بهبود بازار مسكن با عرضه واحدهاي مسكوني خالي
سامانه املاك و اسكان با هدف ثبت اطلاعات ملكي و سكونتي تمام افراد جامعه راه‌اندازي شد تا آمار دقيق خانه‌هاي ساكن‌دار و خالي مشخص شود، از سال ۱۴۰۰ هم كه قانون ماليات بر خانه‌هاي خالي مصوب شد، همه افراد موظف شدند كه اطلاعات محل سكونت خود را در سامانه املاك و اسكان ثبت نمايند.
سامانه املاك و اسكان با هدف ثبت اطلاعات ملكي و سكونتي تمام افراد جامعه راه‌اندازي شد تا آمار دقيق خانه‌هاي ساكن‌دار و خالي مشخص شود، از سال ۱۴۰۰ هم كه قانون ماليات بر خانه‌هاي خالي مصوب شد، همه افراد موظف شدند كه اطلاعات محل سكونت خود را در سامانه املاك و اسكان ثبت نمايند. براساس تازه‌ترين آمار منتشرشده از سوي مديركل دفتر اقتصاد مسكن وزارت راه و شهرسازي، تا مرداد ماه امسال 12 ميليون سرپرست خانوار، مالكيت خود را در سامانه املاك و اسكان به ثبت رساندند، اين آمار تا فروردين ۱۴۰۲ حدود سه ميليون سرپرست خانوار بود كه طي يكسال و نيم گذشته با رشد حدود چهار برابري به حدود 12 ميليون نفر رسيد. در اين ميان كارشناسان اقتصادي معتقدند كه شناسايي و عرضه واحدهاي مسكوني خالي از سكنه نقش بسيار موثري در بهبود وضعيت و همچنين رونق بازار مسكن بازي مي‌كند. در سال‌هاي گذشته همزمان با افزايش قيمت مسكن بسياري از مالكان تصميم گرفته‌اند كه واحدهاي مسكوني خود را خالي نگه دارند و به نوعي احتكار كنند تا از طريق آن بتوانند قيمت‌ها را افزايش دهند اما در سال‌هاي گذشته همزمان با تصويب قانون دريافت ماليات از خانه‌هاي خالي تلاش شد كه بخشي از مشكلات خانه‌هاي خالي برطرف شود.
اما متاسفانه به دليل عدم همكاري مالكان خانه‌هاي خالي بخشي از اين واحدها به بازار عرضه نشد و همين امر موجب شد كه بسياري متقاضيان خريد مسكن، اميدي به خانه‌دار شدن از طريق عرضه خانه‌هاي خالي را نداشته باشند.
چندي پيش بود كه ابوالفضل نوروزي، مديركل دفتر اقتصاد مسكن وزارت راه و شهرسازي در اظهاراتي اعلام كرد كه بيش از ۱۲ ميليون نفر در سامانه املاك و اسكان خود اظهاري كرده‌اند كه با توجه به ميانگين اعضاي خانواده هر فرد كه شامل ۳ نفر مي‌شود تاكنون حدود ۴۰ ميليون نفر در سامانه املاك و اسكان تعيين تكليف شده‌اند. او ادامه داد: ۷۵ ميليون و ۱۸۹ هزار كد ملي در سامانه املاك و اسكان ثبت شده كه سكونتگاه‌هاي آنها مورد شناسايي قرار گرفته است. در چنين شرايطي با وجود آنكه براي خانه‌هاي خالي در شهرهاي با جمعيت يك هزار نفر، در طول سال اگر بيش از ۱۲۰ روز خالي باشد مشمول جريمه از شش تا ۱۸ برابر ماليات بر اجاره از سال اول تا سوم به صورت پلكاني افزايش مي‌يابد، درواقع ميزان جريمه درنظرگرفته براي عدم ثبت در سامانه املاك و اسكان، همچنان بسياري از مالكان رغبتي براي ثبت نام در اين سامانه ندارند كه به نظر مي‌رسد علت آن عدم پيگيري دولت براي دريافت ماليات است.
هدف از راه‌اندازي سامانه املاك و اسكان
هدف اصلي از راه‌اندازي سامانه املاك و اسكان توسط وزارت راه و شهرسازي، كاهش نرخ تورم مسكن، حمايت از مستاجران و جلوگيري از دلالي در زمينه املاك بود و مطابق ماده ۵۴ مكرر قانون ماليات‌هاي مستقيم، تمامي سرپرستان خانوار، مالكان و مستاجران، بايد املاك تحت تملك خود را در سامانه ثبت املاك و اسكان به نشانيamlak.mrud.ir ثبت كنند. چندي پيش هادي سبحانيان، رييس سازمان امور مالياتي كشور با بيان اينكه در بحث شناسايي خانه‌هاي خالي هدف ما اخذ ماليات از دانه درشت‌ها بوده است، گفت: ۵۰۰ هزار خانه خالي براساس قانون شناسايي كرده‌ايم اما هدف ما از اجراي اين قانون اخذ ماليات از بانك‌ها يا اشخاص حقوقي بوده است كه چندين خانه خالي داشته و در حال حاضر سه بانك بيشترين خانه خالي را دارند كه با پيگيري‌هاي صورت گرفته از اين تعداد ۱۸۲ هزار واحد خانه خالي به بازار عرضه شده است. نگاهي به ماده ۵۴ اصلاحي قانون ماليات‌هاي مستقيم، نشان مي‌دهد چنانچه واحدهاي مسكوني واقع در شهرهاي بالاي ۱۰۰ هزار نفر جمعيت در هر سال مالياتي جمعاً افزون بر ۱۲۰ روز ساكن نداشته باشد، به عنوان خانه خالي شناسايي خواهند شد و در صورتي كه فرد خوداظهاري نكند، بر اساس بند پنج تبصره هشت ماده ۱۶۹، مشمول ماليات خواهد بود. حالا اگر نسبت به اين مساله و اعلام خالي بودن ملك مورد نظر اعتراض داشته باشد، چنانچه بيش از ۲ مرتبه براي او پيامك اخطار ارسال شده و در ثبت ملك در سامانه كوتاهي كرده باشد، اعتراضش وارد نبوده و مشمول پرداخت ماليات مي‌شود.
