راهي براي شكستن رتبه ايران در هدررفت گاز

صنعت گاز يكي از مهم‌ترين صنايع استراتژيك ايران به شمار مي‌رود كه نقشي كليدي در اقتصاد و تامين انرژي كشور ايفا مي‌كند. با اين حال، بدمصرفي و ناكارآمدي در مصرف گاز در بخش‌هاي مختلف اين صنعت باعث شده كه علاوه بر هدررفت منابع، به محيط زيست نيز آسيب وارد شود. اين موضوع ضرورت اتخاذ راهكارهاي نوين و استفاده از ابزارهاي بهينه‌سازي مصرف را بيش از پيش آشكار كرده است.

به‌گزارش ايسنا، چالش‌هاي بدمصرفي در صنعت گاز در فرآيندهاي توليد، انتقال و مصرف گاز، بدمصرفي به شكل‌هاي مختلفي مشاهده مي‌شود. استفاده از فناوري‌هاي قديمي و ناكارآمد در پالايشگاه‌ها، نشت گاز از خطوط انتقال و مصرف غير بهينه در بخش‌هاي خانگي و صنعتي از جمله مواردي هستند كه منجر به هدررفت گسترده گاز مي‌شوند. بر اساس آمار، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد گاز توليد شده در برخي از فرآيندهاي انتقال و توزيع به هدر مي‌رود. اين ميزان هدررفت نه تنها منابع ملي را به خطر مي‌اندازد، بلكه بر توليد گازهاي گلخانه‌اي و تغييرات اقليمي نيز تاثيرات مخربي دارد.
ميزان هدررفت گاز بر اساس آمارها، در سال ۱۴۰۲ ايران حدود ۱۸.۴ ميليارد متر مكعب گاز را به دليل فلرينگ (سوزاندن گازهاي همراه نفت) از دست داده است. اين مقدار معادل ۴۲ ميليون متر مكعب در روز است و ايران را در رتبه دوم جهاني در زمينه هدررفت گاز قرار مي‌دهد. به علاوه، حدود ۶۰ تا ۶۵ ميليارد متر مكعب گاز به دليل نشت و فرسودگي زيرساخت‌ها هدر مي‌رود كه اين مقدار به تنهايي حدود ۲۵ درصد از كل توليد سالانه گاز ايران را تشكيل مي‌دهد.
براي مقابله با بدمصرفي و كاهش هدررفت گاز، اقداماتي در حال انجام است كه جمع‌آوري گازهاي همراه نفت يكي از اين اقدامات است، بر اساس آمارهاي سال ۱۴۰۲، حدود ۱۸.۴ ميليارد متر مكعب گاز به دليل فلرينگ سوزانده شده است كه اين معادل ۴۲ ميليون متر مكعب در روز است. هدف برنامه‌ريزي شده براي سال ۱۴۰۳، جمع‌آوري ۵۰ درصد از اين گازها است. اين پروژه‌ها عمدتاً در ميادين نفتي در مناطق جنوبي و خليج فارس در حال اجرا هستند. با اجراي اين پروژه‌ها، انتظار مي‌رود كه هدررفت گاز به‌طور چشمگيري كاهش يابد و همچنين منافع اقتصادي و زيست‌محيطي قابل توجهي به همراه داشته باشد.
نوسازي زيرساخت‌ها و خطوط انتقال زيرساخت‌هاي فرسوده و قديمي يكي از دلايل اصلي هدررفت گاز در ايران هستند. طبق آمار، ۶۰ تا ۶۵ ميليارد متر مكعب گاز به دليل نشتي و مشكلات زيرساختي از دست مي‌رود كه معادل ۲۵ درصد از كل توليد گاز كشور است. ايران به سرمايه‌گذاري حدود ۲ ميليارد دلار براي نوسازي خطوط انتقال و تأسيسات نياز دارد. اين نوسازي شامل تعويض لوله‌هاي فرسوده و نصب سامانه‌هاي پيشرفته براي نظارت بر نشتي‌ها است. پيش‌بيني مي‌شود كه با نوسازي زيرساخت‌ها، هدررفت گاز به ميزان ۲۰ درصد كاهش يابد و اين امر منجر به بهبود كارايي و صرفه‌جويي اقتصادي خواهد شد.
از سوي ديگر به كارگيري فناوري‌هاي مدرن نظارت بر خطوط انتقال و حسگرهاي هوشمند مي‌تواند به شناسايي و كاهش نشت گاز كمك كند. در سال جاري، طرحي براي نصب حسگرهاي هوشمند در ۱۵۰۰ كيلومتر از خطوط انتقال آغاز شده است كه شناسايي نشت‌ها را تسهيل مي‌كند. استفاده از سامانه‌هاي هوشمند براي مديريت مصرف گاز مي‌تواند به كاهش هدررفت و بهينه‌سازي مصرف كمك كند.
نيروگاه‌ها يكي از بزرگ‌ترين مصرف‌كنندگان گاز در ايران هستند. در حال حاضر، راندمان اين نيروگاه‌ها تنها حدود ۳۹ درصد است. در صورتي كه اين راندمان به ۵۰ درصد افزايش يابد، مي‌توان انتظار داشت كه ميليون‌ها متر مكعب گاز در سال صرفه‌جويي شود.
بهبود زيرساخت‌ها و بهينه‌سازي مصرف انرژي در نيروگاه‌ها مي‌تواند به حفظ منابع و كاهش اثرات زيست‌محيطي ناشي از هدررفت گاز كمك كند. با توجه به بحران‌هاي اقتصادي، اين اقدامات نه تنها به بهبود شرايط صنعت گاز كمك مي‌كند، بلكه به توسعه پايدار كشور نيز مي‌انجامد.
برنامه‌هايي براي افزايش راندمان نيروگاه‌ها به ۴۵ تا ۵۰ درصد در حال اجراست. اين طرح‌ها شامل بهينه‌سازي و نوسازي تجهيزات نيروگاهي مي‌شوند. اين تغييرات مي‌توانند سالانه ۵ تا ۱۰ ميليارد مترمكعب گاز را صرفه‌جويي و به كاهش نياز به گاز طبيعي كمك كنند.
كاهش بدمصرفي در صنعت گاز يك ضرورت غيرقابل انكار است. مجموع اين راهكارها نيز نشان‌دهنده عزم جدي دولت ايران براي كاهش بدمصرفي و هدررفت گاز هستند. با سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌ها و فناوري‌هاي نوين، انتظار مي‌رود كه ايران در سال‌هاي آينده به بهبود قابل توجهي در اين زمينه دست يابد.