پرونده انتقال پايانه جنوب، دوباره روي ميز مديريت شهري
مديرعامل سازمان نوسازي شهر تهران در اظهارات اخيرش با اشاره به اينكه جابه‌جايي ترمينال جنوب منطبق با طرح‌هاي بالادستي است، از احتمال جابه‌جايي اين ترمينال خبر داد و گفت: اين طرح با هدف ايجاد تحول در جنوب تهران تا سه ماه آينده تهيه مي‌شود، اين درحالي است كه مديران شهري طي يك دهه گذشته بارها وعده داده‌اند كه ترمينال جنوب به نقطه ديگري منتقل مي‌شود اما، هنوز هيچ اقدام عملياتي در اين زمينه صورت نگرفته است.
مديرعامل سازمان نوسازي شهر تهران در اظهارات اخيرش با اشاره به اينكه جابه‌جايي ترمينال جنوب منطبق با طرح‌هاي بالادستي است، از احتمال جابه‌جايي اين ترمينال خبر داد و گفت: اين طرح با هدف ايجاد تحول در جنوب تهران تا سه ماه آينده تهيه مي‌شود، اين درحالي است كه مديران شهري طي يك دهه گذشته بارها وعده داده‌اند كه ترمينال جنوب به نقطه ديگري منتقل مي‌شود اما، هنوز هيچ اقدام عملياتي در اين زمينه صورت نگرفته است.
اوايل تير ماه امسال عليرضا زاكاني، شهردار تهران در مصاحبه‌اي اعلام كرد كه براي پايانه جنوب و غرب، طراحي انجام شده تا به خارج از تهران منتقل شوند، همچنين اواسط آبان ماه سال گذشته هم شهردار منطقه 16 با بيان اينكه بحث انتقال ترمينال جنوب مطرح شده است، گفت: بايد در اين زمينه با راه‌آهن و وزارت راه و شهرسازي مذاكراتي صورت گيرد.
تاريخچه ترمينال جنوب به حدود 50 سال قبل برمي‌گردد، يعني زماني كه مراحل ساخت اين ترمينال، به عنوان اولين پايانه مسافربري پايتخت، در سال ۱۳۵۳ آغاز شد و در سال ۱۳۵۸ به بهره‌برداري رسيد.
ترمينال جنوب بيش از 18 هكتار مساحت دارد و در سه طبقه ساخته شده است. پايانه‌اي كه با ۲۳ شركت اتوبوسراني و ۴ شركت سواري ۳۱درصد جابه‌جايي‌هاي حمل و نقل عمومي جاده‌اي استان تهران را به عهده دارد.
با اين حال، تردد خودروها، مسافران و اتوبوس‌ها در اين ترمينال باعث شده تا بزرگراه آيت‌الله رييسي، تقريبا هميشه با گره ترافيكي سنگيني روبه رو باشد، ضمن آنكه از آنجايي كه اين ترمينال در محلات پرآسيب آجتماعي قرار دارد، به يكي از كانون‌هاي پرخطر شهري بدل شده است. به زبان ديگر حضور اين پايانه موجب شده تا محله‌هاي اطراف اين پايانه نظير دروازه غار، باغ آذري و خزانه بخارايي درگير بسياري از ناهنجاري‌ها و معضلات اجتماعي شوند.
درواقع اطراف پايانه جنوب به محلي براي تردد، اجتماع و اسكان معتادان متجاهر و كارتن خواب‌ها تبديل شده است كه امنيت و آرامش مسافران را تحت الشعاع قرار داده است. اين عوامل باعث شده تا از حدود يك دهه قبل انتقال اين پايانه مسافربري در دستور كار شهرداري تهران قرار گيرد.
مثلا در سال 1397 هادي زبده، شهرداروقت منطقه 16 شهرداري تهران پيشنهادي را براي انتقال ترمينال جنوب به ضلع جنوب شرقي ايستگاه راه آهن تهران مطرح كرد و گفت: در بيش از 40 سال قبل ترمينال جنوب در حالي احداث شد كه خارج از فضاي شهري و با وضعيت آن زمان سازگار بود، اما اكنون اين ترمينال در داخل شهر است و ماهانه حدود يك ميليون نفر در آن تردد مي‌كنند و يكي از معضلات آن، مساله ترافيك است.
