بودجه 1404 و انتخابات امريكا
پس از اينكه بودجه ۱۴۰۴ توسط دولت ارايه شد، روند پيگيري بودجه در مجلس آغاز شد. بودجه‌اي كه بازخوردهاي مثبت و منفي ميان فعالان اقتصادي و تحليلگران پيدا كرده است.
پس از اينكه بودجه ۱۴۰۴ توسط دولت ارايه شد، روند پيگيري بودجه در مجلس آغاز شد. بودجه‌اي كه بازخوردهاي مثبت و منفي ميان فعالان اقتصادي و تحليلگران پيدا كرده است. نهايتا مجلس هم به كليات بودجه راي مثبت داد تا روند بررسي مهم‌ترين سند مالي كشور در كميسيون‌ها آغاز شود. مهم‌ترين شاخصه بودجه ۱۴۰۴ شفافيت است كه باعث مي‌شود ابهامات بودجه‌هاي قبلي جاي خود را به شفافيت بدهند.
شفافيت بودجه بدون ترديد امتياز مثبتي براي بودجه است. امسال تلاش شد، ارقامي كه تا پيش از اين هرگز در بودجه بازتاب پيدا نمي‌كردند در اين سند مالي، درج شوند. اما اصل و ماهيت بودجه و اينكه آيا بودجه توان اين را دارد كه مشكلات كشور را حل كرده و تاثيري مثبت برجاي بگذارد، بحث متفاوتي است. بي‌شك شفافيت به بودجه نظم مي‌دهد و زمينه بهبود شاخص‌ها را فراهم مي‌سازد. ضمن اينكه امكان نظارت و بررسي رديف‌هاي مختلف بودجه را به دستگاه‌هاي نظارتي مي‌دهد. اما نكته‌اي كه در مورد بودجه مي‌توان گفت آن است كه در شرايط فعلي، برخي از منابع درآمدي بودجه بعيد است محقق شود. از يك طرف بعيد است درآمدهاي نفتي كه مركز پژوهش‌هاي مجلس در خصوص آن ابهاماتي را مطرح كرده است، محقق شود و از سوي ديگر، درآمدهاي مالياتي كه با رشد 40درصدي همراه بوده است احتمال تحقق پاييني دارد. جدا از اينكه معتقدم اين 40درصد افزايش ماليات قابل تحقق نيست، مسائل ديگري هم وجود دارد كه بايد درباره آن بحث كرد.
با توجه به اينكه دولت سيزدهم ماليات‌ها را هر سال با درصدهاي بالا افزايش داد و در سال 1403 ماليات‌ها با افزايش 50درصدي مواجه شدند، اين 40درصد براي سال 1404 فشار مضاعفي را به فعالان توليدي و البته مصرف‌كننده وارد مي‌سازد. مگر اينكه نهادها و دستگاه‌هايي كه تا به امروز قانوني و عرفي از پرداخت ماليات معاف بودند وارد دايره ماليات‌ستاني شوند. در غير اين صورت اين افزايش ماليات موجب تشديد ركود در كشور مي‌شود و آسيب‌هاي فراواني را شكل مي‌دهد. دولت پزشكيان در شرايطي بودجه 1404 را ارايه كرده است كه پس از 7سال تشديد تحريم‌ها و ادامه آن، منابعي در خزانه باقي نمانده است. دولت ناچار است به برخي از اين اقدامات بودجه‌اي دست بزند تا نفري براي خود ايجاد كند. اظهاراتي كه درباره افزايش قيمت بنزين و افزايش نرخ ارز شنيده مي‌شود، در راستاي اين حقيقت است كه دولت مفري براي تامين منابع روتين ندارد و ناچار به اتخاذ برخي تصميمات است. ممكن است اين رويكردها بخشي از كسري بودجه را پوشش دهد اما فراموش نبايد كرد كه فشار بر مردم را تشديد مي‌كند. از سوي ديگر فضایي كه مسائل خارجي بر بودجه وارد مي‌سازد، عامل تعيين‌كننده‌اي است. بودجه هنوز وابستگي فراواني به درآمدهاي نفتي دارد، ادامه درآمدهاي نفتي يا كاهش آن ارتباط مستقيمي به انتخابات امريكا و تنش‌هاي منطقه‌اي دارد. هفته آينده انتخابات امريكا مشخص مي‌كند آيا ايران امكان تداوم مذاكرات و فروش نفت را با حضور هريس دارد يا اينكه با حضور ترامپ بايد آماده تحمل فشارهاي بيشتر شود. فكر مي‌كنم انتخاب هر كدام از اين افراد (كاملا هريس و دونالد ترامپ) در سرنوشت بودجه ايران هم اثرگذار است و شمايل بودجه را تغيير مي‌دهد. اگر ترامپ انتخاب شود، همين ميزان فروش نفت و پيش‌بيني درآمدهاي نفتي هم غير محتمل است و بايد به فكر بودجه‌اي انقباضي بود، اما اگر كاملا هريس انتخاب شود، امكان مذاكرات محتمل است. هر تغييري در انتخابات امريكا مي‌تواند در پيش‌بيني درآمدهاي بودجه و هزينه‌ها اثرگذار باشد. بنابراين بايد منتظر انتخابات امريكا و تحولات منطقه‌اي بمانيم تا مشخص شود مجلس با چه رويكردي به سمت تصويب بودجه خواهد رفت. آيا بودجه‌اي انبساطي با پيش‌بيني فروش نفت بالا شكل مي‌گيرد يا بودجه‌اي در شرايط اضطرار كه به دليل پيروزي ترامپ بايد با آن مواجه شد؟