بورس گريزان از ريسك
بازار سهام هر روز با يك ريسك جديد دست و پنجه نرم مي‌كند، بورس و سرمايه‌گذاران اين بازار از هرگونه ريسك گريزان هستند و در اين روزها به دنبال شرايط بهتر براي صعود هستند؛ اما نكته قابل توجه اينجاست كه بازار سرمايه بدون شوك رشد نمي‌كند و تزريق نقدينگي سنگين توجه كافي مسوولان به بورس مي‌تواند همان شوكي باشد كه بازار را از ريسك نجات و روند صعودي آن را آغاز كند.
بازار سهام هر روز با يك ريسك جديد دست و پنجه نرم مي‌كند، بورس و سرمايه‌گذاران اين بازار از هرگونه ريسك گريزان هستند و در اين روزها به دنبال شرايط بهتر براي صعود هستند؛ اما نكته قابل توجه اينجاست كه بازار سرمايه بدون شوك رشد نمي‌كند و تزريق نقدينگي سنگين توجه كافي مسوولان به بورس مي‌تواند همان شوكي باشد كه بازار را از ريسك نجات و روند صعودي آن را آغاز كند. شاهد بارها درخصوص شرايط بازار سرمايه سخن گفته شده و بررسي نشان داده كه بازار سرمايه با مشكل كمبود نقدينگي مواجه است و تا زماني پول در بازار نباشد شرايط همچنان وخيم است. بازار سرمايه به خبر درماني، حمايت كلامي يا بسته حمايتي نياز دارد، بازار سرمايه بيش از هر چيزي نياز به پول دارد و همين نبود پول باعث شد كه بازار بيش از تمامي بازارها تحت تاثير ريسك‌هاي بازار سرمايه قرار بگيرد. از سال 99 تا به امروز بورس تهران سه دولت و چندين رييس سازمان بورس به خود ديده است. هر يك از دولت و روساي سازمان بورس در وهله خود جلساتي تشكيل دادند و با بسته‌هايي قصد حمايت از بازار را داشتند؛ اما حال و روز بورس تهران نشان مي‌دهد كه هيچ يك از حمايت‌ها به صورت عملي روي بازار سرمايه تاثير نداشته و حتي در برخي موارد باعث بي اعتمادي بيشتر در بازار سرمايه شده است.
مسوولان به خوبي مي‌دانند مشكل بازار سرمايه چيست و چگونه مشكل اين بازار حل مي‌شود؛ اما باتوجه به شرايط بازار تصميم‌گيري خاصي نمي‌كنند. دقيقا معضل سرمايه‌گذاران همين‌جاست كه مسوولان مشكل بازار سرمايه مي‌دانند، اما كاري براي بازار انجام نمي‌دهند. بايد ديد كه دولت جديد براي بورس چه كاري انجام مي‌دهد و آيا مي‌تواند اين بازار را صعودي سازد يا خير؟ دولت‌هاي پيشين در زمان خود تلاش‌هايي براي رشد دوباره بازار سرمايه انجام دادند؛ اما با توجه به اينكه نقدينگي كمي به بازار سرمايه تزريق كردند و در مقابل با رفتارهاي ضد و نقيض خود باعث شدند اعتماد سرمايه‌گذاران از بازار كمتر شود؛ در مجموع كار خاصي براي بازار انجام ندادند و تنها به صورت نمايشي از بازار حمايت كردند. حال از دولت چهاردهم كه با وعده حمايت از بورس پيروز شد و از سوي ديگر ي رييس سازمان بورس كه وعده بزرگ‌تر شدن بازار را داد، انتظار مي‌رود كه به صورت واقعي در بازه زماني كوتاه‌مدت از بورس حمايت كنند تا اين بازار مجدد روند صعودي خود را آغاز كند.
برزخ بازار سرمايه
عليرضا باغاني، كارشناس بازار سرمايه در صفحه خود درخصوص شرايط بورس نوشت: «بازار سهام اين روزها در برزخ قرار دارد و يك روز با نحوه تعامل ايران و اسراييل، گارد منفي به خود مي‌گيرد و روز بعد با نحوه تقابل اسراييل با ما گارد مثبت مي‌گيرد! و چون افق رويارويي ما با رژيم اسراييل نامشخص است و يك چرخه نظامي كه مشخص نيست به كجا ختم خواهد شد، از ابتداي امسال آغاز شده؛ پس بازار سرمايه ما به لحاظ ريسك‌هاي سيستماتيك در بغرنج‌ترين شرايط خاص خودش در طول تاريخ پس از جنگ تحميلي (از سال ١٣٦٨ تا كنون) قرار دارد.
