چالش‌هاي فرارو در دوران جديد ترامپيسم!
براي تحليل بهتر الگوي رفتاري ترامپ در كاخ سفيد، لازم است از سابقه رفتاري وي اطلاع داشته باشيم.
براي تحليل بهتر الگوي رفتاري ترامپ در كاخ سفيد، لازم است از سابقه رفتاري وي اطلاع داشته باشيم.
مروري اجمالي بر كارنامه اقتصادي و سياسي ترامپ:
ترامپ ۷۸ ساله داراي مدرك اقتصاد، فراز و نشيبي زيادي در زندگي شخصي، تجاري و سياسي داشته است. او با اتكا به ثروت به ارث رسيده از پدر، ترامپ فعاليت خود را بر ساخت و ساز، مستغلات، هتلداري و كازينوداري متمركز كرد.
در دهه ۸۰ به موازات فعاليت اقتصادي كه بعضا موفق نيز نبوده و منتج به چند نوبت اعلام ورشكستگي شده، رسما وارد عرصه سياست شد و تاكنون فعاليت اقتصادي در كنار سياست را ادامه داده است.
در سال ۱۹۸۹ ترامپ دچار بحران مالي شديد شد ولي به تدريج از سال ۱۹۹۶ توانست تجارت خود را احيا كند. طبق گزارش كنگره، در دوره رياست‌جمهوري ترامپ كشورهاي چين و عربستان با استفاده از هتل‌هاي ترامپ، ميليون‌ها دلار وي را منتفع كرده‌اند. نشريه فوربس، ثروت وي بعد از خاتمه رياست‌جمهوري در سال ۲۰۲۰ را بالغ بر «۲.۵ ميليارد دلار» اعلام كرده است.
مروري بر فعاليت‌هاي حزبي ترامپ:
عضويت در حزب جمهوري‌خواه در سال ۱۹۸۷؛
پيوستن به حزب اصلاحات در سال ۱۹۹۹؛
تغيير حزب و پيوستن به حزب دمكراتيك در سال ۲۰۰۱؛
بعد از ۸ سال پيوستن مجدد به حزب جمهوري‌خواه در سال ۲۰۰۹؛
برنده انتخابات رياست‌جمهوري از هيلاري كلينتون بر اساس آراي الكترال (و نه راي اكثريت مردم) در سال ۲۰۱۶
شكست در انتخابات رياست‌جمهوري از جو بايدن در سال ۲۰۲۰
پيروزي در انتخابات رياست‌جمهوري بر كامليا هريس (با اكثريت آراي الكترال و آراي مردم) ۲۰۲۴
چرخش‌هاي ۱۸۰ درجه‌اي در گرايش سياسي و رفت و آمد بين احزاب رقيب (رفتاري كم سابقه در عالم سياست امريكا) نشان مي‌دهد وي بيش از اينكه سياستمدار باشد، تجارت پيشه است و با توجه به حرفه كازينوداري، علاقه به «قمار سياسي» دارد.
وي براي منافع شخصي به هيچ وجه مقيد به چارچوبي حتي در ظاهر نبوده و امكان هرگونه رفتار غير منتظره از وي وجود دارد. اين روحيه و شخصيت ترامپ، حتي متحدين اروپايي امريكا را بسيار نگران كرده است.
ترامپ با پرونده‌هاي متعدد قضايي از جمله فرار مالياتي، حساب‌سازي، فساد اخلاق (كه براي برخي از آنها راي به محكوميت‌هاي سنگين صادر و تعداد زيادي نيز مفتوح و در فرآيند رسيدگي است كه با توجه به رياست جمهور وي، شرايط پيچيده‌اي به وجود خواهد آمد.
فوريه ۲۰۲۴، ترامپ در پرونده تقلب تجاري به ۴۴۰ ميليون دلار محكوم شد. اين موضوع يكي از ضعف‌هاي مهم نظام حقوق اساسي امريكا است كه فردي حتي با سوابق كيفري، براي رياست‌جمهوري تاييد صلاحيت مي‌شود.
ترامپ با اين سابقه كه از وي «خاص‌ترين» رييس‌جمهور امريكا ساخته است، با محور قرار دادن شعارهاي پوپوليستي و تحريك احساسات توده‌هاي مردم (عمدتا سفيدپوست) موفق به جلب راي اكثريت مردم شد.
