ناترازي در سياست انرژي كشور!
بحث معضل انرژي چند دهه در كشور مطرح بوده ولي به علت فقدان سياست انرژي جامع از اين موضوع از «كمبود انرژي» به «بحران انرژي» تبديل شده است اگرچه اخيرا از عنوان شيك «ناترازي» استفاده مي‌شود! وضعيت اقلام اصلي حامل‌هاي انرژي را مروري اجمالي مي‌كنيم.
بحث معضل انرژي چند دهه در كشور مطرح بوده ولي به علت فقدان سياست انرژي جامع از اين موضوع از «كمبود انرژي» به «بحران انرژي» تبديل شده است اگرچه اخيرا از عنوان شيك «ناترازي» استفاده مي‌شود! وضعيت اقلام اصلي حامل‌هاي انرژي را مروري اجمالي مي‌كنيم.
به‌طور مكرر از يارانه‌هاي نجومي بابت بنزين و بار مالي بسيار سنگين آن براي دولت كه البته تاوان آن را ملت مي‌دهد، سخن گفته مي‌شود. ولي آيا دولت داراي سياست بنزيني صحيحي است؟
شرايط معضل بنزين براي همه روشن است و آن مصرف نجومي و بي‌رويه بنزين و به تبع آن صرف يارانه نجومي بابت توليد و واردات بنزين و گازوييل است. وجود اين «بيماري اقتصادي - اجتماعي» براي همه محرز است ولي تشخيص منشا و انتخاب صحيح روش علاج مهم است. يك عامل اصلي «اتلاف» بنزين، ميليون‌ها خودروي فرسوده و حتي خودروي صفركيلومتر! توليد داخل است. بايد باور كرد كه «غده سرطاني» در بخش خودرو اعم توليد و واردات بوده و نياز به جراحي اورژانسي دارد.
1- تعطيل كردن خط توليد خودروهاي پرمصرف (كه حتي بهرغم «انحصار بازار و بهرغم قيمت بسيار بالا» خودروسازان مدعي عدم توجيه اقتصادي بوده و آنها را به ابربدهكاران به شبكه بانكي و بيمه و... تبديل كرده‌اند!)؛
اين رويكرد صحيحي نسبت به اقتصاد انرژي نبوده، بلكه صرفا نگاه «حسابداري» به دخل و خرج دولت، بدون توجه به «تبعات اقتصادي، اجتماعي و سياسي» است؟ چرا وزير نيرو ساير عوامل محوري تاثيرگذار زير و راه‌حل‌ها براي آن اشاره ندارد؟
راندمان بسيار پايين نيروگاه‌ها؛
عدم پرداخت مطالبات توليد‌كنندگان برق؛ اتلاف گسترده برق در شبكه انتقال و توزيع كه مسووليت همگي متوجه دولت است .
متاسفانه ادعاي «قيمت ارزان انرژي»، به ابزاري براي فرار از مسووليت براي عده‌اي از مسوولان تبديل شده است.
سيدموسي موسوي، عضو كميسيون انرژي مجلس ۹ مهر ۱۴۰۳ گفت: به علت قطع برق در تابستان، خسارتي حدود 8 ميليارد دلاري به صنايع وارد شده است. اكثر نيروگاه‌هاي كنوني قديمي استهلاك بالا و راندمان ضعيف دارند، راندمان نيروگاه‌هاي موجود «حدود 30 تا 40 درصد» است در حالي كه بايد بالاتر از 50 درصد باشد، بنابراين ساخت نيروگاه‌هاي جديد، بروز و اورهال كردن نيروگاه‌هاي موجود و ارتقاي كيفيت -كه به معناي تبديل نيروگاه‌هاي حرارتي به نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي است- ضرورت دارد. به دليل عدم پرداخت به موقع بدهي سرمايه‌گذاران آنها نيز تمايلي به سرمايه‌گذاري در حوزه توليد برق ندارند، بنابراين شرايط كنوني به وجود آمده است و ما با يك سيكل معيوب مواجه هستيم.
يكي از كانون‌هاي اصلي اتلاف انرژي، ساختمان‌ها هستند كه كمترين گام عملي براي اصلاح اين بخش برداشته شده است. اخيرا هيات وزيران «دستورالعمل ضوابط صرفه‌جويي انرژي در ساختمان‌ها» (موضوع ماده ۴ تصويبنامه ضوابط صرفه‌جويي انرژي در ساختمان‌ها) را تصويب كرد. با ابلاغ اين دستورالعمل تعيين رده انرژي در ساختمان‌ها و درج آن در گواهي پايان كار الزامي شد. البته اين گام مثبت كه خيلي دير برداشته شده بايد با جديت نظارت و پيگيري شود.
