علت سخت تر شدن پروسه جذب مهاجر کانادا چیست؟
کانادا پس از سال ها، که آغوش خود را برای مهاجران گسترده باز کرده بود، اکنون رویه خود را در خصوص پذیرش مهاجران تازه وارد با تغییر همراه کرده است.
پس از آن که جمعیت کانادا با رکورد رشد جمعیت همراه شد و این موضوع باعث فشار بر بازار مسکن، بازار کار و خدمات عمومی این کشور شد، دومین کشور پهناور جهان در 24 اکتبر (3 آبان) از برنامه‌ای رونمایی کرد که به شکل قابل توجهی باعث کاهش پذیرش مهاجران جدید می‌شود. دولت جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، خواهان کاهش جمعیت دانشجویان بین‌المللی و کارگران خارجی است و هدف سالانه خود برای اعطای اقامت دائم را کاهش داده است؛ اتفاق مهمی که تنها یک سال پیش، بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسید.
چه عاملی باعث این تغییر رویکرد شده است؟
سیل مهاجران ورودی باعث شد کانادا یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد جمعیت جهان را ثبت کند: حدود 3 درصد به شکل سالانه. شکسته شدن رکورد ورود مهاجران که برابر با اضافه کردن تمام اهالی شهر سن دیگو آمریکا (با جمعیت حدود یک میلیون و 386 هزار نفر) به کانادا طی تنها 12 ماه بود، آن هم برای کشوری که جمعیت آن کمی بیشتر از ایالت کالیفرنیا است، باعث وخیم‌تر شدن کمبود خانه، تورم میزان اجاره خانه، تحت فشار قرار گرفتن خدمات عمومی و افزایش نرخ بیکاری شد.
نگاه کانادایی‌ها به تازه‌واردان - که اغلب جوانانی با تحصیلات عالی هستند - از مدت‌ها پیش به این شکل بود که آنها سهم بسیار مهمی برای توسعه بیشتر این کشور کم‌جمعیت دارند که جمیعت آن به‌سرعت در حال پیر شدن است. اما عقاید در این خصوص با بالا رفتن جمیعت مهاجران تغییر کرده است و نتایج یک نظرسنجی که در سال‌های گذشته به شکل مستمر تکرار شده، اکنون برای نخستین‌بار از سال 1998 نشان می‌دهد که عمده پاسخ‌دهندگان کانادایی باور دارند که تعداد مهاجران بیش از اندازه است.
در همین حال، سطح حمایت از ترودو با کاهش همراه شده است. نخست‌وزیر کانادا با درخواست‌هایی برای کناره‌گیری از رهبری حزب لیبرال روبه‌رو شده، چراکه نتایج نظرسنجی‌های انتخاباتی نشان می‌دهد اپوزیسیون این کشور یعنی حزب محافظه‌کار، بسیار جلوتر از حزب حاکم است. انتخابات کانادا باید تا اکتبر 2025 برگزار شود.
وضعیت پیش از این چگونه بود؟
برای چندین دهه، داشتن مرز زمینی مشترک، تنها با آمریکا و استفاده از یک سیستم مهاجرتی نسبتا منظم، از کانادا در برابر موج بزرگ مهاجران محافظت کرده بود. با کنترل قوی نسبت به تعداد ورودی‌ها و داشتن اهداف مشخص در این زمینه برای هر سال، کانادا نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر، یک دیدگاه مثبت‌تر درباره مهاجرت به وجود آورد.
حمایت برای پذیرش مهاجران جدید به‌شکل عمیق در این دیدگاه نهفته بود که مهاجرت دارای منافع برای کشور است. اما پس از همه‌گیری کووید-19 و تحت فشار قرار گرفتن سیستم مهاجرتی، این باور با تغییر روبه‌رو شد.
رکوردشکنی ورود مهاجران در نتیجه کاهش محدودیت‌های سفر، سیاست‌هایی برای مقابله با کمبود شدید نیروی کار از طریق استخدام کارگران خارجی و تقاضای فزاینده از سوی شهروندان کشورهای در حال توسعه برای رفتن به خارج بوده است.
تأثیر اقتصادی این اتفاق چه خواهد بود؟
با باز شدن دوباره اقتصاد، میزان بالای مهاجران باعث تقویت بخش‌های اصلی از جمله مسکن، خرده‌فروشی، مخابرات و بانکداری شد. کانادا کارگران خارجی را در بخش‌هایی که نیاز داشت، مشغول به کار کرد که باعث سرعت گرفتن بهبودی اقتصاد از همه‌گیری شد.
رشد تولید ناخالص داخلی این کشور بسیار قوی‌تر از بسیاری از دموکراسی‌های پیشرو بود. در جریان چرخه سختگیرانه افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی کانادا، رشد سریع جمعیت منجر به تقویت هزینه‌کرد مصرف‌کنندگان شد و کمک کرد این کشور با وجود اینکه خانوارهایی با بیشترین میزان بدهی در جهان را دارد، از رکود جلوگیری کند.
