مداخله موثر بانك مركزي در بازار طلا و سكه
مركز مبادله اولين حراج سكه را اسفند ۱۴۰۲ برگزار كرد و ربع سكه طلا با ضرب سال ۱۳۸۶ عرضه و به مرور انواع قطعات سكه نيز افزوده شد و اكنون در جديدترين حراج قرار است كه ربع سكه با ضرب سال ۱۴۰۳ عرضه شود.
مركز مبادله اولين حراج سكه را اسفند ۱۴۰۲ برگزار كرد و ربع سكه طلا با ضرب سال ۱۳۸۶ عرضه و به مرور انواع قطعات سكه نيز افزوده شد و اكنون در جديدترين حراج قرار است كه ربع سكه با ضرب سال ۱۴۰۳ عرضه شود. كارشناسان پيش بيني كرده‌اند كه احتمال زياد عرضه سكه‌هاي ۱۴۰۳ روي حباب سكه اثر خواهد داشت. به گزارش ايسنا، نخستين عرضه ربع سكه طلاي بانك مركزي ضرب ۱۴۰۳ شنبه ۱۹ آبان‌ماه در سي‌ودومين جلسه حراج سكه طلاي مركز مبادله ارز و طلاي ايران انجام مي‌شود. پيش از اين نيز مركز مبادله اولين حراج سكه را اسفند ۱۴۰۲ برگزار كرد و ربع سكه طلا با ضرب سال ۱۳۸۶ عرضه و به مرور انواع قطعات سكه نيز افزوده شد و اكنون در جديدترين حراج قرار است كه ربع سكه با ضرب سال ۱۴۰۳ عرضه شود. كارشناسان پيش بيني كرده‌اند كه احتمال زياد عرضه سكه‌هاي ۱۴۰۳ روي حباب سكه اثر خواهد داشت. حال در آستانه عرضه ربع سكه با ضرب سال ۱۴۰۳ بررسي اتفافات اين حوزه و اثرات آن ضرورت دارد.
اهداف اوليه از عرضه سكه در مركز مبادله
بانك مركزي در راستاي انجام وظايف و اختيارات خود بر اساس جزو ۲ بند (ب) قانون بانك مركزي ج.ا.ا (خريد و فروش طلا و ارز با هدف مديريت بازار و حفظ ارزش ذخاير بين‌المللي كشور) و جزو ۳ بند (ج) ماده ۴۴ قانون مزبور (خريد و فروش شمش، طلاي مسكوك و ساير فلزات گرانبها به عنوان يكي از روش‌هاي مجاز براي مديريت ذخاير ارزي) و به منظور مديريت بازار سكه و نيز تسهيل دسترسي متقاضيان به مسكوكات طلا، در كنار ايجاد امكان عرضه شمش طلا (توسط توليدكنندگان و واردكنندگان طلا)، در چارچوب دستورالعمل اجرايي معاملات سكه طلا در مركز مبادله ارز و طلاي ايران، به عرضه و حراج عمومي انواع قطعات سكه در مركز مبادله ارز و طلا پرداخته است.
آمار خريد و فروش سكه در مركز مبادله
آمار عملكرد عرضه مسكوكات طلا در اين مركز طي ۳۰ نوبت انجام شده از تاريخ ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ تا تاريخ ۱۴ آبان ۱۴۰۳، حاكي از آن است كه از مجموع حدود ۱۰۴۳ هزار سفارش ثبت شده قطعات مختلف سكه در اين مركز، تعداد ۱۲۴ هزار قطعه سكه تمام بهار آزادي، ۸۱ هزار قطعه نيم سكه بهار آزادي و ۲۲۵ هزار قطعه سكه ربع بهار آزادي (مجموعاً حدود ۴۳۱ هزار قطعه انواع سكه)، به خريداران تخصيص داده شده است كه كمتر از ميزان ثبت سفارش صورت گرفته در دوره مزبور مي‌باشد.