محورهاي اصلي تبليغات انتخاباتي وي عبارت بودند از:
تحريك احساسات مذهبي
بخشي از كليسا با استفاده ابزاري از دين و ادعاي نجات معجزه‌آسا از دو ترور (كه هر دو مورد مشكوك و سوالات بي‌پاسخ زيادي را مطرح كرده،) وي را «برگزيده خدا بودن براي نجات امريكا» معرفي كردند. موضوعي كه ترامپ و همسرش صريحا به آن اشاره داشتند. در كارزار انتخابات جريان راست مذهبي از ترامپ به عنوان «برگزيده خدا!» حمايت قاطع كرد.
مناطقي از امريكا عمدتا پروتستان شامل ۹ ايالت موسوم به «كمربند انجيلي» با تلفيق دين با سياست از ترامپ و جريان راديكال راست مذهبي حمايت كرده وجريان چپ و ليبراليسم را خطري براي امريكا مي‌دانند.
ترامپ در انتخابات ۴ سال قبل در اين ۹ ايالت به جز جورجيا، پيروز ۷ شده بود.
تحريك احساسات نژادي
محور مهم تبليغات ترامپ بر سفيد پوستان و خطر مهاجران و حتي خارجي تبارهاي كه چند نسل در امريكا بوده‌اند، متمركز شده بود. ايلان ماسك شخصا در ايكس با ارائه آماري از متوسط درآمد خانوار امريكايي‌ها، درآمد آسيايي‌تبارهاي امريكايي (چيني و هندي و...) را بيشتر از سفيدپوستان اعلام كرد. اين عمليات تركيبي بر آراي مردمي ترامپ بسيار تاثيرگذار بود. به رغم شعار نژادي محوري انتخاباتي ترامپ، همسر فعلي وي مهاجري از اسلووني است.
پيامدهاي رياست‌جمهوري ترامپ:
اگر چه خيلي زود است قبل از شروع به كار دولت ترامپ، در مورد پيامدهاي داخلي و جهاني سياست‌هاي وي نظر داد، ولي با توجه به شعارهاي انتخاباتي و قاعده نانوشته نظام سياسي امريكا و متعهد بودن رييس‌جمهور به اجراي كامل وعده‌هاي انتخاباتي نگارنده تحولات مهم زير را احتمال مي‌دهم:
۱- چالش سياسي امريكا با جامعه جهاني
نگرش عمومي رهبران جامعه جهاني نسبت به رياست‌جمهوري ترامپ توأم با احتياط است.
در سال ۲۰۲۰ نشريه معتبر فارين پالسي از ۷۰۰ استاد روابط بين‌الملل در جريان رقابت انتخاباتي بايدن و ترامپ نظرسنجي كرد.
طبق نظر اساتيد، بيش از ۹۲ درصد دولت‌هاي جهان بايدن و فقط ۱.۸ درصد ترامپ را براي همكاري ترجيح مي‌دهند.
طبق نظر آنها، وجوه افتراق اين دو نفر در روابط بين‌الملل، در حوزه‌هاي نظامي گري، تغييرات اقليمي و بهداشت جهاني و وجوه اشتراك آنها، تقويت حس وطن دوستي در قبال چين، مبارزه با تروريسم و امنيت سايبري است. حتي سازمان ملل متحد، يونسكو در دوران رياست‌جمهوري ترامپ با وي چالش‌هاي جدي داشتند.
صندوق بين‌المللي پول سال گذشته مقاطع و تحولات كليدي كه موجب بي‌ثباتي مالي جهاني طي سال‌هاي ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۲ شده را به شرح ذيل اعلام كرده است:
بحران بدهي‌هاي دولتي در اروپا، بحران مالي امريكا، برگزيت، جنگ تجاري امريكا و چين، كرونا، جنگ اوكراين
همچنين پيروزي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا در سال ۲۰۱۶به عنوان يكي از مقاطع تاثيرگذار در ايجاد بحران مالي جهاني طي ۱۵ سال گذشته مي‌توان هشداري براي بحران آفريني مجدد ترامپ براي جهان باشد.
۲- چالش با چين
به غير از تقابل سياسي دولت ترامپ چالش اقتصادي و جنگ تجاري با چين را تشديد خواهد كرد.
