ارتقای سواد مالي در كشور
مديرعامل شركت اطلاع‌رساني و آموزش بورس از هدف‌گذاري و اجراي برنامه‌هايي براي ارتقاي سواد مالي دانش‌آموزان كشور خبر داد و گفت: با توجه به نوپا بودن موضوع، برنامه‌ريزي متمركز در اين حوزه نيازمند حمايت همه‌جانبه نهاد قانونگذاري و نهادهاي فرابخشي سواد مالي همچون بازار سرمايه، بازار پول و بيمه است در روزهاي اخير خبري مبني بر آموزش «سواد مالي» به بيش از ۲۰ هزار دانش‌آموز در رسانه‌ها منتشر شد.
مديرعامل شركت اطلاع‌رساني و آموزش بورس از هدف‌گذاري و اجراي برنامه‌هايي براي ارتقاي سواد مالي دانش‌آموزان كشور خبر داد و گفت: با توجه به نوپا بودن موضوع، برنامه‌ريزي متمركز در اين حوزه نيازمند حمايت همه‌جانبه نهاد قانونگذاري و نهادهاي فرابخشي سواد مالي همچون بازار سرمايه، بازار پول و بيمه است در روزهاي اخير خبري مبني بر آموزش «سواد مالي» به بيش از ۲۰ هزار دانش‌آموز در رسانه‌ها منتشر شد. در آن خبر آمده بود: شركت اطلاع‌رساني و آموزش بورس با موافقت و همراهي وزارت آموزش و پرورش ۶۴۴ كارگاه در سطح مدارس ۹ استان و ۲۷ شهر برگزار كرده است و نوجوانان از طريق تعامل دوطرفه، بازي، داستان و نمايش فيلم با مفاهيم بازار سرمايه آشنا شده‌اند. در ر خصوص كم و كيف ماموريت شركت در حوزه آموزش و ارتقاي سواد مالي مدارس و چرايي و چگونگي برگزاري دوره‌هاي مربوط و رهاوردهاي آن براي نسل موسوم به «زد» با «حسن محمدي» مديرعامل شركت اطلاع‌رساني و آموزش بورس توضيحاتي داده است.
اگر امكان دارد براي ورود به بحث بفرماييد چرا برگزاري دوره‌هاي سواد مالي مورد توجه شركت اطلاع‌رساني و آموزش بورس قرار گرفته است؟ در عصر حاضر توانايي و داشتن مهارت مقابله با انواع شرايط غيرمطمئن در حوزه اقتصادي و تصميم‌گيري در خصوص مسائل مالي و سرمايهگذاري بسيار بااهميت بوده و حتي مي‌توان گفت آموزش و ترويج سواد مالي، از پايه‌هاي اصلي رشد و مقاوم‌سازي اقتصادي در هر كشوري است. بر اين اساس سواد مالي توانايي استفاده از دانش و مهارت براي مديريت تصميمات پولي و مالي درست و موثر است.
با توجه به اهميت و جايگاه مقوله سواد مالي و ارتقاي اين سواد كاربردي در بين عموم، در كشور ما هم ضرورت برنامه‌ريزي براي ارتقاي دانش مالي و داشتن برنامه راهبردي ملي در اين حوزه از چند سال قبل احساس شده و مورد تأكيد برخي دستگاه‌ها و سازمان‌ها بوده اما با توجه به نوپا بودن موضوع، برنامه‌ريزي متمركز در اين حوزه نيازمند حمايت همه‌جانبه نهاد قانونگذاري و نهادهاي فرابخشي سواد مالي همچون بازار سرمايه، بازار پول و بيمه است.
از جمله موضوعاتي كه در كلاس‌هاي سواد مالي به دانش‌آموزان آموزش داده مي‌شود «كسب درآمد» و «نحوه هزينه‌كرد آن» عنوان شده است. با توجه به اينكه دانش‌آموزان هنوز به سن قانوني نرسيده‌اند، اين آموزش‌ها چه كاربردي براي آنها دارد؟
با توجه به پيچيدگي‌ها و تحولاتي كه در حوزه كسب‌وكار و درآمدزايي به وجود آمده است، تسلط به سواد مالي يك ضرورت شده و طبيعتا اگر پيش از ورود نيروي انساني به بازار كار، آموزش لازم داده شود، كاربردي‌تر خواهد شد. بنابراين، آموزش‌هايي كه در مورد «كسب درآمد» به آنها داده مي‌شود بيشتر حول محورهايي نظير درك مفهوم پول و منابع درآمدي (مانند پول توجيبي، كمك‌هزينه‌ها يا درآمدهاي كوچك است. همچنين در اين آموزش‌ها سعي داريم تا كارهاي موقت و خلاقانه مانند فروش محصولات خانگي، كارهاي هنري، كمك به افراد در كارهاي ساده و حتي ايجاد كسب وكارهاي كوچك در مقياس محدود كه با سن و توانايي آنها سازگار باشد (مانند فروش آنلاين كالاهاي دستي) به دانش‌آموزان معرفي كنيم و آنها را به سوي ايده‌پردازي‌هاي بيشتر هدايت كنيم. اما سعي كرديم در كنار آموزش كسب درآمد، موضوع مهم‌تر در سنين قبل از سن قانوني، مديريت هزينه‌ها و پس‌انداز را هم مورد توجه قرار دهيم. در واقع در اين بخش از كارگاه‌هاي سواد مالي به موضوعاتي نظير: اولويت‌بندي نيازها و خواسته‌ها، بودجه‌بندي ساده براي كمك به آنها در مديريت اصطلاحا «پول تو جيبي» يا درآمدهاي كوچك و مفهوم پس‌انداز و اهميت آن براي رسيدن به اهداف مالي در آينده مي‌پردازيم.
