افسردگي در زنان ۲ برابرِ مردان است

رييس انجمن روان‌پزشكان ايران با اشاره به وضعيت اختلالات روان‌پزشكي و شايع‌ترين اين اختلالات در گروه‌هاي سني مختلف، گفت: اگر مسائل روان‌پزشكي و اختلالات روان به ميزان سهمي كه در بار بيماري‌ها دارند مورد توجه قرار گيرند و بودجه براي آنها تخصيص داده شود، به‌طور قطع ميزان مشكلات سلامت روان كاهش مي‌يابد. دكتر وحيد شريعت در گفت‌وگو با ايسنا، درباره پيمايش‌هاي سلامت روان اظهار كرد: نخستين پيمايش ملي سلامت روان در سال ۱۳۸۹ انجام شده و براساس نتايج اين پيمايش، حدود ۲۱ درصد در آن بازه زماني به اختلالات روان مبتلا بوده‌اند. همچنين دومين پيمايش سلامت روان طي سال‌هاي اخير و در سال ۱۴۰۱ انجام شده، اگرچه اين پيمايش به تازگي انجام شده اما نتايج را تا به اين لحظه اعلام نكرده‌اند. نخستين پيمايش ملي سلامت روان كه نتايج آن اعلام شده، دقيق‌ترين پيمايش انجام شده است.

وضعيت اختلالات روان

او ادامه داد: علاوه بر پيمايش ملي سلامت روان، برخي از پيمايش‌ها به وسيله «ابزارهاي غربالگري» انجام مي‌شود. اگرچه ابزارهاي غربالگري به ميزان دقت پيمايش ملي سلامت روان نيستند، اما تخمين خوبي از افرادي كه ممكن است به اختلالات روان مبتلا باشند، ارايه مي‌دهند. نتايج آخرين پيمايش غربالگري سلامت روان بيانگر اين است حدود ۳۰ درصد در كشور به اختلالات روان مبتلا هستند.

افسردگي و اضطراب؛ شايع‌ترين اختلالات روانپزشكي

شريعت با بيان اينكه «افسردگي» شايع‌ترين اختلال روانپزشكي در ميان ايرانيان است، خاطرنشان كرد: پس از افسردگي، اختلال اضطرابي در جايگاه دوم شايع‌ترين اختلالات روانپزشكي در ميان ايرانيان قرار دارد. اگرچه برخي از اختلالات روان بسيار شايع هستند اما آمار برخي از اختلالات روان در تمام كشورها تفاوت چنداني ندارد. ميزان ابتلا به اختلالاتي كه به شرايط ژنتيكي بسيار وابسته هستند نيز حدود يك درصد گزارش شده؛ به‌طور مثال ميزان ابتلا به «اسكيزوفرني» در كشور و ساير كشورها حدود يك درصد است.

افسردگي در زنان ۲ برابر بيشتر از مردان

رييس انجمن علمي روان‌پزشكان ايران با اشاره به اختلالات «افسردگي» و «اضطرابي» توضيح‌ داد: به‌طور معمول، فراواني اختلالات افسردگي و اضطرابي در ميان زنان نسبت مردان بيشتر است؛ ميزان ابتلا به افسردگي زنان نسبت به مردان حدود دو برابر است. اگرچه پاسخ به پرسش «چرا ميزان ابتلا به افسردگي در ميان زنان نسبت به مردان بيشتر است؟» بسيار مفصل است اما دلايلي مانند «تغييرات هورموني» كه مربوط به مسائل بيولوژيك مي‌شود و همچنين دلايلي مانند «تغيير نقش افراد»، «تفاوت در نقش‌ها»، «انتظارات از زنان»، «امكانات در دسترس زنان» و «شرايطي كه جامعه به زنان تحميل مي‌كند» كه جزو مسائل اجتماعي هستند، در بروز فراواني بيشتر افسردگي در ميان زنان نسبت به مردان نقش دارند.

