زمستان كم نور!
با شروع فصل سرما و افزايش مصرف انرژي در سراسر كشور، نگراني‌ها در خصوص احتمال خاموشي‌هاي گسترده زمستاني به اوج خود رسيده است. با نزديك شدن به ماه‌هاي سرد، مصرف انرژي خانگي و تجاري به طرز چشم‌گيري افزايش مي‌يابد و ظرفيت توليد انرژي در كشور پاسخگوي نياز فزاينده نيست.
گلناز پرتوي مهر |
با شروع فصل سرما و افزايش مصرف انرژي در سراسر كشور، نگراني‌ها در خصوص احتمال خاموشي‌هاي گسترده زمستاني به اوج خود رسيده است. با نزديك شدن به ماه‌هاي سرد، مصرف انرژي خانگي و تجاري به طرز چشم‌گيري افزايش مي‌يابد و ظرفيت توليد انرژي در كشور پاسخگوي نياز فزاينده نيست. در سال‌هاي اخير، كمبود برق و گاز نه تنها مشكلاتي براي شهروندان و صنايع به وجود آورده، بلكه بر رشد اقتصادي و پايداري اجتماعي نيز تأثير منفي گذاشته است.خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده برق در سراسر كشور اعمال مي‌شود و براي اطلاع از جزييات اين خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده بايد منتظر اعلام رسمي آن از سوي وزارت نيرو باشيم. به گزارش «تعادل» سخنگوي دولت 3 روز پيش در صفحه شخصي خود در شبكه اجتماعي ايكس نوشت: «شرط عدالت نيست براي توليد برق، بخشي از جامعه با جان خود هزينه آن را پرداخت كند. از همين رو به دستور رييس‌جمهور مازوت سوزي در سه نيروگاه اراك، كرج و اصفهان كه شرايط ويژه‌اي دارند، متوقف مي‌شود. مي‌توان براي مدت محدودي، «خاموشي منظم» را جايگزين «توليد سم» براي عموم شهروندان كرد.» ابتدا به‌نظر مي‌رسيد اين اعلام سخنگوي دولت، يك پيشنهاد و طرح است، اما مشخص شد كه اين تصميم جديد دولت براي اعمال خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده بوده است.
بدون شك ذخاير سوخت نيروگاهي در شرايط مطلوبي نيست؛ اگرچه عنوان مي‌شود كه در ابتداي دولت چهاردهم (آغاز شهريورماه) ذخاير سوخت نيروگاهي نسبت به زمان مشابه سال قبل كاهش قابل توجهي داشته و شاهد افت 43درصد ذخاير گازوئيل نيروگاه‌ها به‌علت عدم ذخيره‌سازي مناسب در ماه‌هاي تير و مرداد بوديم، اما در دولت چهاردهم هم (از ابتداي شهريور تا نيمه آبان) مسوولان مربوطه نتوانستند عقب‌ماندگي‌هاي اين بخش را جبران كنند و پايين بودن سطح ذخاير سوخت مايع نيروگاه‌ها از يك سو و دستور رييس‌جمهور براي عدم استفاده از سوخت مازوت در تعدادي از نيروگاه‌هاي بخاري از سوي ديگر، در شرايطي كه گازرساني به نيروگاه‌ها امسال زودتر از سال‌هاي قبل محدود شده، موضوع «توليد برق پايدار» را به چالش كشيده است. در همين زمينه، محمد رضايي، كارشناس حوزه انرژي، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل» اظهار كرد: يكي از اصلي‌ترين دلايل خاموشي‌ها در زمستان، افزايش شديد مصرف گاز است. بسياري از نيروگاه‌هاي توليد برق در ايران با سوخت گاز طبيعي كار مي‌كنند و در ماه‌هاي سرد سال، بخش قابل‌توجهي از گاز توليدي كشور به مصارف خانگي اختصاص مي‌يابد. بر اساس گزارش‌هاي وزارت نفت، در سال گذشته مصرف گاز خانگي و تجاري در زمستان به حدود ۶۵۰ ميليون متر مكعب در روز رسيد، در حالي كه در فصل تابستان اين رقم به مراتب كمتر است. وي تصريح كرد: به دليل اولويت‌دهي به تأمين گاز خانگي، نيروگاه‌هاي برق با كمبود گاز مواجه مي‌شوند و در نتيجه، توليد برق كاهش مي‌يابد. اين كاهش توليد برق، به خصوص در ساعات اوج مصرف، منجر به خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌نشده مي‌شود. از طرف ديگر، محدوديت تأمين گاز براي نيروگاه‌ها باعث مي‌شود كه اين مراكز به سمت استفاده از سوخت‌هاي جايگزين مانند مازوت روي آورند كه اين موضوع خود باعث آلودگي بيشتر هوا مي‌شود و به مشكلات زيست‌محيطي دامن مي‌زند.
وي گفت: يكي ديگر از دلايل بروز خاموشي‌هاي زمستاني، فرسودگي زيرساخت‌هاي توليد و توزيع برق در كشور است. در حال حاضر، بخش زيادي از تأسيسات توليد برق در ايران قديمي و كم‌بازده هستند و بازدهي اين نيروگاه‌ها در مقايسه با استانداردهاي جهاني پايين است. اين موضوع سبب مي‌شود كه حجم بيشتري از انرژي در فرآيند توليد و انتقال از دست برود. از سوي ديگر، شبكه توزيع برق نيز در بسياري از مناطق با مشكلات جدي مواجه است كه باعث افزايش تلفات و كاهش كارايي كلي سيستم مي‌شود.
وي عنوان كرد: بروزرساني و بهسازي شبكه‌هاي برق و افزايش سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي توليد انرژي تجديدپذير مي‌تواند از وابستگي كشور به سوخت‌هاي فسيلي كاسته و پايداري بيشتري در تأمين انرژي فراهم آورد. با اين حال، به دليل كمبود منابع مالي و سرمايه‌گذاري ناكافي، اين تغييرات به‌كندي انجام مي‌شوند و مشكلات موجود همچنان باقي مي‌مانند.
رضايي تصريح كرد: صنايع پرمصرف، به‌ويژه صنايع فولاد، سيمان، و پتروشيمي نيز سهم بزرگي در مصرف برق و گاز كشور دارند. اين صنايع در فصل زمستان همزمان با افزايش تقاضاي خانگي، همچنان به مصرف بالاي انرژي ادامه مي‌دهند و اين مساله به بروز خاموشي‌هاي بيشتر دامن مي‌زند. وزارت نيرو در سال‌هاي اخير تلاش كرده است تا با اعمال محدوديت‌هاي فصلي بر اين صنايع، بخشي از فشار مصرف انرژي در روزهاي سرد را كاهش بدهد، اما اين اقدامات نيز به دليل فشار اقتصادي و اهميت توليدات اين صنايع، به طور كامل اجرا نشده است.
وي در پايان خاطرنشان كرد: خاموشي‌هاي زمستاني در ايران به مساله‌اي جدي تبديل شده‌اند كه نيازمند توجه فوري و اقداماتي موثر هستند. بهبود بهره‌وري انرژي، توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير، به‌روزرساني زيرساخت‌ها و مديريت بهتر مصرف مي‌تواند به كاهش اين مشكلات كمك كند. اگرچه اجراي اين راهكارها نيازمند زمان و منابع است، اما در درازمدت مي‌توانند به پايداري بيشتر در تأمين انرژي و كاهش مشكلات ناشي از خاموشي‌ها بينجامند.