اين آموزش‌ها به دانش‌آموزان كمك مي‌كند مهارت‌هاي مالي و اقتصادي پايه‌اي را كه براي مديريت مالي در بزرگسالي ضروري است، بياموزند. دانش‌آموزان ياد مي‌گيرند به‌جاي تمركز بر مشاغل رسمي، فكر خلاقانه درباره راه‌هاي درست و قانوني كسب درآمد در چارچوب قوانين و مقررات مربوط به دوران سن قانوني را توسعه بدهند. در واقع ما اين فرصت آموزش را جهت آمادگي ذهني لازم براي ورود به دنياي كسب‌وكارهاي واقعي آينده فرزندان اين سرزمين مغتنم شمرديم.
پس‌انداز و سرمايهگذاري يكي از موضوعات مهم در بحث سواد مالي است. چه ابزارهاي مالي براي پس‌انداز و سرمايهگذاري براي اين طيف سني در كشور ما وجود دارد كه بتوان اين آموزش‌ها را به آنها ارائه داد؟
در كارگاه‌هاي سواد مالي برخي از اين ابزارهاي مالي ساده و قانوني كه متناسب با دانش‌آموزان گروه سِنّي هدف ماست معرفي مي‌شوند؛ مانند حساب‌هاي پس‌انداز بانكي، حساب‌هاي سپرده نوجوانان، صندوق‌هاي سرمايهگذاري (با نظارت والدين، نحوه ثبت‌نام، ميزان ريسك‌پذيري آنها و نحوه مقايسه آنها)، انواع بازارهاي سرمايهگذاري در ايران و مقايسه بازدهي و مزايا و معايب آنها و استفاده از كاربرگ‌هاي برنامه‌ريزي مالي براي تمرين عملي آنها. كاربرد اين ابزارها براي دانش‌آموزان اين است كه كمك مي‌كند مفاهيمي چون مديريت پول، سودآوري، ريسك و بازدهي را ياد بگيرند. همچنين آموختن پس‌انداز و سرمايهگذاري به آنها كمك مي‌كند كه از كودكي ياد بگيرند چگونه با برنامه‌ريزي مالي به اهداف كوتاه‌مدت و بلندمدت خود دست يابند. بايد بگويم اين ابزارهاي ساده، در دسترس و با سطح ريسك كنترل‌شده‌اي هستند كه مي‌توانند براي آموزش به دانش‌آموزان مفيد واقع شوند.
از آنجا كه هدف عمده اين طرح ارائه آموزش‌ها در شهرهاي مختلف به‌ويژه مناطق كم‌برخوردار بوده، چه شهرها و استان‌هايي در برنامه اين آموزش‌ها قرار داشته‌اند؟ و كدام شهرها در ادامه اين آموزش‌ها به اين طرح خواهند پيوست؟
اين طرح با هدف توانمندسازي دانش‌آموزان در مناطق كم برخوردار و كاهش شكاف اقتصادي و فرهنگي از طريق ارتقای سواد مالي اجرا شده است. كارگاه‌هاي سواد مالي در شهرهاي استان‌هاي تهران، قزوين، البرز، مازندران، هرمزگان، يزد، قم، خراسان رضوي، كردستان با رضايتمندي حداكثري انجام شده اما با توجه به بضاعت اجرايي ما، بيشتر بر شهرستان‌هاي استان تهران تمركز داشته‌ايم. در خصوص برنامه آينده براي استان‌ها بايد گفت به نوع و ميزان همكاري ادارات آموزش و پرورش و دستگاه‌ها و سازمان‌هاي مرتبط بستگي دارد اما علاقه‌مندي ما برگزاري كارگاه در مناطق مختلف كشور است.
براي ارائه آموزش در قالب بازي، فيلم و اپليشكين چه زيرساخت‌هايي نياز بوده و از همكاري چه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هايي در مسير اين آموزش‌ها بهره گرفته شده است؟
مهم‌ترين سازماني كه در اجراي اين طرح با آن در ارتباط هستيم، آموزش و پرورش است كه نقش بسيار محوري و پررنگي در برنامه‌ريزي آموزشي و ارائه بسترهاي لازم براي آموزش حضوري در كلاس‌ها و هماهنگي مدارس دارد؛ البته از همراهي دوستانه بعضي از دغدغه‌مندان در ديگر ارگان‌ها و نهادهاي اجتماعي هم بهره‌مند شديم. براي دسترسي دانش‌آموزان به اپليكيشن‌ها و بازي‌هاي آموزشي، وجود اينترنت پرسرعت و تجهيزات ديجيتال مانند گوشي‌هاي هوشمند يا تبلت‌ها ضروري است. در مناطق كم‌برخوردار، نياز به تقويت زيرساخت‌هاي اينترنتي و دسترسي به دستگاه‌هاي ديجيتال وجود دارد تا دانش‌آموزان بتوانند از محتواهاي آنلاين و اپليكيشن‌ها استفاده كنند. توليد محتواي آموزشي در قالب فيلم‌هاي كوتاه، انيميشن‌ها و بازي‌هاي تعاملي نيازمند تيم‌هاي تخصصي در زمينه توليد محتواهاي آموزشي ديجيتال دارد كه با استفاده از زبان ساده و متناسب با سطح درك دانش‌آموزان، موضوعات مالي را به‌صورت جذاب و قابل‌فهم ارائه بدهد. با توجه به تأكيد ما بر آموزش حضوري تعداد محدودي از دانش‌آموزان كشور تحت‌پوشش اين طرح قرار گرفته‌اند اما محدوديت‌هايي نظير مربي سواد مالي، زمان، تجهيزات، دسترسي و... ما را به سوي آموزش مجازي به عنوان بستر مكمل آموزش حضوري در آينده نه چندان دور سوق داده است.