او با بيان اينكه ترمينال جنوب 18 هكتار از مساحت منطقه 16 را فراگرفته گفت: اين ترمينال به دليل وضعيتي كه دارد آسيب‌هايي را درون و حواشي خود دارد و از طرفي هم ما يك مساحت 175 هكتاري را كه مربوط به ايستگاه راه آهن است در سطح محدوده داريم و مي‌توانيم از اين فرصت براي پيوند حمل و نقل ريلي و زميني استفاده كنيم.
البته اين طرح مخالفاني هم داشت، سال 99 بود كه اميرحسين صديقي، مديرعامل سازمان پايانه‌ها و پارك‌سوارهاي شهرداري تهران در پاسخ به اينكه آيا برنامه‌اي براي جابه‌جايي پايانه‌هاي تهران در دستور كار قرار دارد، گفت: از نظر كارشناسي اصلا معتقد به جابه‌جايي پايانه‌ها نيستم و در عمل هم امكان اين كار وجود ندارد. او افزود: انتقال پايانه جنوب به محلي ديگر، ۴۰۰ ميليارد تومان هزينه دارد. منابع مالي اين انتقال را از كجا تامين كنيم؟ حتي اگر چنين اعتباري هم تامين شود، ساخت‌وساز پايانه جديد از روز تصويب اعتبار تا اتمام پروژه، حداقل شش سال طول مي‌كشد.
صديقي بيان كرد: بر اساس تجربه‌هاي جهاني، بايد بار پايانه‌هاي متمركز مانند پايانه جنوب را سبك كنيم. با ايجاد پايانه‌هاي اقماري و سكوهاي پياده و سواره در سطح شهر مي‌توانيم بار پايانه‌هاي متمركز را كم كنيم. البته نگاهي به اظهارات مديران اين دوره شهرداري تهران نشان مي‌دهد كه آنها به دنبال جابه‌جايي ترمينال جنوب هستند مثلا سالاري پور، شهردار منطقه ۱۶ تهران طي مصاحبه‌اي در سال 1402 گفت: با دستور شهردار تهران و براي كاهش بار ترافيكي و آسيب‌هاي اجتماعي اين منطقه، موضوع انتقال بخشي از ترمينال جنوب توسط يك مشاور در دست بررسي است.
سالاري پور ادامه داد: براساس نتايج اين بررسي‌ها، مشاور پيشنهاد داده كه بخشي از خطوط مسافربري به ترمينالي كه مي‌تواند در شهر آفتاب احداث شود، منتقل شود. او با ذكر اينكه شهرداري مايل به جابه‌جايي كل ترمينال است، گفت: با اين حال مشاور طرح، بنابر يكسري استدلال‌هاي فني و تخصصي اين موضوع را به صلاح نمي‌داند و معتقد است نبايد كل اين ترمينال منتقل شود اما به هر تقديرهنوز تصميم نهايي در اين زمينه گرفته نشده است. ولي تصميم شهرداري براي انتقال تمام يا بخشي از اين ترمينال به نقطه‌اي ديگر قطعي است.
سالاري پور همچنين با ذكر اينكه به دنبال آن هستيم تا بخشي از ترمينال را به فضاهاي فرهنگي و تجاري اختصاص دهيم، گفت: قرار است كه مجموعه تجاري و خدماتي خاص در ضلع جنوب ساخته شود كه در مرحله نازك كاري است و شايد تا دو ماه آينده به افتتاح برسد.
اگرچه با توجه به اظهارات شهردار منطقه 16 تهران انتظار مي‌رفت كه تا پايان سال گذشته جابه‌جايي بخشي از اين مركز نوستالوژيك پايتخت كه در عين حال سال‌هاست به يكي از چالش‌هاي شهري بدل شده، باشيم اما گذشت يكسال از مصاحبه او و وجود اما و اگرها در جابه‌جايي ترمينال جنوب حاكي از آن است كه همچنان ابهاماتي در اجراي اين طرح وجود دارد.