ميراث فرهنگي فارس، نمره قبولي نمي‌گيرد

اداره كل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي فارس، در تدارك برگزاري جشنواره‌اي چندرسانه‌اي است كه از امشب آغاز مي‌شود و تا 18 آبان ادامه مي‌يابد. برخي با توجه به كمبود بودجه اين سازمان براي حفاظت و مرمت آثار فرهنگي اين استان معتقدند، برگزاري اين جشنواره تحميل هزينه اضافي محسوب مي‌شود اما سياوش آريا، كنشگر ميراث فرهنگي در اين باره مي‌گويد كه اصل برگزاري چنين رويدادي، اقدامي مثبت و بااهميت است؛ مشروط بر اينكه به نتايج عملي منتج شود و بودجه معقولي براي آن صرف شده باشد. استانداري و اداره كل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي فارس، ميزبان سومين دوره جشنواره چندرسانه‌اي ميراث فرهنگي هستند كه 15 تا 18 آبان در شيراز برگزار مي‌شود. دوره‌هاي پيشين اين رويداد نيز در دو سال گذشته و به ميزباني يزد و قزوين برگزار شده بودند. جشنواره امسال قرار است در حوزه‌هاي مختلفي چون هنرهاي نمايشي و سينما، موسيقي و عكس و همچنين چندين بخش‌ از جمله داخلي، بين‌المللي، دانش‌آموزي و ديجيتال برگزار شود.

انتقادها به هزينه‌هاي ميلياردي جشنواره ميراث فرهنگي

در روزهاي اخير، حواشي و بحث‌هايي در مورد بودجه اين رويداد در رسانه‌ها شكل گرفته است. سايت صداي ميراث شب گذشته، هزينه‌هاي اختصاص يافته به جشنواره ميراث فرهنگي را بر اساس شنيده‌هاي خود بين ۵۰ تا ۱۳۰ ميليارد تومان اعلام كرد كه تامين آن بر عهده وزارت ميراث فرهنگي، شركت‌هاي تابعه آن، اداره كل ميراث فرهنگي استان فارس و استانداري اين استان بوده است.

اين رسانه صرف چنين هزينه‌هايي را براي برگزاري يك جشنواره، حيف و ميل بودجه‌اي دانسته است كه بايد صرف مرمت و حفاظت آثار تاريخي شود.

كمك 2 ميليارد توماني شهرداري شيراز

به جشنواره

خبرگزاري تسنيم نيز در گزارشي به نقل از ابراهيم كمالي، عضو شوراي شهر شيراز، انتقاداتي را در مورد هزينه‌هاي برگزاري جشنواره ميراث فرهنگي منتشر كرده است. بر اساس اين گزارش، چندي پيش اداره كل ميراث فرهنگي فارس در نامه‌اي خطاب به شهرداري شيراز، درخواستي را براي دريافت كمك هشت ميليارد توماني از اين نهاد مطرح كرد. شهرداري موضوع را به شورا برد و در نهايت با مخالفت تعدادي از اعضا، مبلغ به دو ميليارد تومان كاهش يافت.

در عين حال، ابراهيم كمالي، عضو شوراي شهر شيراز همين مبلغ را نيز زياد دانسته و گفته است، چنين بودجه‌اي بايد به بناهاي تاريخي و فرهنگي شيراز و فارس چون حافظيه، سعديه و تخت جمشيد اختصاص يابد.

تكذيب بودجه نجومي جشنواره  از سوي ميراث فرهنگي فارس

در اين ميان، اداره كل ميراث فرهنگي فارس و دست‌اندركاران برگزاري اين رويداد، تا كنون رقم مشخصي را براي بودجه جشنواره اعلام نكرده و در عين حال ارقام ۵۰ تا ۱۳۰ ميليارد توماني را تكذيب كرده‌اند.

عليرضا تابش، دبير جشنواره چند رسانه‌اي ميراث فرهنگي، با ارسال توضيحي براي يك كانال تلگرامي با عنوان باشگاه روزنامه‌نگاران ايران، ارقام 50 تا 130 ميليارد توماني را غير واقعي دانست.

