان در گزارش‌هاي بين‌المللي، آمارهاي انجمن تجارت الكترونيك و گزارش اخير شركت زيرساخت نيز مشاهده كرد؛ زيرا طبق گزارش اين شركت از هر ۱۰۰ حمله منع خدمت توزيع شده در كشور، ۶۵ حمله از طريق شبكه دستگاه‌هاي آلوده است.

پزشكيان فيلترينگ را حذف مي‌كند؟

تمامي پلتفرم‌ها و پيام‌رسان‌هاي خارجي در ايران فيلتر هستند و مسوولان تاكيد عجيبي بر فيلترينگ دارند، آن هم در شرايطي كه به باور كارشناسان، نه تنها استفاده از پلتفرم‌هايي نظير اينستاگرام، يوتيوب، واتساپ، تلگرام، فيسبوك و... با فيلترينگ كاهشي نداشته، بلكه فضاي باز و بي‌قاعده‌اي كه فيلترشكن‌ها براي كابران ايجاد مي‌كنند، باعث مشكلات بيشتري براي خانواده‌ها و نهاد خانواده شده است. موضوعي كه رييس‌جمهور به خوبي آن را احساس كرده و پيش از انتخابات و در برنامه‌هاي تبليغاتي خود گفت: «با فيلترشكن ديگر نمي‌توانيد كنترل داشته باشيد و به هر سايتي مي‌توان رفت. بحث‌هاي اداري، بانكي، دارايي و آموزش به وسيله اينترنت است و نمي‌توانيد و مي‌خواهيم در قفس زندگي كرده و مي‌خواهيم با جهان ارتباط داشته باشيم.» در اين شرايط يكي از برنامه‌هاي روز اول كاري پزشكيان نيز همين بود و دو روز پيش، محمدقسيم عثماني، نماينده بوكان در مجلس شوراي اسلامي، در رابطه با اعتراض مطرح شده از سوي وي پيرامون عدم‌اعلام وصول طرح رفع فيلترينگ در صحن علني از سوي رييس مجلس گفت: «فرآيند اعلام وصول طرح‌هاي دوفوريتي در ماده ۱۶۱ قانون آيين‌‌‌نامه داخلي مجلس آمده است كه چه مراحلي را بايد طي كند و زماني كه طي كرد بايد اعلام وصول شود و طرح بنده اولين طرح دوفوريتي بوده كه اين مراحل را طي كرده و آماده اعلام وصول و طرح در صحن بوده، ولي اجازه ندادند كه من الان مانده‌‌‌ام كه چرا اجازه ندادند.» اين در حالي است كه يكي از انتظاراتي كه اين روزها از رييس‌جمهور وجود دارد، به رسميت شناختن حق مردم براي دسترسي به اينترنت آزاد و رفع فيلترينگ است. پيش‌تر رييس‌جمهور در اولين نشست خبري‌اش در دولت چهاردهم تاكيد كرده بود كه در حال تدوين برنامه براي موضوع فيلترينگ و تعيين چارچوب‌ها هستيم تا جمع‌بندي اين موضوع در شوراي امنيت و شوراي عالي فضاي مجازي هم طرح شود. وي تاكيد كرد: «براي رفع فيلترينگ فضاي مجازي تلاش مي‌كنيم، اما زمان مشخصي را نمي‌توان با توجه به شرايط فعلي، اعلام كرد‌.» حالا با اين اظهارات جديد پزشكيان، بايد ديد او برخورد با فيلترشكن‌ها را در اولويت قرار مي‌دهد يا رفع فيلترينگ را؟