به همين دليل، به‌رغم ارزندگي بالاي بازار سهام، اين بازار به جايگاه واقعي خود نرسيده است. بسته‌هاي حمايت از بازار سرمايه كه در طول ٣ سال گذشته ارايه شده، بسته‌هاي كارايي نبوده؛ چرا كه در اين ٣ سال جمعا حدود ١٥ همت نقدينگي از صندوق توسعه ملي به صندوق تثبيت بازار سرمايه تزريق شده و اين مبلغ ناچيز باعث شده بسته‌هاي حمايتي اثرگذاري لازم را نداشته باشند و حتي سياست‌هاي نادرست باعث شده كه بخشي از پول ناشرين در قالب تزريق به صندوق‌هاي بازارگرداني از بين برود. حال آنكه تجربه ساير كشورها در موارد مشابه نشان مي‌دهد دولت‌ها، بسته‌هاي حمايتي جدي براي نجات بازار سرمايه پياده مي‌كنند. مثلا دولت امريكا در بحران ٢٠٠٨، حدود ٧٠٠ ميليارد دلار به بازارهاي مالي تزريق و پس از يك سال، بيش از ٨٠٠ ميليارد دلار برداشت كرد. متاسفانه در كشور ما دولت‌ها فقط شعار مي‌دهند.
در شرايط فعلي شايد حتي كاهش فاصله نرخ دلار نيمايي با بازار آزاد يا حذف قيمت‌گذاري دستوري نيز اثر جدي روي بورس نداشته باشد. دولت به عنوان بزرگ‌ترين بازيگر بازار سرمايه بايد بازدهي سهام ٥٠ شركت بزرگ بورسي را در قالب اوراق تبعي بيمه‌اي با نرخ ٣٥ درصد تضمين كند تا اين سيگنال به مردم داده شود كه دولت، حامي بازار سرمايه است. اگرچه بازار سرمايه، بازار تضمين شده‌اي نيست؛ ولي معتقدم در شرايط عادي قرار نداريم و در وضعيت غيرعادي، دولت بايد با تضاميني، اعتماد سرمايه‌گذاران را تقويت كند. مادامي‌كه بورس به عنوان ويترين اقتصادي كشور، قرمز است، نمي‌توان انتظار جلب اعتماد سرمايه‌گذاران را داشت.»
بازار از دريچه معاملات
در چهارمين روز كاري هفته يعني سه شنبه 15 آبان 1403، شاخص كل بورس تهران با رشد 0.35 درصدي كار خود را در كانال دو ميليون و 25 هزار واحد به اتمام رساند. شاخص هموزن نيز در نهايت بدون تغيير ماند و در كانال 659 هزار و 782 واحد به كار خود پايان داد. در بازار فرابورس ايران اما شاخص‌ها منفي ماندند. شاخص كل فرابورس با 0.05 درصد كاهش ارتفاع در كانال 20 هزار و 851 واحد ايستاد و شاخص هموزن نيز با افت 0.12 درصدي در محدوده 114 هزار و 852 واحد ايستاد. با نگاهي به تابلوي معاملات شاهد سبزپوشي خودرويي‌ها كه در انتهاي روز معاملاتي گذشته نيز صف‌هاي فروش‌شان جمع شد، هستيم. فلزات اساسي نيز جزو گروه‌هاي به نسبت سبز بازار روز سه شنبه بود. ارزش كل معاملات بازار 17 هزار و 893 ميليارد تومان بود كه نسبت به روز گذشته كاهش چشمگيري داشت. از اين مبلغ 2 هزار و 703 ميليارد تومان آن مربوط به معاملات خرد سهام و حق تقدم بود و 15 درصد از كل ارزش معاملات مربوط به معاملات خرد بود. خروج سرمايه حقيقي از معاملات خرد نيز ادامه يافت و شاهد خارج شدن 72 ميليارد تومان سرمايه از معاملات خرد بوديم. با اين وجود روند منفي در خروج معاملات تلطيف شده است. همچنين در پايان معاملات روز گذشته صف‌هاي فروش 197 نماد جمع نشد ولي از حيث تعداد صف‌هاي فروش نيز با روند رو به بهبودي در بازار سرمايه مواجهيم.
شاخص كل در پايان جلسه معاملاتي روز گذشته رشد بيش از 7 هزار واحدي را به خود ديد، اما همچنان قدرت عرضه در بازار خودنمايي مي‌كند از منظر تكنيكال (البته به واسطه اخبار مهم انتخابات و نتيجه آن در امريكا) خيلي نمي‌توان در مورد پيش بيني بازار صحبت كرد. بايد گفت كه همچنان شاخص كل نتوانسته است خط روند نزولي كوتاه‌مدت خود را از سر راه بردارد و براي اين موضوع علاوه بر انرژي به نام ورود پول حقيقي و افزايش ارزش معاملات به اعتماد از دست رفته نيز نياز دارد.