سرگرداني ادامه‌دار بورس تهران

شاخص كل بورس تهران طي 9 روز گذشته درحال از دست دادن محدود‌ه‌ حمايتي شاخص بود و بالاخره در چهارمين روز كاري هفته توانست سبزپوش شود و تا حدودي تغيير موضع بدهد. بورس تهران در 9 روز سرخ پوشي بيش از هر چيزي نقدينگي و اعتماد را از دست داد و در شرايط كنوني انتظار مي‌رود كه مسوولان امر نيز به فكر بورس باشند و با تزريق نقدينگي يا هر عملكرد مثبت ديگري به مرور اعتماد سهامداران را بازگردانند. به عقيده كارشناسان اكنون بازار سرمايه بيش از هر چيزي، نياز به تغيير دامنه نوسان دارد. درحال حاضر دامنه نوسان يك درصدي نمي‌تواند به تغيير شرايط بازار كمك كند و اگر دامنه نوسان مثبت بازار افزايش يابد، احتمالا شاهد ورود نقدينگي به بازار سرمايه باشيم.

با وجود اين شرايط برخي از صندوق‌هاي بسيار سرمايه شرايط خوبي دارند و طي روزهاي گذشته سبزپوش بودند، اين موضوع نشان مي‌دهد كه همچنان سرمايه‌گذاري غيرمستقيم مي‌تواند سودخوبي براي سرمايه‌گذاران در پي داشته باشد. همان‌گونه كه در گزارش‌هاي پيشين اشاره شد سرمايه‌گذاران بورسي انتظار دارند كه در ساده‌ترين حالت ممكن دامنه نوسان بازار سرمايه نامتقارن شود و به عدد منفي يك و مثبت شش تغيير كند. يعني مسوولان امر اجازه بدهند كه بازار سرمايه روند مثبت به خود بگيرد. به عقيده بسياري از كارشناسان تغيير دامنه نوسان و تزريق نقدينگي مي‌تواند تا حدود زيادي مسير بازار سرمايه را تغيير دهد و بازار را صعودي كند. در حال‌حاضر حتي معامله‌گران هيجاني كه با هدف خريد ريسك بيشتر در بازار فعاليت مي‌كنند از اين شرايط راضي نيستند. در كل ادامه‌دار‌بودن محدوديت يك‌درصدي براي دامنه‌نوسان از منظرهاي مختلف بنيادي، تكنيكال، تابلوخواني، مالي رفتاري و... به نفع بازار سرمايه نيست و اميد مي‌رود هرچه سريع‌تر اين شرايط عادي شود. حتي اگر رييس سازمان بورس و مسوولان فكر مي‌كنند ابهامات هنوز ادامه‌دار است، به‌نظرمي‌رسد تعطيلي محدود و يكي دو روزه بازار سرمايه پيشنهادي بهتر از محدود ماندن دامنه‌نوسان باشد.

