سقوط بورس در دره بی انتها

تعادل | رقيه ندايي |

بورس تهران چند هفته اخير را با روند ريزشي سپري كرده و برخلاف پيش بيني‌ها نتوانست مهرماه پررونقي را پشت سر بگذارد. اولين علت اين روند را مي‌توان كمبود نقدينگي واعتماد دانست؛ همچنين دومين عامل به تنش‌هاي خاورميانه بازمي‌گردد. ميزان خروج روزانه نقدينگي از بازار افزايش يافته و اين درحالي است كه بازارهاي همانند ارز و طلا درحال ركوردشكني هستند .

بورس تهران در مهرماه روند منفي پرقدرتي را تجربه كرد و مسوولان امر براي كاهش اين قدرت، دامنه نوسان را محدود كرد كه در اصل محدوديت دامنه نوسان ادامه دادن عملكرد همان رييس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار يعني مجيد عشقي است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه شاخص كل در اين مدت در محدوده 2 ميليون تا 2 ميليون و 100 هزار واحدي نوسان كرده و حتي تمايل به كاهش داشته و از سوي ديگر مدت‌هاست كه ورود پول حقيقي به بازار سهام صورت نگرفته است.

دومين روز معاملاتي هفته، روز ركوردشكني بود و شاهد يكي از سرخ‌ترين روزهاي معاملاتي بازار سرمايه بوديم. وضعيت بورس تهران روز گذشته به قدري وخيم شد كه براي چندمين بار شاهد تعطيلي بورس تهران و دست از كار كشيدن سرمايه‌گذاران بورسي بوديم و در نهايت روز يكشنبه معامله‌گران بورس تهران دست از كار كشيدند. همچنين در اين روز ركود عجيبي ثبت شد و بيش از 600 سهم در صف فروش قفل شدند. در جريان معاملات روز گذشته شاخص كل بورس تهران كاهش 19 هزار و 959 واحدي معادل 0.98 درصدي را داشت و به عدد 2 ميليون و 21 هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز با افت 5 هزار و 465 واحدي در تراز 669 هزار و 780 واحدي ايستاد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس كاهش 133 واحدي را ثبت كرد و در محدوده 21 هزار و 334 واحدي ايستاد. ارزش كل معاملات روز يكشنبه بازار 15هزار و 140 ميليارد تومان بوده كه از اين مبلغ هزار و 511 ميليارد تومان آن مربوط به معاملات خرد سهام و حق تقدم بوده است. سهم ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم در كمترين مقدار نسبت به 9 روز گذشته قرار دارد. اين اعداد و ارقام درحالي است كه همچنان بسياري از كارشناسان عقيده دارند كه شاخص‌ها اعداد درستي ندارند و وضعيت اصلي بازار را مي‌توان از قيمت نمادها و صنايع فهميد. بسياري از كارشناسان عقيده دارند كه بازار سرمايه در شرايط به علت عدم توجه و اولويت قرار داده نشدن شرايط بدي را تجربه مي‌كند. به گفته اين افراد، درحال حاضر مسوولان اولويت از بين رفتن ريسك‌ها بيش از تقويت بازار مي‌دانند، اين موضوع در شرايطي است كه بازارهاي موازي با وجود همين ريسك‌ها صعود قابل توجهي دارند. در اصل بهتر است كه مسوولان مربوطه، بازار سهام را اولويت خود قرار بدهند كه نتيجه آن تقويت بازار و در نهايت كاهش تاثير ريسك‌هاي سيستماتيك است. درحال حاضر شاهد خروج پول از صنايع و صندوق‌هاي مختلف بازار سرمايه هستيم كه اين نقدينگي پس از خروج در بازارهاي موازي سرمايه‌گذاري مي‌شود. براي نمونه چند ماهي مي‌شود كه نرخ دلار نيمايي افزايشي شده و اكنون به قيمت به بيش از 48 هزار و 600 تومان رسيده، بنابر احتمالات قوي تا نيمه نخست آبان ماه اين قيمت به 50 هزار تومان مي‌رسد. در اصل افزايش قيمت دلار نيما به نفع اقتصاد و بازار سهام است؛ اما باتوجه به شرايط بورس، سرمايه‌گذاران ترجيح مي‌دهند كه سرمايه خود را از اين بازار خارج و وارد بازارهاي موازي همانند دلار كنند. از سوي ديگر مساله‌اي عدم تحقق وعده‌ها نيز وجود دارد، اين موضوع باعث مي‌شود كه اندك سرمايه‌گذاران نيز نسبت به بازار نااميد شوند. نرخ بهره بانكي در قله بي‌سابقه ۲۲.۵ درصد و اوراق سپرده گواهي در رقم ۳۰ درصد قرار دارد و اين موضوعي درحالي رخ مي‌دهد كه عبدالناصر همتي اواخر شهريورماه در مراسم معارفه حجت‌الله صيدي، رييس جديد سازمان بورس گفت: وقتي نرخ سود را بالا ببريد، فقط منجر به ناترازي بيشتر و نقدينگي و تورم بيشتر خواهد شد و البته بازار سرمايه را هم نابود مي‌كند. او در روزهاي اخير نيز در حاشيه جلسه هيات دولت بيان كرد: سود بانكي بايد كاهش پيدا كند و نگاه فعلي قابل تحمل نيست. اگر در بلندمدت سود بانكي بالا باشد، به‌طور قطع در تورم تاثير خواهد گذاشت و تلاش وزارت اقتصاد و بانك مركزي پايين آوردن نرخ سود بانكي است. در اينجا يك سوال مطرح مي‌شود كه چرا نرخ سود افزايش پيدا مي‌كند؟ همانطور كه وزير اقتصاد گفته بود افزايش نرخ سود باعث نابودي بازار سرمايه خواهد شد. شرايط به اين‌ترتيب است كه با افزايش سود به علت ريسك ناچيز بانكي، برخي سرمايه‌گذاران ريسك گريز ترجيح مي‌دهند كه سرمايه خود را از بورس خارج و وارد اين بازار كنند. از سوي ديگر آخرين روزهاي مرداد ماه بود كه بانك مركزي خبر از مصوبه حمايتي در بازار سرمايه داد و قرار بود 10 هزار ميليارد تومان نقدينگي به بازار تزريق شود؛ اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه كمتر از 4 هزار ميليارد تومان پول به بازار تزريق شده و وعده 10 همتي، يك وعده توخالي بوده است.