محمد ثابت اقليدي، مديركل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي فارس نيز چندي پيش گفته بود كه بودجه اين جشنواره از محل اعتبارات ملي و جذب اسپانسر تامين شده است. بنا بر ادعاي او، در تخصيص بودجه، اعتبارات مربوط به مرمت، نگهداري و معرفي ميراث فرهنگي، رديف جداگانه‌اي دارند و ريالي از اين بودجه، صرف برگزاري جشنواره چندرسانه‌اي نمي‌شود.

آيا برگزاري جشنواره

اولويت ميراث فرهنگي فارس است؟

اما آيا برگزاري چنين رويدادي در شرايطي كه اخبار ناگواري از آثار تاريخي و باستاني فارس به گوش مي‌رسد، در اولويت ميراث فرهنگي فارس قرار دارد؟

سياوش آريا، كنشگر ميراث فرهنگي مي‌گويد: اصل برگزاري چنين رويدادي، اقدامي مثبت و بااهميت است؛ مشروط بر اينكه به نتايج عملي منتج شود و بودجه معقولي براي آن صرف شده باشد. او توضيح مي‌دهد: برگزاري جشنواره‌اي چند بخشي با حضور خبرنگاران و هنرمندان در شاخه‌هاي مختلف، باعث درگيري اهالي فرهنگ و مردم با موضوع ميراث و آثار تاريخي و باستاني مي‌شود. اين كنشگر ميراث فرهنگي مي‌افزايد: بدون هيچ تعارفي، در ايران، حتي در ميان گروهي از افراد تحصيل‌كرده، شناخت كمي نسبت به اهميت و ارزش اين آثار وجود دارد. در نتيجه، آشنايي اهالي هنر و فرهنگ با اين موضوع و انتقال آن به مردم از طريق رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي، مي‌تواند بسيار مفيد باشد.

شرط مهم براي اثرگذاري جشنواره

آريا در عين حال مي‌گويد: برگزاري جشنواره چندرسانه‌اي ميراث فرهنگي مي‌تواند نتايج مفيدي داشته باشد اما شرط تاثيرگذاري چنين رويدادهايي اين است كه نتايج آنها از روي كاغذ و صرف قالب جشنواره خارج شده و به آثار و نتايج عملي منتج شود. در غير اين صورت، بهتر است با توجه به كمبود بودجه، هزينه آن به حفظ و مرمت ميراث فرهنگي اختصاص يابد. او مي‌افزايد: متاسفانه رويدادهاي زيادي در حوزه ميراث فرهنگي و باستان‌شناسي در كشور برگزار مي‌شوند كه همگي تكرار مكررات هستند و خروجي عملي و ملموسي ندارند. اگر اين جشنواره‌ نيز چنين سرنوشتي پيدا كند، شايد فايده چنداني نداشته باشد.

مردم بايد حفط ميراث فرهنگي را

مسووليت اجتماعي بدانند

اين كنشگر ميراث فرهنگي در عين حال تاكيد مي‌كند: نبايد در مورد نتايج اين رويداد پيش‌داوري كرد. اصل برگزاري آن مهم است؛ به ويژه كه چندرسانه‌اي است و ابعاد و شاخه‌هاي مختلفي دارد؛ اما شرط مهم همان است كه نتايج عملي داشته باشد و به درگيري مردم با مقوله ميراث فرهنگي منجر شود. آريا ادامه مي‌دهد: مردم بايد بدانند كه حفاظت از اين آثار، مسووليت اجتماعي آنها است. همان‌گونه كه نياكان ما هزاران سال از ميراث فرهنگي، حتي با وجود جنگ‌هاي متعدد و بلاياي طبيعي، محافظت كرده‌اند، ما نيز در اين زمينه مسووليم. او مي‌گويد: متاسفانه امروز فرزندان همان افراد كه نسل اندر نسل محافظ ميراث فرهنگي بودند، در پي يافتن گنج يا يادگاري‌نويسي روي آثار هستند. حتي برخي مسوولان و كارشناسان سازمان ميراث نيز شناخت دقيقي از اهميت اين آثار ندارند. برگزاري چنين رويدادي مي‌تواند شرايط را تغيير دهد.

بودجه رويداد بايد معقول باشد

اين كنشگر ميراث فرهنگي در عين حال با اشاره به حرف و حديث‌هايي كه در مورد بودجه نجومي اين رويداد وجود دارد، مي‌گويد: من نمي‌توانم صحت آنها را تاييد كنم اما اگر درست باشند، قابل پذيرش نيست و چنين رويدادهايي بايد با بودجه‌هاي معقول برگزار شوند.