بيش‌فعالي؛ اختلال شايع روانپزشكي

در كودكان

شريعت با بيان اينكه «بيش‌فعالي و كمبود تمركز «ADHD» شايد شايع‌ترين اختلال روان در ميان كودكان باشد، توضيح داد: نوع اختلالات كودكان تا حدودي متفاوت است. «بيش‌فعالي و كمبود تمركز «ADHD» شايد شايع‌ترين اختلال روان در ميان كودكان باشد؛ اين احتمال وجود دارد ۴ تا ۸ درصد كودكان به ADHD مبتلا باشند. به نظر مي‌رسد، مسائل «زيست‌شناختي» در بروز «بيش‌فعالي و كمبود تمركز» در ميان كودكان نقش‌ دارد. او درباره ديگر اختلال‌هاي شايع روان در ميان كودكان گفت: «اختلالات يادگيري» و «اختلالات طيف اوتيسم» از ديگر اختلال‌هاي روان شايع در ميان كودكان محسوب مي‌شوند. اگرچه اطلاعات چنداني درباره چرايي ابتلا به اختلالات «يادگيري» و «طيف اوتيسم» در دسترس نداريم اما اين اختلالات جزو اختلال‌هاي رايج هستند. رييس انجمن علمي روان‌پزشكان ايران ادامه داد: برخي از اختلالات ديگر نيز مطرح هستند مانند اختلالات «نافرماني مقابله‌اي» و «سلوك» كه بيشتر مربوط به مسائلي مانند «چگونگي برخورد» و «تربيت» كودكان مي‌شود. درمان اين اختلالات، اغلب، درمان غيردارويي است. همچنين اختلالات اضطرابي مانند ترس از ديگر اختلال‌هاي رايج در ميان كودكان است.

كمبودهاي دوره‌اي داروهاي روانپزشكي

رييس انجمن علمي روانپزشكان در بخش ديگر صحبت‌هايش همچنين درباره وضعيت دسترسي به داروهاي سلامت روان توضيح‌ داد: وضعيت دسترسي به داروهاي روان بسيار متغير است. كمبودهاي دارويي را به‌طور متناوب در هر بازه زماني تجربه‌ كرده‌ايم؛ شرايط دسترسي به داروهاي سلامت روان به نحوي است كه مي‌توان ليستي از كمبودهاي دارويي را در هر بازه زماني تنظيم‌ كرد؛ اين احتمال وجود دارد كه يك دارو در يك مقطع زماني در دسترس باشد و در يك برهه زماني ديگر در دسترس نباشد. متاسفانه، در زمينه تامين داروي حوزه روان دچار هرج و مرج هستيم كه سبب بروز مشكلاتي در سال‌هاي اخير شده است.

ضرورت ارتقای سواد سلامت روان

اين روانپزشك با بيان اينكه ارتقاء «سواد سلامت روان» امري ضروري است، گفت: توصيه مي‌كنم كه افراد نسبت به ارتقاء سواد سلامت روان خود اقدام‌ كنند و اطلاعات لازم مربوط به سلامت روان را از منابع معتبر كسب‌ كنند و دانش خود را ارتقا دهند. اين احتمال وجود دارد كه برخي مسائل در خود يا اطرافيان آنها بروز كند كه نيازمند مشورت با يك متخصص است؛ در صورت مواجهه با چنين شرايطي، مي‌بايست با متخصص مشورت‌ كنند. مشورت با متخصص به آنها كمك‌ مي‌كند تا از چگونگي برخورد با آن مشكل مطلع شوند. او ادامه‌داد: اميدوارم، بتوانيم منابعي را فراهم‌ كنيم و در اختيار مردم قرار دهيم تا در شرايط نياز به آن مراجعه‌ كنند. متاسفانه، اطلاعات نادرست در شبكه‌هاي اجتماعي در دسترس است و برخي به واسطه تعداد «دنبال‌كنندگاني» كه دارند، نظرات شخصي خود درباره اختلالات و مسائل حوزه روان را به‌طور وسيع نشر مي‌دهند. مردم مي‌بايست نسبت به كسب اطلاع درباره مسائل مربوط به اختلال روان از منابع معتبر توجه‌ كنند.

توجه به سلامت روان؛ امري ضروري

رييس انجمن علمي روان‌پزشكان ايران با بيان اينكه متاسفانه سياست‌گذاران نسب به اهميت مسائل سلامت روان آگاه نيستند، تصريح‌ كرد: مسائل سلامت روان نسبت به ساير مشكلات حوزه سلامت مورد توجه قرار نمي‌گيرد. اگر مسائل روان‌پزشكي و اختلالات روان به ميزان سهمي كه در بار بيماري‌ها دارند مورد توجه قرارگيرند و بودجه براي آنها تخصيص داده شود، به‌طور قطع، ميزان مشكلات سلامت روان كاهش مي‌يابد.