وضعيت نامشخص بورس تهران

از زماني كه حجت‌الله صيدي به عنوان رييس سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شد بسياري از فعالان بازار سرمايه انتظار داشتند كه وي شرايط بورس را بهبود ببخشد و به مرور شاهد رشد بورس باشيم. حتي اين انتظار مي‌رفت كه با توجه به سخنان وي، پيش از وعده يك ساله مسعود پزشكيان، رييس دولت چهاردهم بورس ترميم يابد و شرايط بهتر شود. اما پس از چند روز مثبت پوشي، بازار سهام به واسطه سيگنال جنگ و تنش در خاورميانه سرخ پوش شود و حتي از روز انتصاب رييس جديد سازمان بورس، بازار افت 20 درصدي داشته كه عدد بسيار قابل توجه است. از سوي ديگر ارزش دلاري بازار سرمايه نيز مجدد سقوط كرد و به محدوده سال 1398 بازگشت و طي سه هفته ارزش دلاري بازار سرمايه 12 درصد ريزش را ثبت كرد. سرمايه‌گذاران بورسي همواره به دنبال جبران زيان بر روي سرمايه‌هاي اوليه خود بودند و طي چهارسال اخير فرصتي براي سودسازي خود پيدا نكرده‌اند.

نكته قابل توجه اينجاست كه تمامي مسوولان تنها در زمان سختي‌ها وعده حمايت از بورس مي‌دهند و در زمان مشكلات كاري با اين بازار ندارند. ماه‌هاست كه دامنه نوسان بازار سرمايه محدود شده و هيچ مسوولي به اين موضوع رسيدگي نمي‌كند، اكنون ريسك بورس تهران چيست كه دامنه نوسان همچنان محدود است؟

محدوديت دامنه نوسان يك مساله ابتدايي بازار است كه بي‌توجهي مسوولان و رييس سازمان بورس را به بازار سرمايه نشان مي‌دهد. اگر ريسك سياسي وجود دارد، بايد ساير بازارهاي موازي نيز از اين موضوع تاثير بگيرند و شرايط نزولي و وخيمي را تجربه كنند؛ اما تنها بورس تهران در اين روزها سرخ پوش است و در مقابل بازارهاي موازي در سودسازي بسيار خوبي به سر مي‌برند. واقعا مشكل بورس تهران چيست؟ چرا مسوولي نسبت به اين بازار واكنش نشان نمي‌دهد و شرايط را بررسي نمي‌كند؟

به اتقاد اغلب فعالان بورسي مشكل بازارسرمايه كمبود پول و عدم توجه به اين بازار است. در زمان جبران كسري بودجه و فروش اوراق، بورس تهران بهترين بازار كشور تلقي مي‌شود؛ اما در زمان بروز مشكل در اين بازار مسوولي براي رسيدگي به شرايط وجود ندارد كه در نوع خود اين موضوع بسيار عجيب است.