بورس در ميانه حمايت‌ها
ششمين روز سرخ پوشي بورس تهران نيز به پايان رسيد؛ اين درحالي است كه بازارهاي موازي همانند طلا، سكه و دلار ركوردشكني‌هاي مثبت را تجربه مي‌كنند و در مقابل بورس تهران هر روز بيش از روز گذشته سرخ پوش مي‌شود.
ششمين روز سرخ پوشي بورس تهران نيز به پايان رسيد؛ اين درحالي است كه بازارهاي موازي همانند طلا، سكه و دلار ركوردشكني‌هاي مثبت را تجربه مي‌كنند و در مقابل بورس تهران هر روز بيش از روز گذشته سرخ پوش مي‌شود. وضعيت بورس به حدي وخيم شده كه روز يكشنبه جلسه اقتصادي براي حل اين مشكل برگزار شد تا درخصوص وضعيت بازار سرمایه تصميم‌گيري شود.
به‌طور كلي در دولت پيشين نيز جلسات زيادي درخصوص ترميم وضعيت بورس و تصميم‌گيري براي بازار برگزار شد؛ اما هيچ يك نتيجه مشخصی نداشت و تنها برخي از جلسات به صورت موقت (يك تا سه روز) توانستند بازار سرمايه را مثبت کنند و پس از آن بازار به روال عادي خود يعني سرخ‌پوشي بازمی‌گشت.
جلسه ستاد اقتصادي دولت روز يكشنبه، ۲۹ مهر ۱۴۰۳، با حضور مسعود پزشكيان رييس‌جمهور، محمدرضا عارف معاون اول رييس‌جمهور، وزير امور اقتصادي و دارايي، رييس كل بانك مركزي، رييس سازمان بورس و اوراق بهادار و ساير اعضاي ستاد اقتصادي دولت برگزار شد.
در اين جلسه حجت‌الله صيدي، رييس سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش كاملي از چالش‌ها، انتظارات، پيشنهادها و برنامه‌هاي سازمان در حوزه اصلاح روندهاي بازار سرمايه ارائه كرد. او با اشاره به ماموريت‌هاي بنيادين بازار سرمايه در تسهيل تشكيل سرمايه، صيانت از حقوق سرمايه‌گذاران، افزايش كارايي بازار و ارتقاي شفافيت، آماري از عملكرد بورس در حوزه تأمين مالي ارائه داد.صيدي در اين جلسه بر لزوم ارائه جدول زمان‌بندي عرضه اوراق دولتي در بازار سرمايه تأكيد كرد.
رييس سازمان بورس و اوراق بهادار، با برشمردن برخي مشكلات موجود در بازار سرمايه، پيشنهادهاي هفت‌گانه‌اي از جمله توقف اختلال در بازارها و قيمت‌گذاري دستوري، نزديك‌شدن تدريجي قيمت ارز نيمايي و نرخ ارز در بازار آزاد، ايجاد هماهنگي كامل بين سياست‌هاي پولي و مالي و بازار سرمايه، به‌ويژه در حوزه نرخ سود سپرده‌ها و... را مطرح كرد.
رييس‌جمهور نيز پس از شنيدن گزارش و راهكارهاي ارائه‌شده سازمان بورس، دستورات لازم را به دستگاه‌هاي مختلف براي بهبود وضعيت بازار سرمايه صادر كرد.
همتي در اين جلسه با اشاره به فشارهاي سازمان امور مالياتي براي افزايش نرخ ماليات بر عملكرد شركتها از 20 به 25 درصد گفت: با اين پيشنهاد مخالفت و بر ضرورت حفظ نرخ ماليات فعلي شركت‌هاي بورسي تاكيد شد. درخواستهايي نيز براي حذف معافيت افزايش سرمايه از محل سود انباشته مطرح اما بر لزوم حفظ اين معافيت براي حمايت از شركتها تاكيد شد.
او افزود: موضوعات كلاني مانند اختلاف نرخ ارز نيمايي و آزاد و محدوديت‌هاي انرژي و صادراتي از جمله چالش‌هايي است كه عملكرد شركتها را تحت تاثير قرار مي‌دهند. پيشنهاد شد اين مسائل در ستاد اقتصادي دولت مطرح تا با اتخاذ تصميمات مناسب از بازار سرمايه حمايت شود.
حال با اين تصميمات و جلسات بايد ديد كه بورس روزهاي آتي مي‌تواند مثبت شود يا خير؟ آيا مشكل اساسي بازار سرمايه يعني كمبود نقدينگي حل مي‌شود يا خير؟ به‌طور كلي تمامي دولت‌ها درخصوص بورس تصميمات متعددي گرفتند و هريك به نوبه خود چندين جلسه در هر هفته ماه برگزار كردند، اما مساله مهم اينجاست كه كدام يك از اين جلسه‌ها به نتيجه رسيد و نتوانست شرايط بازار سرمايه را تغيير بدهد؟ با بررسي گذشته بورس تهران مي‌توان گفت كه جلسه درماني و خبر درماني راه نجات بورس نيست و اكنون بازار بيش از هرچيزي نياز به جذب نقدينگي دارد.
بازار سرمايه در اين هفته جلسات متعددي به خود ديد كه يكي ديگر از آنها جلسه شوراي عالي بورس كه يك روز پيش از جلسه رييس‌جمهور برگزار شد و در اين جلسه وزير اقتصاد و رييس سازمان بورس حضور داشتند.