تحقق تنها يك درصد از درآمد مالياتي خانه‌هاي خالي
جهانگير رحيمي، مديركل دفتر حسابرسي سازمان امور مالياتي كشور هم پيش از اين اعلام كرده بود كه مطابق اطلاعات وزارت راه و شهرسازي و سامانه املاك و اسكان ۶۶ هزار و ۴۸ واحد مسكوني خالي از سكنه در سال ۱۴۰۰ در سامانه ثبت شده كه ماليات تشخيص داده شده براي اين واحدها يك و نيم همت بوده است. او ادامه داد: تعداد زيادي از برگه‌هاي مالياتي واحدهاي خالي از سكنه در مراحل رسيدگي مجدد و در مرحله دادرسي قرار دارد و ۱۲۰۰ واحد مسكوني هم خالي بودن آنها قطعي شده و حدود ۱۰۸۸ واحد ماليات پرداخت كرده‌اند كه در مجموع حدود ۱۲ ميليارد تومان در سال ۱۴۰۰ ماليات پرداخت شده است. رحيمي با بيان اينكه در سال ۱۴۰۱ تعداد واحدهاي خالي كه وزارت راه و شهرسازي معرفي كرده ۵۹ هزار و ۱۱۰ واحد مسكوني بوده است، گفت: طبق ارزيابي‌هاي صورت گرفته پيش بيني مي‌شد كه در سال ۱۴۰۰، ۷۰۰ همت ماليات و در سال ۱۴۰۱ ۷۵۰ همت تومان درآمد مالياتي كسب كنيم اما در طي اين دوسال تنها يك درصد درآمد مالياتي كه حدود ۷۰۰ ميليون تومان بوده درآمد مالياتي كسب شد.
معرفي ۱۲۰ هزار خانه خالي
به سازمان امور مالياتي
يك كارشناس سياست‌گذاري مسكن با بيان اينكه شناسايي و عرضه واحدهاي مسكوني خالي از سكنه نقش بسيار موثري در بهبود وضعيت مسكن و همچنين رونق بازار مسكن دارد، گفت: طبق آمار‌هاي ارايه شده در ۷۴ ماه گذشته ما ركود بي‌سابقه داشته‌ايم، به‌طوري كه تورم نقطه به نقطه در مسكن تك رقمي و به ۹.۴ درصد رسيده است. بهروز سلطاني با بيان اينكه دريافت ماليات از خانه‌هاي خالي مشمول واحدهاي مسكوني فرسوده، واحدهاي مسكوني روستايي و واحدهاي مسكوني در شهرهاي زير ۱۰۰ هزار نفر نمي‌شود، گفت: از سال ۱۴۰۰ كه پايه مالياتي به شمار مي‌رود تاكنون ۱۲۰ هزار خانه به سازمان مالياتي معرفي شده است. همچنين عباس جهانبخش، كارشناس مسكن با بيان اينكه سياست ايجاد خط محدوده شهري باعث شده است تا ۸۰درصد قيمت مسكن در شهرهاي بزرگ، مربوط به قيمت زمين شود گفت: از سوي ديگر، قانون ماليات خانه‌هاي خالي و لوكس اجرا نمي‌شود دولت براي جدا شدن از اين وضعيت مي‌تواند با وضع قوانين بازدارنده مانند ماليات از خانه‌هاي خالي براي كاهش قيمت مسكن اقدام كند، در نتيجه طبقه سوداگر را از اين بازار دور مي‌شود.
فرار واسطه‌گران با تكميل سامانه املاك و اسكان
يكي از اهداف راه‌اندازي سامانه املاك و اسكان، خروج دلالان از بازار ملك است، در اين رابطه حسينعلي حاجي دليگاني، نماينده مجلس با بيان اينكه اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي نقش بسيار موثري در بهبود وضعيت بازار مسكن دارد، گفت: دولت اگر بتواند اجراي اين سياست‌ها را از طريق تكميل سامانه املاك و اسكان اجرايي كند به‌طور قطع ما شاهد آن خواهيم بود كه تمامي دلالان و سوداگران از بازار مسكن فراري مي‌شوند. او ادامه داد: در شرايط كنوني بازار مسكن نيازمند افزايش توليد و عرضه مسكن است كه بخشي از اين نياز از طريق خانه‌هاي خالي تامين مي‌شود. به گفته اين نماينده مجلس، بنابراين در اين بازار از طريق همكاري دستگاه‌هاي ديگر مي‌توان سامانه املاك و اسكان را تكميل و در نتيجه خانه‌هاي خالي و مالكاني كه داراي چندين واحد مسكوني خالي از سكنه هستند را شناسايي كرد. سامانه املاك و اسكان، يكي از مهم‌ترين ابزارهاي دولت در جهت برنامه‌ريزي مسكن است، كه مي‌تواند اين بازار را به سمت ثبات و رونق هدايت كند بنابراين با توجه به اهميت سامانه املاك و اسكان در بهبود بازار ملك، دولت بايد هرچه سريع‌تر اين سامانه را از طريق اتصال دستگاه‌ها از جمله سامانه خانوار وزارت كشور بتوانند به بازار مسكن، سامان دهد.