دامنه نوسان در جهان

عموما در بورس‌هاي توسعه يافته ساختاري تعريف شده كه متشكل از دولت، بانك مركزي و هلدينگ‌هاي سرمايه‌گذاري شركت‌هاي بزرگ پذيرفته شده است و منابعي را براي حمايت از بازار سهام مي‌گذارند و اجازه پنيك به بازار را نمي‌دهند، به نظر مي‌رسد در ساختار صندوق توسعه و تثبيت بازار ذهنيت اين بوده كه چنين اتفاقي رخ دهد ولي به دليل محدوديت منابع اين صندوق‌ها عملا توان حمايت از بازار را ندارند. ‌در دو، سه ماه اخير پنيكي در بازار ژاپن اتفاق افتاد و با كاهش يك روزه‌اي مواجه شد اما بلافاصله بانك مركزي و دولت از بازار حمايت كردند و روند آن دوباره به حالت عادي برگشت. در سال ۲۰۱۵ در چين هم نمونه‌هاي موفقي درمورد اين موضوع وجود دارد؛ در آن سال يك سري اتفاقات مشابه سال ۹۹ بازار سرمايه ايران براي بازار اين كشور رخ داد و بلافاصله بانك‌هاي چين، بانك مركزي و دولت از بازار سرمايه حمايت كردند و توانستند بازار را روي ريل ثبات برسانند. دامنه نوسان قيمتي يا price limit يكي از ابزارهاي كنترلي بازار سهام است، اين عامل در بورس‌هاي بزرگ جهان استفاده نمي‌شود. در بازار سهام، كشورهايي كه دامنه نوسان دارند معمولا اين عامل به تنهايي مورد استفاده قرار نمي‌گيرد و در تركيب با ديگر ابزارها استفاده مي‌شود. مهم‌ترين نكته قابل‌توجه اين است كه بورس تهران يكي از محدودترين دامنه‌هاي نوسان را در سطح جهان دارد. در بسياري از اين كشورها از جمله ژاپن، سازوكاري وجود دارد كه مطابق با شرايط و الزامات خاص، دامنه نوسان در طول جلسه معاملاتي شناور است، بنابراين مي‌توان همچنان حد نوسان روزانه را اعمال كرد؛ اما از قفل شدن بازار در يك دامنه نوسان بسته جلوگيري كرد. افزايش دامنه نوسان مي‌تواند انتظار بازدهي در دوره‌هاي كوتاه‌مدت را در بازار سهام افزايش دهد، ضمن اينكه جذابيت بازار سرمايه را بيشتر خواهد كرد. افزايش جذابيت بازار سهام و همچنين افزايش انتظار بازدهي، موجب خواهد شد تا ورود نقدينگي به بازار سرمايه افزايش يابد، به‌طوري كه پول‌ها از بازارهاي موازي به بازار سهام كوچ خواهد كرد. بازار سرمايه كشورهاي رشديافته و بورس‌هاي بزرگ جهاني اغلب بدون دامنه نوسان فعاليت مي‌كنند. دليل استفاده نكردن بورس‌هاي جهاني از دامنه نوسان عمق بالاي بازار سهام آنهاست؛ بزرگ‌ترين مشكل بورس تهران در اين سال‌ها كم بودن عمق بازار است كه به همين دليل نياز به وجود دامنه نوسان در آن احساس مي‌شود. درحال حاضر اين محدوديت ادامه‌دار دامنه نوسان باعث بدبين شده سرمايه‌گذاران به بورس شده و اين بدبيني همان كاهش اعتماد به حساب مي‌آيد و در نتيجه بايد انتظار داشت طي چند هفته پيش رو نيز بورس وضعيت قابل توجهي نداشته باشد.

بازار از دريچه معاملات

طي چهارمين روز معاملاتي هفته يعني سه شنبه 17 مهر 1403، شاخص كل بورس نسبت به معاملات روز گذشته افزايش 3 هزار و 408 واحدي را تجربه كرد تا به محدوده 2 ميليون و 97 واحدي برسد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز 532 واحد نسبت به روز گذشته كاهش را ثبت كرد و در تراز 966 هزار و 489 واحدي ايستاد.

در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل نيز 23 واحد كاهش را داشت و در تراز 21 هزار و 992 واحدي ايستاد. همچنين شاخص كل هم وزن فرابورس با كاهش 210 واحدي به محدوده 122 هزار و 618 واحدي رسيد. ارزش معاملات بازار سهام به 2 هزار و 100 ميليارد تومان رسيد كه عدد بسيار پاييني براي بازار به حساب مي‌آيد و تا زماني كه ارزش معاملات به محدوده 5 هزار ميليارد تومان نرسد و چند روزي در اين محدوده رشد نكند نمي‌توان به آينده بازار سرمايه اميدوار بود. با توجه به بزرگي بازار سرمايه 2 هزار ميليارد تومان عدد ارزش معاملات به حساب نمي‌آيد؛ البته بايد به اين نكته توجه داشت كه دامنه نوسان بازار سرمايه همچنان محدود است و اين احتمال وجود دارد كه اگر محدوديت دامنه نوسان برداشته شود شرايط معاملات نيز تغيير كند. حجم معاملات بازار سرمايه در اين روز به 6 ميليارد سهم رسيد و حدود 211 ميليارد تومان نيز خروج پول حقيقي از بازار سرمايه رقم خورد. از سوي ديگر ارزش دلاري بازار سرمايه نيز عدد 201 ميليارد دلار را به خود ديد. ميزان صف‌هاي خريد بازار سرمايه نسبت به روز معاملاتي گذشته افزايش يافت و طي معاملات روز سه شنبه 43 نماد معادل 6 درصد صف خريد و 219 نماد معادل 32 درصد صف فروش را تجربه كردند. نمادهاي وبملت، وپارس، وشهر، خساپا، وبصار، شپنا، خودرو، وخارزم، فولاد و شستا بيشترين تاثير را در حجم معاملات بازار داشتند.

همچنين نمادهاي فملي، فولاد، فارس، نوري، شپنا، شپديس، كچاد، وغدير، پارسان و شبندر نيز بيشترين تاثير را روي شاخص بازار سرمايه داشتند.