آب چالش جدي تهران
وضعيت بحراني منابع آب در تهران يكي از چالش‌هاي اساسي اين كلانشهر است كه با جمعيت رو به رشد خود، تحت فشار قرار گرفته. بر اساس گزارش‌ها و اظهارات سخنگوي صنعت آب كشور، تهران از مشكل ناترازي منابع آب به‌شدت رنج مي‌برد. به عبارت ديگر، ميزان مصرف آب در اين شهر به مراتب بيشتر از ظرفيت تأمين آن است و اين مساله به بحران جدي تبديل شده است.
وضعيت بحراني منابع آب در تهران يكي از چالش‌هاي اساسي اين كلانشهر است كه با جمعيت رو به رشد خود، تحت فشار قرار گرفته. بر اساس گزارش‌ها و اظهارات سخنگوي صنعت آب كشور، تهران از مشكل ناترازي منابع آب به‌شدت رنج مي‌برد. به عبارت ديگر، ميزان مصرف آب در اين شهر به مراتب بيشتر از ظرفيت تأمين آن است و اين مساله به بحران جدي تبديل شده است.
به گزارش ايسنا، بر اساس گزارش‌هاي رسمي و داده‌هاي ارائه‌شده توسط وزارت نيرو و كارشناسان حوزه منابع آب، وضعيت منابع آبي تهران در سال‌هاي اخير به‌شدت بحراني شده است. ميانگين بارش سالانه در تهران طي چند دهه گذشته حدود ۲۵ درصد كاهش يافته، اين كاهش بارندگي به‌طور مستقيم بر حجم ذخاير سدهاي اطراف تهران تاثير منفي گذاشته است.
همچنين ميزان برداشت از منابع آب زيرزميني در تهران به مرز بحراني رسيده است. سطح اين منابع طي ۲۰ سال گذشته به‌طور ميانگين حدود ۱۲ متر افت داشته و اين مساله باعث افزايش فرونشست زمين در برخي مناطق شهري شده است.
از طرف ديگر حدود ۷۰ درصد از آب شرب تهران از سدهاي اطراف شامل سدهاي كرج، لار، طالقان، ماملو و لتيان تامين مي‌شود. كاهش بارندگي‌ها باعث كاهش ذخيره اين سدها تا حدود ۴۰ درصد ظرفيت شده است.
مصرف سرانه آب در تهران به‌طور ميانگين حدود ۲۵۰ ليتر در روز است كه از استانداردهاي جهاني بالاتر است. اين ميزان مصرف بالاتر از حد پايدار بوده و فشار مضاعفي بر منابع آبي وارد مي‌كند. همچنين به دليل برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني، برخي مناطق جنوب تهران با نرخ فرونشست حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتي‌متر در سال مواجه هستند كه يكي از پيامدهاي جدي بحران آب محسوب مي‌شود.
اين آمارها نشان‌دهنده وضعيت بحراني منابع آبي تهران و ضرورت اتخاذ راهكارهاي فوري و پايدار براي مديريت منابع آب و مصرف بهينه آن است.
تهران از نظر منابع طبيعي آبي، وابسته به 5 سد و منابع آب زيرزميني است كه به هيچ عنوان جوابگوي نيازهاي جمعيت فعلي اين شهر نيست. به همين دليل، از دهه‌هاي گذشته، سياست انتقال آب از سدهاي كرج، لتيان، ماملو و نيز پروژه‌هاي انتقال بين‌حوضه‌اي مانند سدهاي لار و طالقان اجرا شده است. اين انتقال آب‌ها نه تنها پاسخگوي نيازهاي فعلي نبوده، بلكه رشد بي‌رويه جمعيت را در اين منطقه تشويق كرده است.