۳ - چالش سياسي امريكا با اتحاديه اروپا و احتمال خروج از ناتو و بحران امنيت اروپا در قبال روسيه. (ترامپ در سخنراني‌هاي انتخاباتي به صراحت اعلام كرد كه در صورت پيروزي در انتخابات از زلنسكي و اوكراين در جنگ با روسيه حمايت نخواهد كرد.)
وي معتقد است اوكراين براي خاتمه جنگ مي‌بايست «مقداري امتياز» به روسيه بدهد.)
۴- چالش تجاري اتحاديه اروپا
امريكا بزرگ‌ترين شريك تجاري اتحاديه اروپا بوده و طي سال ۲۰۲۳ اتحاديه اروپا بيش از ۵۰۲ ميليارد يورو كالا به امريكا صادر كرده است. ارزيابي تحليلگران اروپايي در دوران انتخابات اين بوده كه دوران ترامپ براي متحدين امريكا در اروپا سخت خواهد شد.
به دليل برنامه‌هاي اعلامي ترامپ ازجمله
وضع تعرفه بر كالاهاي وارداتي از اروپا
فشار براي افزايش سهم كشورهاي اروپايي در بودجه سنگين ناتو
حداقل ۱۵۰ ميليارد يورو زيان اتحاديه اروپا از رياست‌جمهوري ترامپ زيان خواهد كرد.
۴- آغاز چالش‌هاي اجتماعي داخلي؛
فرآيند اخراج قهرآميز ميليون‌ها مهاجر بسيار حاشيه‌ساز خواهد بود و حتما با مقاومت و حتي درگيري‌هاي اجتماعي مهاجران مواجه شده و واكنش‌هاي نهادهاي حقوق بشری داخلي و بين‌المللي را به دنبال خواهد داشت.
۵- چالش با فعالان حمايت از محيط زيست؛
يكي از برنامه‌هاي ترامپ صدور مجوزهاي گسترده استخراج نفت خصوصاً “شيل “، از مناطق وسيعي از امريكا بوده كه بعلت ملاحظات زيست محيطي توسط بايدن متوقف شده بودند. تشكيلات حمايت از محيط زيست واكنش‌هاي جدي نشان خواهند داد.
۶. ايلان ماسك كه با رفتارهاي غير متعارف اين ثروتمندترين فرد جهان، مستقيما وارد كارزار حمايت از ترامپ شد و قطعا منافع اقتصادي را دنبال مي‌كند و حتي برنامه‌هاي اقتصادي ارایه داده است. بلافاصله بعد از پيروزي ترامپ، ظرف يك روز ۲۱ ميليارد دلار افزايش يافت.
قطعا سهم خواهي نجومي ماسك با واكنش‌هاي جدي و چالشي براي دولت ترامپ مواجه خواهد شد.
در انتخابات ۲۰۲۴، بر خلاف دو انتخابات قبلي، اكثر حاميان مالي ترامپ، ميليونرها بوده‌اند كه جمعاً، ۵۱۴ ميليون دلار كمك كردند (دو برابر حمايت مالي شهروندان عادي). به نظر مي‌رسد ثروتمندان امريكايي از جمله ايلان ماسك كه براي وي سنگ تمام گذاشته حساب ويژه‌اي براي منتفع شدن از سياست‌هاي اقتصادي و مالياتي و جنگ تجاري ترامپ با اروپا و چين، باز كرده‌اند. در ايران در واكنش به پيروزي ترامپ شاهد دو گرايش متضاد هستيم. گروهي معتقد به قدرت‌نمايي ايران هستند. گروه ديگر حتي با استقبال از پيروزي ترامپ، معتقد به ارسال پيام تبريك رسمي از سوي دولت هستند. ولي اميدوارم با توجه به واقعيت‌ها و شرايط سياسي و اقتصادي داخلي ايران و جهاني و تغيير مناسبات و تشديد حمايت امريكا از اسراييل، نزديك شدن روابط امريكا با روسيه و معامله با چين، ايران بر محور واقعگرايي و منطق گرايي، «راه سومي و ميانه‌اي» را دنبال كند تا در اين دوره حساس تبعات منفي براي كشور به حداقل برسد. سياست خارجي در قبال ترامپيسم پيچيده خواهد بود.