طرح سامانه مبارزه با پولشويي بورسي منطبق با FATF

ابوالقاسم فرجي‌نيا، سرپرست مركز مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم با اشاره به برنامه‌ها و اقدامات صورت گرفته در سال گذشته و نيمه نخست امسال در اداره توسعه روش‌هاي مبارزه با پولشويي سازمان بورس گفت: دستورالعمل‌هاي مختلفي در اين مركز تدوين و موارد زيادي بررسي شد كه از جمله آن مي‌توان به موارد زير اشاره داشت:

1- تدوين و ابلاغ دستورالعمل نحوه تشكيل و ساماندهي واحد مبارزه با پولشويي در اشخاص مشمول بازار سرمايه و اصلاح آن

2- تدوين ضوابط اجرايي شناسايي مضاعف ارباب رجوع به همراه فرم‌هاي مربوطه به تفكيك اشخاص حقيقي و حقوقي و تصويب و اخذ تأييديه نهايي از مركز اطلاعات مالي و ابلاغ آن به اشخاص مشمول تحت نظارت

3- تدوين «دستورالعمل حدود و چگونگي ارايه غيرحضوري خدمات پايه به ارباب رجوع در بازار سرمايه» و پيگيري تصويب نهايي آن در شوراي عالي مقابله و پيشگيري از جرايم پولشويي و تامين مالي تروريسم

4- تدوين «دستورالعمل مبارزه با پولشويي و تأمين مالي تروريسم و پيشگيري از آنها در بازار سرمايه» و پيگيري تصويب نهايي آن در شوراي عالي مقابله و پيشگيري از جرايم پولشويي و تامين مالي تروريسم

5- تدوين قواعد و شاخص‌هاي شناسايي معاملات و عمليات مشكوك به پولشويي در بازار سرمايه، به همراه سازوكار و رويه ارسال گزارش‌هاي معاملات و عمليات مشكوك به پولشويي و ابلاغ آن به اشخاص مشمول تحت نظارت پس از تاييد مركز اطلاعات مالي

6- طراحي و نهايي‌سازي چك ليست كنترل اقدامات تكليفي اشخاص مشمول تحت نظارت در سامانه سنام

7- تهيه پيش‌نويس احصای خدمات قابل ارائه در بازار سرمايه و ارسال آن به مركز اطلاعات مالي براي تأييد نهايي

8- تهيه رويه ساختار واحدهاي مبارزه با پولشويي اشخاص مشمول بازار سرمايه متناسب با گستردگي فعاليت‌ها و ريسك‌هاي مرتبط با آنها و فرآيند احراز صلاحيت تخصصي مسوولان واحد مبارزه با پولشويي اشخاص مشمول تحت نظارت بازار سرمايه

9- انجام فرآيند تأييد صلاحيت تخصصي بيش از ۵۵۰ نهاد مالي (تجمعي) كه از اين تعداد ۱۷۰ نماينده در كارگروه تاييد صلاحيت تخصصي مسوولان مبارزه با پولشويي تاييد صلاحيت شده‌اند. اين فرآيند شامل «بررسي و امتياز‌بندي متقاضيان، دعوت به جلسه مصاحبه، انجام مصاحبه، پيگيري اخذ تأييديه‌هاي عمومي و امنيتي و ارسال به مركز اطلاعات مالي جهت صدور حكم تخصصي» است.

10- پاسخگويي به ۴۱۰ مورد استعلام واحدهاي داخلي سازمان و شركت‌هاي بورس اوراق تهران و فرابورس ايران در خصوص مواردي چون «صدور مجوز فعاليت و تاسيس صندوق‌ها و انواع نهادهاي مالي، پذيرش و درج شركت‌هاي متقاضي در بورس و فرابورس، معاملات عمده بلوك اشخاص، تغيير سهامداري و افزايش سرمايه متقاضيان و ساير موارد» كه ۲۶۰ مورد آن در سال ۱۴۰۲ و ۱۵۰ مورد آن در سال ۱۴۰۳ صورت گرفته است.