عرضه سكه چه مزيت‌هايي داشته است؟
با توجه به اينكه مطابق با شيوه‌نامه نحوه برگزاري حراج سكه طلا در مركز مبادله ارز و طلاي ايران، تخصيص سكه طلا در فرآيند حراج بر مبناي اولويت قيمت-زمان و بر حسب قيمت پيشنهادي متقاضي خريد در هر سفارش، صورت مي‌گيرد؛ مي‌توان عنوان كرد فرآيند حراج سكه، نسبت به سياست‌هاي پيشين بانك مركزي در حوزه مديريت بازار طلا (نظير پيش‌فروش سكه طلا يا عرضه سكه طلا در ابعاد گسترده)، از مزيت‌هايي نظير شفافيت بيشتر قيمت، عدم ايجاد تقاضاي اضافي در بازار، حفظ تعادل منابع و مصارف و حفظ سطح ذخاير طلاي بانك مركزي و در عين تامين مناسب و سازمان‌يافته نياز بازار برخوردار است. با توجه به سازوكار تعريف شده براي حراج قطعات سكه در مركز مبادله مبني بر سفارش‌گيري بدون محدوديت در دامنه و همچنين تعيين كف قيمت به منظور عرضه قطعات سكه در هر حراج متناسب با شرايط بازار و برخي شاخص‌هاي اقتصادي، اينكه تعداد معاملات تسويه شده همواره كمتر از ميزان ثبت سفارش‌ها است حاكي از آن است كه تقاضاي كافي و موثر در كف قيمت تعيين شده (كه عموماً كمتر از قيمت بازار مي‌باشد)، وجود ندارد؛ همچنين ميانگين قيمت حراج‌هاي برگزار شده نيز كمتر از قيمت بازار بوده كه اين هم گواه بر موضوع مزبور است. اين اقدام بانك مركزي ضمن كاهش فشار تقاضا در بازار، بر تعديل قيمت سكه عمدتاً با تخليه حباب قيمتي نيز اثر گذار خواهد بود. علاوه بر اين طبق قانون، ضرب مسكوكات طلا به صورت انحصاري در اختيار بانك مركزي است و اين بانك ضمن تداوم ضرب سكه، اين اطمينان خاطر را ايجاد مي‌كند كه با تقويت سمت عرضه متناسب با تحولات بازار طلا، در متعادل نگهداشتن قيمت مسكوكات طلا ايفاي نقش جدي‌تر خواهد كرد.
معناي عدم وجود تقاضاي موثر در حراج سكه چيست؟
يكي از دلايل حضور افراد در بازار دارايي‌ها در دوره‌هاي تلاطم بازارها، علاوه بر پوشش ريسك تورم، سفته بازي و كسب سود از نوسان قيمت‌ها در دوره‌هاي زماني كوتاه‌مدت است. بر همين اساس عدم وجود تقاضاي موثر در حراج‌هاي برگزارشده قطعات سكه مي‌تواند ناشي از سطح پايين انتظارات تورمي فعالين بازار در خصوص چشم‌انداز آتي بازار سكه باشد .
دليل افزايش قيمت سكه علي‌رغم حراج
اين مزيت‌ها در حالي است كه همزمان با حراج سكه قيمت‌هاي بازار آزاد افزايشي بود؛ پاسخي كه كارشناسان و تحليلگران اقتصادي و مسوولان مي‌دهند اين است كه به‌طور كلي ارزش ذاتي سكه طلا از دو مولفه نرخ دلار در بازار داخلي (مشخصاً بازار غيررسمي ارز) و قيمت اونس طلا در بازار جهاني تاثير مي‌پذيرد كه مولفه ذكر شده به صورت برونزا و تحت تاثير تحولات جهاني و خارج از اختيار سياست‌گذار تعيين مي‌شود. علاوه بر اين، بررسي تغييرات قيمت سكه طلا و تحولات مربوط به عوامل موثر بر آن نشان مي‌دهد كه نرخ ارز مهم‌ترين عامل موثر بر نوسانات قيمت قطعات مختلف سكه طلا طي سال‌هاي اخير بوده است و بر همين اساس موثرترين راهكار در خصوص كنترل قيمت سكه طلا، ايجاد ثبات در بازار ارز است تا از طريق كنترل ميزان تقاضاي اين دارايي و جلوگيري از نوسانات شديد آن، از سرريز نوسانات آن بر بازار سكه طلا نيز جلوگيري شود.
آينده حراج سكه
همانطور كه اشاره شد هدف اصلي اين حراج‌ها ايجاد يك بازار شفاف و قابل كنترل است كه تحت حاكميت بانك مركزي باشد و براي اين بازار براي اثرگذاري نياز به زمان و اقدامات تكميلي ديگري دارد؛ در غير اين صورت بر ذخاير طلاي بانك مركزي به عنوان دارايي‌هاي ملي اثر گذار خواهد بود. البته فارغ از نوسانات اخير كه متاثر از مباحث سياسي و بين‌المللي بوده است، بازار ارز ثبات نسبي داشته و تنها عامل قيمت جهاني طلا نقش كليدي ايجاد كرده است. بنابراين مي‌توان اميدوار بود با بازگشت ثبات به بازارهاي جهاني، اقداماتي همچون عرضه سكه بتواند جلوي سفته بازي و دلالي را بگيرد. به ويژه آنكه بنا بر اعلام مركز مبادله ارز و طلاي ايران، تصميم بر اين شده است كه از ۱۵ اسفندماه هر سال، سكه‌هاي سال بعدي ضرب شوند؛ بر اين اساس، از اواسط اسفند سال جاري، ضرب سكه با تاريخ ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.