اما سرعت بالای ورودی‌های جدید به‌زودی از ظرفیت کانادا برای جذب آنها فراتر رفت. سرانه تولید ناخالص داخلی که یک معیار از استانداردهای زندگی است، برای چندین فصل در کانادا با کاهش همراه شد. اکنون بزرگسالان جوان‌تر به همراه مهاجران تازه، بیشترین تأثیر منفی را از تحت فشار قرار گرفتن بازار کار کانادا متحمل شده‌اند.
چه اتفاقی افتاد؟
یک راه آسان برای درک سیستم مهاجرت کانادا این است که آن را به‌عنوان دو گروه جداگانه از تازه‌واردان در نظر بگیرید - با یک کانال باریک که آنها را به هم متصل می‌کند. در یک گروه، یک حوضه ثابت از اقامت دائم وجود دارد که به‌شدت کنترل می شود. هنگام بررسی اینکه چه کسی وارد این گروه اصلی می‌شود، مقامات، تازه‌واردان را بر اساس سن، تحصیلات، سابقه کار و مهارت زبانی رتبه‌بندی می‌کنند. فقط کسانی که بالاترین امتیاز را دارند دعوت میشوند. این منبع اصلی مهاجران اقتصادی کشور و شهروندان بالقوه آینده است. بسیاری از افراد دارای اقامت دائم می‌توانند پس از سه سال زندگی در کانادا به شهروندی دست یابند.
گروه دیگر شبیه به یک برکه است، جایی که جریان‌های ورودی به سیستم بر اساس حجم دانشجویان، کارگران و متقاضیان پناهندگی متغیر است - گروهی که به شکل کلی به‌عنوان اقامت موقت شناخته میشوند. برای دهه‌ها، این منبع کمتر قابل توجهی برای مهاجران بوده و تنها به بخش کوچکی از افزایش جمعیت کمک کرده است. اما از حدود اواسط سال 2022، به‌سرعت گسترش یافت و حتی مهاجران بیشتری نسبت به گروه اصلی جذب کرد.
تسهیل قوانین برای استخدام خارجی‌ها در بحبوحه کمبود نیروی کار، منجر به بخشی از این رشد شد. کالج‌ها و مشاغل محرک‌هایی برای افزایش ورود از خارج بودند.
سیستم مبتنی بر امتیاز، امتیاز اضافی به متقاضیان اقامت دائم می‌دهد که تحصیلات یا تجربه کاری در کانادا دارند. بسیاری از مهاجران از گروه اقامت موقت برای تلاش برای ورود به گروه اصلی اقامت دائم کانادا استفاده می‌کنند.
دولت ترودو در تلاش است چه کاری انجام دهد؟
دولت اکنون در حال سرکوب گروه اقامت موقت است و محدودیت‌هایی را برای میزان گسترش آن اعمال و محدودیت‌های بیشتری را برای افرادی که اجازه ورود دارند، وضع می‌کند. هدف آن کاهش تعداد ورودی‌ها بیش از 20 درصد در سه سال آینده است. اقدامات کلیدی برای کمک به دستیابی به این هدف شامل محدود کردن ویزای دانشجویی و محدودیت در استفاده از نیروی کار خارجی است.
مارک میلر، وزیر مهاجرت کانادا، در 24 اکتبر برای نخستین‌بار هدفی برای تعداد مقیمان موقت اعلام کرد. این گروه شاهد کاهش تعداد خود به حدود 446 هزار نفر در سال‌های 2025 و 2026 خواهند بود، قبل از اینکه در سال 2027 با افزایش ملایم 17400 نفری روبه‌رو شود. این در مقایسه با افزایش 800 هزار نفری در سال 2023 است.
او همچنین اعلام کرد کانادا در سال آینده میلادی نزدیک به 20 درصد کمتر از امسال مقیم دائم خواهد پذیرفت؛ یعنی 395 هزار نفر، در مقایسه با سطح پیش‌بینی‌شده امسال که 485 هزار نفر بود. سپس این تعداد تا سال 2027 هر سال حدود 4 درصد کاهش خواهد یافت. به‌طور کلی، این طرح به این معناست که جمعیت کانادا در هر یک از دو سال آینده به میزان 0/2 درصد کاهش خواهد یافت و سپس در سال 2027 با رشد ملایم 0/8 درصدی دوباره افزایش خواهد یافت. این در مقایسه با رشد سالانه 3 درصد در سه‌ماهه دوم 2024 - یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد در جهان است - و اولین کاهش در جمعیت این کشور از زمان ثبت داده‌ها از اوایل دهه 1950 تاکنون محسوب می‌شود.
انتظار می‌رود نتیجه سیاست‌های جدید چه باشد؟
در بلندمدت، کنترل شدیدتر بر سیستم مهاجرتی می‌تواند نرخ رشد جمعیت کنونی کانادا را به نصف کاهش دهد و آن را به میانگین‌های تاریخی نزدیک کند. اما همچنین این خطر وجود دارد که کاهش بیش از حد این نرخ اتفاق بیفتد. مهاجرت تقریبا تمام افزایش‌ها در نیروی کار را تشکیل می‌دهد. کمبود نیروی کار جدید می‌تواند به اقتصاد آسیب بزند و ممکن است دوباره باعث افزایش تورم شود.