برگزاري اولين همايش آموزشي

«مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم»

او، دربخش ديگري از اين گفت‌وگو با اشاره به اقدامات انجام گرفته در حوزه آموزش اين مركز گفت: اولين همايش آموزشي «مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم» براي مديران عامل و مسوولان مبارزه با پولشويي تمامي نهادهاي مالي تحت نظارت بازار سرمايه به ميزان۴۲۶۴ نفر/ساعت و همچنين دوره آموزشي مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم براي كاركنان داخل سازمان برگزار شد-

فرجي‌نيا ادامه داد: عضويت و شركت در كميته آموزش مركز اطلاعات مالي و تدوين محتواي آموزشي استاندارد براي دوره‌هاي مقدماتي، ارايه پيشنهاد مبني بر تشكيل ميز هر حوزه در مركز اطلاعات مالي و استقبال از پيشنهاد ارايه شده و تشكيل ميز بورس در آن نهاد و حضور مستمر در جلسات آن كارگروه و همچنين برگزاري جلسات منظم و دوره‌هاي هم انديشي با اركان بازار سرمايه و مركز اطلاعات مالي از ديگر اقدامات انجام شده در اين حوزه است-

پيگيري تسهيل ورود

سرمايه‌گذاري خارجي به بازار سرمايه

سرپرست مركز مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم سازمان بورس و اوراق بهادار برنامه‌هاي در دست اقدام اداره توسعه روش‌هاي مبارزه با پولشويي سازمان بورس را برشمرد و به شرح زير نام برد:

۱- پيگيري عملياتي شدن ساختار مصوب مركز مبارزه با پولشويي سازمان و تكميل ظرفيت نيروي انساني مورد نياز به منظور انجام بهتر تكاليف محوله.

۲- پيگيري و بازرسي دوره‌هاي موردي و نظام‌مند از اشخاص مشمول تحت نظارت به منظور كنترل اجراي مقررات مبارزه با پولشويي حسب تكليف قانوني مندرج در آيين نامه و رتبه‌بندي آنها.

۳- پيگيري اصلاح آيين‌نامه اجرايي و رفع موارد مغاير و مبهم (پيشنهادهاي اين مركز و بازار سرمايه به مركز اطلاعات مالي ارسال شده است. )

۴- تدوين دستورالعمل موضوع تبصره ۲ ماده ۱۵۸آيين‌نامه اجرايي با عنوان دستورالعمل اعمال محدوديت ارائه خدمات بازار سرمايه به اشخاص.

۵- تدوين دستورالعمل شناسايي منشأ سرمايه مورد نياز مجوزهاي تاسيس و فعاليت در بازار سرمايه.

۶- پيگيري اجراي دوره‌هاي آموزشي مبارزه با پولشويي به تمامي اشخاص مشمول تحت نظارت و كاركنان سازمان و در صورت لزوم ارائه آموزش‌هاي تخصصي به افراد شاغل در نهادهاي مالي تحت نظارت.

۷- پيگيري دريافت فهرست اشخاص مظنون، پرريسك، تحت مراقبت و تحريمي از مركز اطلاعات مالي به منظور بررسي و كنترل در ارايه خدمات به اين اشخاص.

۸- بررسي چك ليست‌هاي ارسالي انواع نهادهاي مالي و كنترل صحت آنها.

۹- پيگيري تنقيح و اصلاح مصوبات و مقررات تصويب شده سابق در راستاي تطبيق با قانون و آيين‌نامه اجرايي جديد مبارزه با پولشويي.

۱۰- اجراي برنامه‌هاي اقدام احصاء شده در سند ملي ريسك (پس از تاييد نهايي و ابلاغ توسط مركز اطلاعات مالي).

۱۱- پيگيري تسهيل ورود سرمايه‌گذاري خارجي به بازار سرمايه و پرداخت سودهاي تعلق يافته ايرانيان مقيم خارج از كشور.

برگزاري بيش از ۵۰ جلسه كارگروه تخصصي ارزيابي آسيب‌پذيري بازار سرمايه

فرجي‌نيا همچنين، ۱۱ مورد از اقدامات صورت گرفته اداره توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشويي سازمان بورس را بيان كرد:

۱- برگزاري بيش از ۵۰ جلسه كارگروه تخصصي ارزيابي آسيب‌پذيري بازار سرمايه و تدوين سند نهايي كاربرگ نتايج ارزيابي آسيب‌پذيري بازار سرمايه و استخراج اولويت‌هاي اقدامات لازم براي رفع آسيب‌پذيري بازار سرمايه در راستاي سند ملي ريسك.

۲- عضويت و شركت در كارگروه تدوين سند ملي ريسك به عنوان عضو اصلي و شركت در جلسات آن و بررسي و اظهارنظر در خصوص موارد مطروحه به منظور تدوين سند نهايي ارزيابي ملي ريسك كشور (بيش از ۱۵ جلسه)

۳- تدوين ۳ مورد RFP سامانه‌هاي نظارتي نظير «سامانه جديد ارسال گزارش‌های معاملات و عمليات مشكوك به پولشويي توسط اشخاص مشمول، سامانه نظارت بر اطلاعات پروفايل مشتريان بازار سرمايه، سامانه هوشمند شناسايي معاملات و عمليات مشكوك به پولشويي براي استقرار و بهره‌برداري از آنها، طراحي و بهره‌برداري از داشبورد هشدارهاي معاملات و عمليات مشكوك به پولشويي (۱۵ هشدار در سامانه بيدار) و داشبورد استعلام اشخاص پرريسك.

