۱۰۰ برج و 16 بيمارستان پايتخت روي گسل فعال قرار دارند

درحالي كه براساس مصوبه شوراي عالي معماري و شهرسازي در سال 97، احداث ساختمان‌هاي بلند مرتبه (بالاي ۱۲ طبقه) و برج در حريم گسل‌ها ممنوع است، اما به گفته علي بيت‌اللهي، رييس بخش زلزله‌شناسي مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي از حدود هزار برج بالاي 12 طبقه در تهران، 100 برج بلند مرتبه دقيقا بر روي گسل فعال ساخته شده‌ است.

اما داستان از جايي چالش برانگيز مي‌شود كه براساس اظهارات بيت‌اللهي، با توجه به مطالعات انجام شده در تهران 16 ساختمان بيمارستاني هم بر روي گسل‌هايي ساخته شده كه در منطقه 1، 5، 2 و 22 قرار دارند، البته ماجرا به همين جا ختم نمي‌شود، سه ايستگاه آتش‌‌نشاني هم بر روي گسل ساخته شده‌اند و اين در حالي است كه اين مراكز حساس و با اهميت بايد پس از وقوع زلزله به مردم خدمات رساني كنند.

درواقع دليل ممنوعيت احداث مراكز حساس از جمله بيمارستان، ايستگاه آتش نشاني و ... در حرايم گسل‌ها اين است كه ساختمان‌هايي با درجه اهميت بسيار زياد (براساس آيين‌نامه ۲۸۰۰) بعد از وقوع زلزله ضرورت دارد سر پا بمانند و به مردم خدمات ارايه دهند، اين موضوع درباره ساخت ساختمان كوتاه مرتبه با كاربري مسكوني و با رعايت استانداردها و ضوابط اعلام شده در اين محدوده‌ها بلامانع است.

در اين ميان و با توجه به اينكه مصوبات شوراي عالي معماري و شهرسازي حكم قانون را دارد و بنابراين از زمان ابلاغ اين مصوبه يعني 97 نبايد ساختمان‌هاي بلند مرتبه با كاربري بيمارستاني، مدارس، پمپ بنزين و گاز اما مديريت شهري پايتخت، تعامل سازنده‌اي با مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي ندارد.

اما تداوم ساخت و ساز ساختمان‌هاي بلند مرتبه در پايتخت در شرايطي است كه رييس بخش زلزله‌شناسي و خطرپذيري مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي كه متولي بررسي نقشه گسلي تهران براي صدور پروانه ساخت و ساز برج‌ها و بلندمرتبه‌ها است بارها نسبت به بي‌توجهي شهرداري تهران و عدم تعامل مناسب شهرداري با اين مركز براي ساخت و ساز برج‌ها انتقاد كرده است.

سال گذشته بود كه بيت‌اللهي در مصاحبه‌اي اعلام كرد كه قرار است برج ۳۰ طبقه‌اي با كاربري هتل در منطقه ولنجك ساخته شود و مطلبي از قول شهردار تهران در رسانه‌ها نقل شده مبني بر اينكه برخي از اساتيد حوزه معتقدند امكان ساخت اين برج بر روي گسل يا در حرايم گسلي وجود دارد اما اعلام كرده‌ايم درباره امكان ساخت اين برج بر روي گسل از مركز تحقيقات مسكن وزارت راه و شهرسازي استعلام گرفته شود.

بيت‌اللهي ادامه داد: در جريان استعلامي كه توسط شهردار تهران گفته شده، نيستم و البته درخواستي به بخش زلزله كه متولي اين امر است، نرسيده و موضوعي به اين بخش ارجاع داده نشده است. بخش زلزله كه مسووليت اين موضوع را برعهده دارد، هنوز استعلامي دريافت نكرده‌ ا‌ست.

حالا هم رييس بخش زلزله‌شناسي مهندسي و خطرپذيري مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي مركز تحقيقات راه و مسكن با بيان اينكه طبق بررسي‌هاي انجام شده از حدود هزار برج بالاي 12 طبقه در تهران نزديك به 100 برج بلند مرتبه دقيقا بر روي گسل فعال ساخته شده‌ است، دوباره از عدم تعامل مديريت شهري با اين مركز تحقيقاتي و متولي صدور مجوز ساخت بلندمرتبه‌ها در تهران انتقاد مي‌كند و مي‌گويد: ساخت هتل ولنجك كه بر روي گسل فعال است بايد لغو شد.