با توجه به اينكه تهران توان بارگذاري جمعيت بيشتر را ندارد، نگراني‌ها در خصوص تأمين آب شرب براي جمعيت فعلي و آتي به‌شدت افزايش يافته است. بزرگ‌زاده هشدار مي‌دهد كه اگر روند افزايش جمعيت در تهران كنترل نشود، تأمين آب شرب به سختي صورت خواهد گرفت و حتماً نياز به مديريت مصرف احساس مي‌شود. در يك بازه 5 ساله، پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه وضعيت آب تهران شكننده‌تر خواهد شد. با توجه به كمبود منابع آبي و افزايش تقاضا به دليل رشد جمعيت، تأمين پايدار آب براي تهران يك چالش دائمي خواهد بود. استفاده از منابع آب زيرزميني و سدهاي5گانه موجود (كرج، لار، طالقان، لتيان و ماملو) همچنان ادامه خواهد داشت، اما اين منابع نيز محدوديت‌هاي خود را دارند.
براي مديريت بحران آب در تهران، بايد مجموعه‌اي از اقدامات كوتاه‌مدت و بلندمدت اجرا شود كه به كاهش مصرف، بهبود زيرساخت‌ها و توسعه منابع جايگزين كمك كند.
افزايش آگاهي مردم درباره بحران آب و آموزش صرفه‌جويي از طريق كمپين‌هاي رسانه‌اي، مدارس و برنامه‌هاي اجتماعي و نصب تجهيزات كم‌مصرف آب در خانه‌ها و ادارات و تشويق به استفاده از فناوري‌هاي جديدي كه مصرف آب را كاهش مي‌دهند.
اعمال تعرفه‌هاي تصاعدي براي مصارف بيشتر تا مصرف‌كنندگان پرمصرف به صرفه‌جويي تشويق شوند. نوسازي و تعمير شبكه‌هاي توزيع آب فرسوده و كاهش نشت آب كه يكي از مشكلات اصلي در شهرهاي بزرگ است. همچنين ستفاده از كنتورهاي ديجيتال براي پايش دقيق‌تر مصرف آب و تشخيص زودهنگام نشت‌ها مي‌توان در اين مهم اثرگذار باشد.
استفاده از آب‌هاي استفاده‌شده در خانه‌ها (آب شستشو و حمام) براي كاربردهاي غير شرب مانند آبياري فضاي سبز و استفاده از فناوري‌هاي آب‌شيرين‌كني براي تصفيه آب‌هاي شور يا نمك‌دار به منظور استفاده در مصارف مختلف مي‌تواند مهم باشد.
كنترل برداشت‌هاي بي‌رويه آب از چاه‌هاي غيرقانوني و مديريت استفاده از منابع زيرزميني به‌صورت پايدار و هدايت آب‌هاي سطحي و بارش‌هاي پراكنده به منابع زيرزميني براي تقويت سفره‌هاي آب زيرزميني از ديگر مواردي است كه بايد مورد توجه قرار بگيرد.
جايگزيني آبياري غرقابي با روش‌هاي مدرن مثل آبياري قطره‌اي و هوشمند در بخش كشاورزي كه مصرف آب را به شدت كاهش مي‌دهد.
استفاده از آب بازيافتي در فرآيندهاي صنعتي و كاهش وابستگي به آب شرب براي مصارف صنعتي نيز اهميت دارد.
آماده‌سازي برنامه‌هاي مديريت بحران آب براي دوره‌هاي خشكسالي و شرايط اضطراري و استفاده از داده‌هاي هواشناسي و مدلسازي تغييرات اقليمي براي برنامه‌ريزي بهتر منابع آبي و آمادگي در برابر دوره‌هاي خشكسالي نيز اهميت بالايي در مديريت بحران دارد.
مديريت بحران آب تهران نيازمند اقدامات همزمان در حوزه‌هاي مختلف از جمله كاهش مصرف، بهينه‌سازي زيرساخت‌ها، توسعه منابع جايگزين و برنامه‌ريزي براي كنترل جمعيت است. اين اقدامات به پايداري منابع آبي و تأمين آب مورد نياز شهر كمك خواهد كرد.