۴- بررسي ۲۱۵۹ گزارش دريافتي از اشخاص مشمول تحت نظارت (تعداد ۲۴۶ گزارش در ۶ ماهه ابتدايي سال ۱۴۰۳).

۵- تهيه و ارسال ۲۰۶ گزارش مشكوك به پولشويي به مركز اطلاعات مالي (ارسال ۴۲ گزارش در۶ ماهه ابتدايي سال ۱۴۰۳).

۶- برگزاري جلسات مستمر و پيگيري از بانك مركزي و نهادهاي مالي و نهايي‌سازي ايجاد امكان كنترل و تطبيق هويت واريزكنندگان وجوه با كارت‌هاي بانكي در درگاه‌هاي پرداخت الكترونيك.

۷- پاسخگويي به استعلامات مركز اطلاعات مالي در خصوص سوابق فعاليت اشخاص مشكوك درخواستي (مجموعا ۶۶ نفر).

۸- صدور نام كاربري و رمز عبور در سامانه ارسال گزارش‌های مشكوك و آموزش به كاربران اين سيستم (مجموعا ۱۰۸ نفر).

۹- ارائه طرح سامانه نظارت هوشمند مبارزه با پولشويي بازار سرمايه در جلسات منطقه‌اي اوراسياي FATF (چين و قرقيزستان) و استقبال بي‌نظير اعضاي كارگروه از طرح و سامانه ارائه شده اين مركز.

۱۰- بررسي و اظهارنظر در خصوص هرگونه ابزار جديد، كانال جديد ارائه خدمات، نوآوري‌هاي مالي و فني ارايه شده در بازار سرمايه از لحاظ مبارزه با پولشويي و استانداردهاي بين ‌المللي.

۱۱- دريافت تقديرنامه‌هاي تدوين سند تخصصي ارزيابي آسيب‌پذيري بازار سرمايه و تدوين سند ملي ريسك از مركز اطلاعات مالي.

برنامه‌هاي در دست اقدام در اداره

توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشويي

فرجي نيا «پيگيري طراحي و پياده‌سازي سامانه هوشمند نظارتي براي شناسايي خودكار معاملات و عمليات مشكوك به پولشويي، استانداردسازي و تدوين فرآيندها و رويه‌هاي گزارشگري معاملات و عمليات مشكوك به پولشويي، بررسي گزارش‌هاي مشكوك دريافتي از اشخاص مشمول تحت نظارت (مستمر) و آموزش نمايندگان مبارزه با پولشويي در خصوص نحوه بررسي و ارسال گزارش‌هاي مشكوك براي افزايش كيفيت گزارش‌ها (مستمر)» را از برنامه‌هاي در دست اقدام اداره توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشويي نام برد.

نگاهي به ساختار مركز مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم سازمان بورس

او در بخش پاياني اين گفت‌وگو با اشاره به تاريخچه تاسيس اين مركز گفت: مركز مبارزه با پولشويي و تأمين مالي تروريسم سازمان بورس اوراق بهادار، حسب تكليف قانوني مقرر در ماده ۳۷ آيين‌نامه اجرايي ماده ۱۴ الحاقي قانون مبارزه با پولشويي و به منظور انجام تكاليف مقرر در ماده ۳۸ آيين نامه اجرايي و ساير تكاليف محوله، نظارت بر اجراي قوانين و مقررات مبارزه با پولشويي در اشخاص تحت نظارت سازمان، نظارت هوشمند و مكانيزه بر معاملات اشخاص فعال در بازار سرمايه و گزارش عمليات و معاملات مشكوك به پولشويي به مركز اطلاعات مالي، ارائه آموزش‌هاي مورد نياز به كاركنان و اشخاص در حوزه مبارزه با پولشويي به منظور توانمندسازي آنها در اجراي مقررات و مبارزه با پولشويي و به عنوان دستگاه متولي نظارت بر بازار سرمايه كشور، متشكل از دو اداره توسعه روش‌هاي مبارزه با پولشويي و توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشويي در اسفند ماه ۱۴۰۱ ايجاد و ساختار سازماني آن به تصويب هيات‌مديره سازمان بورس و اوراق بهادار رسيد.