يك منبع آگاه در شوراي عالي بورس اين شورا، گفت: از اختيارات شوراي عالي بورس تصميم‌گيري در مورد جزييات بازارسرمايه نيست و همه اين موارد در اختيار هيات‌مديره قراردارد. در صورتي كه افراد فكر مي‌كنند موضوعاتي همچون انتشار اوراق و دامنه نوسان در شوراي عالي بورس مطرح مي‌شود در صورتي كه اين در وظايف هيات‌مديره است.
وي افزود: روز گذشته در مورد وضعيت بازار سرمايه صحبت‌هايي صورت گرفت كه بيشتر جنبه مشورتي داشت. اينكه در مورد اوراق تبعي و دامنه نوسان در روز گذشته تصميمي از سوي شوراي عالي بورس گرفته شده است، صحت ندارد.
به گفته اين منبع آگاه در شوراي عالي بورس از موضوعاتي كه در اين شوراي مطرح شد مي‌توان به موارد همچون گزارش سهام عدالت، گزارش وضعيت بازارسرمايه و استعفاي حسن فرج‌زاده، معاون سابق اجرايي سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح شد كه به تاييد رسيد.
همچنين در مورد بازارسرمايه هم به‌طور كامل صحبت شد تا اقدامات بنيادي انجام شود و مقرر شد مواردي مانند معافيت‌هاي مالياتي، محدوديت‌هاي انرژي، نرخ‌گذاري انرژي، اختلاف ارز نيما و قيمت‌گذاري دستوري و تصميمات كلاني كه براي شركتها آسيب زا است در جلسه روز جاري كميسيون ستاد اقتصادي دولت توسط همتي وزير اقتصاد و دارايي و صيدي رييس سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح شود.
عبدالناصر همتي در اظهاراتي به چالش‌هاي پيش روي بازار سرمايه اشاره نمود و تاكيد كرد: فشارهايي از سوي سازمان امور مالياتي براي افزايش نرخ ماليات بر عملكرد شركتها از ۲۰ درصد به ۲۵ درصد وجود داشته است. با اين حال همتي با اين پيشنهاد مخالفت كرده و بر ضرورت حفظ نرخ ماليات فعلي براي شركت‌هاي بورسي تاكيد كرده است.
همچنين درخواستهايي براي حذف معافيت افزايش سرمايه از محل سود انباشته مطرح شده بود كه عبدالناصرهمتي بر لزوم حفظ اين معافيت براي حمايت از شركتها تاكيد كرده است.
موضوع عرضه خودرو در بورس كالا نيز مورد بحث و بررسي قرار گرفت. در اين خصوص، اختلاف نظرهايي بين نهادهاي مختلف وجود دارد. در حالي كه شورا بر اين باور است كه عرضه خودرو در بورس كالا مي‌تواند به شفافيت و بهبود عملكرد بازار كمك كند، برخي از مقامات دولتي از جمله وزير صنعت، معدن و تجارت با اين موضوع مخالفت كرده‌اند. تصميم نهايي در اين خصوص به سياست‌هاي كلي دولت و نظر وزير اقتصاد و صمت بستگي دارد و قرار است مذاكراتي جدي در اين خصوص بين دو وزير انجام شود.
همچنين يكي از مهم‌ترين موضوعات مطرح شده در جلسه، نرخ سود بانكي بود. شورا به‌شدت بر لزوم كاهش نرخ سود بانكي تاكيد كرد و از معاون بانك مركزي خواست تا برخورد جدي با بانك‌هايي كه به اين مصوبه عمل نمي‌كنند، داشته باشد. معاون بانك مركزي نيز در پاسخ، از برگزاري جلسه هيات انتظامي بانك مركزي در روز بعد خبر داد و اعلام كرد كه چهار بانك متخلف در اين جلسه مورد بررسي قرار خواهند گرفت. با اين حال، به نظر مي‌رسد كه نرخ سود بانكي همچنان بالاتر از نرخ مصوب 23 درصد است.
حال در اينجا يك سوال اساسي مطرح مي‌شود كه آيا اين جلسات نتيجه‌اي براي بورس دارد و مي‌تواند بازار سرمايه مثبت سازد يا خير؟ اگر بخواهيم سوابق گذشته را در نظر بگيريم مي‌توان گفت كه جلسات نتيجه مشخصي نداشتند و به نوعي نتوانستند روي بازار تاثير بگذارند.
با وجود اين جلسات روز گذشته شاخص كل بورس تهران نزولي شد و شاهد خروج نقدينگي از بازار بوديم. طي معاملات سومين روز كاري هفته يعني دوشنبه 30 مهر 1403، شاخص كل بورس تهران 13 هزار و 833 واحد معادل 0.86 درصد كاهش داشت و به عدد 2 ميليون و 7 هزار واحدي رسيد.
همچنين شاخص كل هم وزن نيز 3 هزار و 842 واحد كاهش يافت و به عدد 665 هزار و 937 واحدي رسيد. شاخص كل فرابورس بازار سرمايه نيز 135 واحد افت كرد و به عدد 21 هزار و 199 واحد رسيد.
ارزش كل معاملات روز شنبه بازار 252هزار و 532 ميليارد تومان بود كه از اين مبلغ 2هزار و 845 ميليارد تومان مربوط به معاملات خرد سهام و حق تقدم بود. در معاملات روز گذشته 96 درصد از ارزش معاملات بازار سهام به اوراق مشاركت اختصاص داشت و شاهد عرضه 242 هزار و 936 همتي اوراق در بورس بوديم.