در نشست هفته گذشته كميسيون انرژي مجلس با حضور وزراي نفت و جهاد كشاوزي، نمايندگاني از قوه قضاييه، نهادهاي امنيتي، دادستان كل كشور، رييس سازمان برنامه و بودجه به منظور تامين سوخت زمستان كشور برگزار شد.
چكيده سخنان و چند سوال:
وزير جهاد كشاورزي: قطع سوخت ماشين‌آلات و برق چاه‌هاي كشاورزي امنيت غذايي را به خطر مي‌اندازد. آيا قطع برق كانون‌هاي توليدي و كشاورزي، روش «عقلايي» براي مديريت انرژي بوده كه حتي مسوولان اجراي آن را با افتخار بيان مي‌كنند!
كريميان: 65 ميليون مترمكعب گاز به دليل نشت و فرسودگي تجهيزات از بين مي‌روند/معادل 25 درصد توليد كشور. آيا وزارت نفت برنامه‌اي براي مهار اتلاف اين حجم وسيع از سرمايه ملي دارد؟
مديرعامل شركت ملي پالايش و پخش: مصرف مازوت نسبت به سال گذشته افزايش يافته است.
سنگدويني: مجبور به استفاده از نفت كوره هستيم.
كعب عمير: مازوت‌سوزي راهكار عبور از ناترازي گاز نيست.
آيا در مصرف مازوت به «سلامت و جان مردم» توجه مي‌شود؟
مرادي: از 40 هزار مگاوات برق مصوب شده صرفا 7 هزار مگاوات توليد شده.
آيا وزير نيرو به عقب‌ماندگي در افزايش ظرفيت توليد برق اذعان داشته و برنامه وي چيست؟
كوچك‌زاده: قطع برق و گاز ويلاها در زمان پيك مصرف راهكاري براي جبران ناترازي
آيا معضل انرژي با اين روش‌ها حل مي‌شود؟
معاون وزير نيرو: كمبود انرژي با تعامل و همدلي مسوولان حل مي‌شود!
جمع‌بندي اين نشست مهم و سخنان مطرح شده، نگران‌كننده و پيام آشفتگي، فقدان تعامل بين دستگاه‌ها و فقدان سياست انرژي در كشور دارد.
مديريت انرژي نيازمند نگاه جامع و تدوين سياست انرژي با توجه به همه جنبه‌هاست و نه محدود كردن آن به وزارتخانه‌هاي نفت و نيرو و نه بسنده كردن به روش‌هاي ساده مانند جهش قيمت‌هاي انرژي براي كاهش مصرف .
متاسفانه به نام حمايت از توليد داخلي، ثروت زيادي از كشور در قالب قطعات و خودروهاي مونتاژي خارج مي‌شود.
طغياني، نايب‌رييس كميسيون اقتصادي مجلس 17/۷/۱۴۰۳: سال گذشته 7 ميليارد دلار ارز براي واردات خودرو داده شده است، براي خودروي مونتاژي ارز 38 هزار تا 40 هزار تومان دريافت كردند، اما خودرو را با ارز 100 هزار توماني به مردم مي‌فروشند.
۲- جايگزيني ضربتي خودروهاي فرسوده با واردات خودروهاي كم مصرف، راه علاج برخي مسوولان و حتي صاحب‌نظران، صرفا اصلاح يارانه انرژي؛ به معني «افزايش و جهش قيمت بنزين» است.
برق و گاز:
برخي مسوولان «اقتصاد انرژي» را به عنوان متهم اصلي ناترازي انرژي معرفي مي‌كنند.
وزير نيرو در كنفرانس بهينه‌سازي و بهره‌وري انرژي ايران گفت: «با وجود ميزان توليد بالاي انرژي شاهد ناترازي انرژي در ايران هستيم، دليل اصلي ناترازي انرژي در ايران كمبود توليد نيست و اقتصاد انرژي را بايد «متهم اصلي» ناترازي در كشور قلمداد كنيم، چراكه به واسطه «توزيع ارزان انرژي» در كشور و عدم افزايش بهره‌وري انرژي، شاهد اين هستيم كه شدت مصرف انرژي بالا رفته و ناترازي نيز تشديد شده است. ادامه در صفحه 7