او با اشاره به 3 مورد برج كه از ساخت آنها ممانعت شده، اظهار مي‌كند: اخيرا اجازه ساخت برج 24 طبقه كوي فرشته بر روي گسل نياوران، هتل ولنجك و برج نياوران بر روي گسل داده نشد. درباره هتل ولنجك، مركز اعلام كرد كه جانمايي ساخت اين هتل بر روي گسل است و طبق مصوبه و قانون به‌طور كلي ساخت برج در اين محدوده‌ها ممنوع است و سخنگوي قوه قضايي هم اعلام كرد كه ساخت هتل ولنجك را متوقفف كرده است.

عضو هيات علمي و رييس بخش زلزله‌شناسي مهندسي و خطرپذيري مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي تاكيد مي‌كند: بايد توجه داشت در چند سال گذشته، كسي از اين الزامات حرفي نمي‌زد و پيش از اين بدون اين سختگيري‌ها بر روي پهنه‌هاي گسلي برج‌سازي ساخته مي‌شد به‌طوريكه طبق بررسي‌هاي انجام شده بسياري از برج بلند مرتبه دقيقا بر روي گسل فعال ساخته شده است كه اين ساخت و سازها عمدتا در منطقه يك انجام شده و مابقي مربوط به منطقه 22 است.

بيت‌اللهي ادامه مي‌دهد: البته در آن زمان ساخت اين برج‌ها غيرقانوني نبوده چراكه قانوني در اين باره نداشتيم، اما از سال 1398 قانون محدوديت ساخت در پهنه‌هاي گسلي ابلاغ و اجرا شد و اگر از اين زمان به بعد در اين حرايم برج‌سازي شده خلاف قانون بوده و قوه قضاييه مي‌تواند با متخلفان مطابق قانون برخورد كند

لزوم ارايه نقشه پهنه‌هاي گسلي استان‌ها

براساس مطالعاتي كه در مركز تحقيقات مسكن و شهرسازي انجام شده، در كل تهران بيش از ۱۲ هزار پلاك ساختماني بر روي گسل‌ها ساخته شدند كه هر پلاك ممكن است چندين واحد داشته باشد، اما علاوه بر تهران ساير استان‌هاي كشور هم نياز به بررسي نقشه پهنه‌هاي گسلي دارند، در همين راستا بيت‌الهي در گفت‌وگو با ايلنا درباره تهيه نقشه‌ پهنه‌هاي گسلي براي چند شهر كشور اظهار مي‌كند: پيش از اين پهنه گسلي 6 شهر تهران، مشهد، كرج، تبريز، زنجان و كرمان منتشر شده بود و در ادامه اجراي قانون مديريت بحران بايد نقشه‌ پهنه‌هاي گسلي ساير شهرها را هم ارايه دهيم. او ادامه مي‌دهد: در يك فاز با حمايت معاونت شهرسازي و معماري وزارت راه، 9 شهر انجام شده و الان 25 شهر ديگر هم در دست انجام است كه در پايان سال به نتيجه مي‌رسد و هدف اين است كه تمام شهرهاي كشور نقشه پهنه‌هاي گسلي داشته باشند و پوشش داده شوند. اين مقام مسوول درباره ميزان رعايت محدوديت‌هاي ساخت و ساز در اين نقشه‌هاي گسلي مي‌گويد: اجراي اين نقشه و صدور پروانه‌ها بر عهده شهرداري‌ها است، البته نقشه‌هاي حريم گسل در سامانه شهرداري هم بارگذاري شده‌ است. بعد از اين قانون و ارايه نقشه‌هاي گسلي در تهران درباره 3 مورد مهم برج‌سازي در پهنه گسلي مجوز صادر نشد و از ساخت برج در اين حريم‌ها جلوگيري كردند.

بيت‌الهي مي‌افزايد: طبق قانون حرايم گسل حداكثر مجاز برج‌سازي در حريم اين نقشه‌ها 12 طبقه حداكثر مجاز ساخت بر روي نقشه‌هاي گسل‌هاي فعال 6 طبقه است كه البته اين مجوزهاي ساخت هم تحت ضوابط ويژه و سختگيري‌هاي خاص صادر مي‌شود.

حالا سوال اين است كه دليل اصرار و اهميت تهيه نقشه‌هاي گسل‌هاي فعال كشور چيست؟ با توجه به اينكه ايران كشوري زلزله خيز است لزوم تهيه نقشه گسلي شهرهاي مختلف كشور با هدف مديريت ساخت و ساز در نقاط حساس و كاهش خطرپذيري در اين محدوده‌ها از اهميتي دوچندان برخوردار است.

درواقع با تهيه نقشه گسل‌هاي فعال، در اين حرايم امكان ساخت و ساز سازه‌هاي با اهميت بسيار، علي‌الخصوص احداث مدرسه، ساختمان‌هاي بلندمرتبه، بيمارستان و پمپ بنزين ممنوع مي‌شود و همين موضوع موجب كاهش خطرپذيري و خسارت‌ها در صورت وقوع زلزله مي‌شود.