او البته، در پاسخ به انتقادي كه از اختصاص كمك دو ميليارد توماني شهرداري به جشنواره مطرح شد، معتقد است؛ چنين رقمي در برابر ريخت و پاش‌هايي كه از سوي اين نهاد و شوراي شهر انجام مي‌شود، قابل توجه نيست.

ميراث فرهنگي فارس نمره قبولي نمي‌گيرد

آريا در عين حال در مورد عملكرد اداره‌كل ميراث فرهنگي فارس در حوزه‌هاي مسووليت خود مي‌گويد: با وجود برخي اقدامات اجرايي مثبت در دوره اخير مديريت ميراث فرهنگي فارس، اشتباهات زيادي نيز انجام شده است. در دوره‌هاي پيشين نيز، مديران انتخابي يا دانش لازم را براي حفاظت از آثار تاريخي و باستاني استان، داشته‌اند اما از توان مديريتي و اجرايي لازم برخوردار نبوده‌اند يا برعكس. در نتيجه برايند كلي كار آنها مثبت نبوده است. اين كنشگر ميراث فرهنگي مي‌افزايد: متاسفانه انتصاب‌ها از راس وزارتخانه تا بسياري از ادارات كل استاني، با معيارهاي سياسي انجام مي‌شوند و بسياري از افراد با حوزه ميراث فرهنگي آشنايي ندارند. چنين مديراني، فعل و ترك فعل‌هاي بسياري را در سال‌هاي گذشته انجام داده‌اند كه به ميراث فرهنگي كشور آسيب زده‌ است.

ميراث فرهنگي، تنها مقصر وضع موجود نيست

آريا در عين حال تاكيد مي‌كند: حوزه ميراث فرهنگي تنها مقصر وضع موجود نيست. اين بخش، بودجه كافي را براي عمل به مسووليت‌هاي خود دريافت نمي‌كند. ضمن اينكه حفاظت از آثار تاريخي و باستاني، موضوعي بين سازماني است و نهادها و ادارات مختلفي بايد با ميراث فرهنگي همكاري داشته باشند كه متاسفانه ضعف‌هاي زيادي در اين زمينه وجود دارد. او مي‌افزايد: بودجه ميراث فرهنگي، كفاف حفاظت و مرمت همه آثار موجود را نمي‌دهد. براي مثال، استان فارس بيش از سه هزار اثر ثبت شده و 10 هزار اثر شناخته شده غير ثبتي دارد اما نيرو و بودجه كافي حتي براي ثبت ملي اين آثار موجود نيست. از سوي ديگر، سازمان نمي‌تواند براي تك تك آثار ثبتي استان، نگهبان استخدام كند؛ چرا كه بودجه لازم را براي پرداخت حقوق آنها در اختيار ندارد. آريا تاكيد مي‌كند: حفاظت از ميراث فرهنگي بايد به موضوعي مردمي تبديل شود و براي تحقق اين موضوع نيز لازم است كه آشنايي با اهميت چنين آثاري در كتاب‌هاي درسي گنجانده شود. اكنون سازمان ميراث فرهنگي، در عمل به وظايف خود تنها مانده است اما همه مردم و سازمان‌ها بايد در حفظ ميراث ملي كشور مشاركت داشته باشند.

مجوز فعاليت‌هاي در حريم ميراث فرهنگي از سازمان گرفته نمي‌شود

او مي‌گويد: اين در حالي است كه حتي مجوزها و استعلام‌هاي قانوني نيز براي انواع فعاليت‌ها در حريم ميراث فرهنگي يا تخريب آنها از سازمان گرفته نمي‌شود. حل اين چالش‌ها فقط از عهده بخش ميراث فرهنگي بر نمي‌آيد؛ اما عملكرد خود اين سازمان نيز ضعيف بوده و بر مشكلات افزوده است. نظر مي‌رسد در شرايط موجود، برگزاري رويدادي كه بتواند در افزايش آگاهي مردم نسبت به اهميت ميراث فرهنگي كشور موثر باشد، خالي از فايده نيست؛ مشروط بر اينكه پوششي براي عملكرد ضعيف مسوولان مربوطه يا جاگزين اقدامات مهم نباشد و در مورد بودجه و هزينه‌هاي آن نيز شفاف‌‌سازي لازم صورت بگيرد.