سازمان‌ها هوش مصنوعي را نمي‌پذيرند

پذيرش و اتخاذ تصميم سريع براي به‌كارگيري هوش مصنوعي به‌ويژه هوش مصنوعي زاينده در سازمان‌ها امري است كه مديران عامل بايد نسبت به آن پيش از آنكه دير شود، اقدام كنند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه در حال حاضر عمده مديران سازمان‌ها هنوز پيرو طرز تفكر سابق كار كرده و براي پذيرش اين پديده تعلل مي‌كنند.

ظهور هوش مصنوعي در سال‌هاي اخير تغييرات بسياري را در عرصه جهاني به دنبال داشته است. با وجود پيشرفت‌هاي فناوري، دولت‌ها هنوز هم خدمات را به روش‌هاي سنتي ارايه مي‌دهند. براي بهره‌گيري از مزاياي هوش مصنوعي در بخش دولتي مديران سازمان‌هاي عمومي لازم است به‌طور چشمگيري استفاده از سيستم‌هاي مبتني بر هوش مصنوعي را افزايش دهند. هدف اين مقاله، تعيين پژوهشي بركاربست تحقيقات مربوط به هوش مصنوعي در بخش عمومي است. در اين مقاله با استفاده از روش فراتركيب و با بهره‌گيري از پروتكل PRISMA چارچوبي براي مطالعات در باب كاربست هوش مصنوعي در بخش دولتي ارايه مي‌دهيم . به اين منظور، 400 مقاله برگرفته از از پايگاه‌هاي اطلاعاتي گيل، ساينس دايركت، پروكوئست و وب آو ساينس، در بازه زماني سال‌هاي 2015 تا 2020 مورد بررسي قرار گرفت. پس از انجام دو مرحله غربالگري، 29 پژوهش به عنوان مقاله با كيفيت بالا و متوسط جهت تحليل عميق‌تر شناسايي شدند و در نهايت چارچوبي مطالعاتي در باب كاربست هوش مصنوعي در بخش دولتي ارايه شد. نتايج حاصل از پژوهش حاكي ازآن بود كه مي‌توان از هوش مصنوعي تقريبادر تمامي بخش‌هاي دولتي بهره گرفت و دولت‌ها مي‌توانند با سياست‌گذاري مناسب و در نظر گرفتن جنبه‌هاي اخلاقي، از هوش مصنوعي براي ارايه خدمات بهتر در بخش عمومي بهره گيرند. با اين حال، توصيه مي‌شود مطالعات گسترده‌تري در اين باب صورت پذيرد.

در همايش هوش مصنوعي زاينده كه با همكاري مركز نوآوري و تحول ديجيتال اتاق بازرگاني و همكاري شركت دانش‌بنيان اسمايلينو برگزار شد، مساله درك و اقدام زودهنگام مديران عامل براي عقب نماندن از مسير توسعه و حتي در مواردي حذف نشدن از عرصه رقابت اهميت هوش مصنوعي و ابزارهاي آن مطرح شد.كامران باقري، در رابطه با چالش‌ عمده سازمان‌ها در مواجهه با هوش مصنوعي گفت: برداشت اصلي من اين است كه منابع مالي و زيرساخت‌ها مشكل و چالش سازمان‌ها نيست. موضوع اين است كه آيا ما بايد اين فناوري را پديده انقلابي، جديد و بدون سابقه با فوريت بالا بدانيم يا خير. اگر تصور كنيم اين پديده امتداد اتفاقات قبلي‌ نيست و خيلي فوري است باعث مي‌شود مديران عامل روي اين موضوع اقدام سريعي انجام دهد. سازمان‌ها هرقدر بزرگ مي‌شوند اقدامات‌شان نيز سخت مي‌شود. اگر به اين برداشت برسيم شروع به اقدام مي‌كنيم.

باقري پذيرش هوش مصنوعي را يك اجبار خواند و گفت: خوشا به حال شركت‌هايي كه پيش‌دستانه به دنبال فرصت‌هاي اين فناوري هستند. اين موضوع مانند تحولات گذشته شامل فرصت‌هايي است. در گذشته آنهايي كه فناوري جديد را قبول كردند از مزايا و فرصت‌هاي آن بهره‌مند شدند و آنهايي كه آن را كنار زدند يا متضرر شدند يا حضورشان در عرصه رقابت كمرنگ شد. حتي در مواردي برخي از آنها حذف هم شدند. باقري وجه تمايز هوش مصنوعي به ويژه هوش مصنوعي زاينده را با ساير پديده‌هاي قبلي، سرعت شتابان آن معرفي كرد.

او در پاسخ به اين سوال كه مهاجرت نيروي متخصص از كشور تا چه اندازه وضعيت كسب و كاري را تحت تاثير قرار مي‌دهد و براي آن بايد چه كرد گفت: مهاجرت نيروي متخصص انساني كه الان تشديد شده است روي اين جريان بسيار تاثيرگذار است. در اين رقابت سخت تكنولوژيكي و كسب و كاري كه راه افتاده است در خط مقدم آن شركت‌هاي تك قرار دارند كه متولي آنها نيروي متخصص است. نبود اين نيروها جلوي پيشرفت را مي‌گيرد. موضوع مالي يك حقيقت است. تعداد متخصصان و مديران ارشد هوش مصنوعي اندك اما گران‌قيمت است. در حال حاضر محدوده قيمتي در شركت‌هاي جهان حوالي 5 الي 7 هزار دلار دستمزد پرداخت مي‌شود كه سازمان‌هاي كشور به اين اعداد هم نزديك نشده‌اند. ابراز احساس ارزشمندي و عزت به اين نيروها در كشور امري است كه بايد رعايت شود. اين احساس در درجه اول لازم و در مراتب ديگر تاثيرات مثبتي روي نيروهاي متخصص دارد.

مديرعامل اسمايلينو با تاكيد بر سرعت بسيار بالاي پيشرفت و تغييرات هوش مصنوعي، نقش آن را در كسب و كارها حياتي دانست. او تغييرات ۱۰ سال اخيري كه در اثر پيشرفت‌هاي اينترنتي حاصل شده را عامل تغيير مكانيزم بازار عنوان كرد و گفت كه در نتيجه اين سري از موج فناوري به‌نظر بايد منتظر حضور و شركت بازيگران جديد باشيم. باقري، نيروي متخصص هوش مصنوعي زاينده را نيروي كم تعداد اما گران‌قيمتي ناميد كه تاثير آنها روي يك سازمان و آينده مسير كاري آنها غيرقابل انكار است. او اشاره داشت كه سازمان‌ها بايد براي بهره‌مندي از اين فناوري و عقب نماندن از مسير توسعه به حضور اين نيرو در سازمان خود اهتمام ورزند.

انتظار براي شفافيت، تاخيري كشنده است

مديرعامل اسمايلينو اشاره داشت كه اكنون سازمان‌هاي مستقر در كشور امارات همگي با يك نيروي متخصص هوش مصنوعي يا مدير ارشد هوش مصنوعي همكاري دارند. با توجه به تعداد محدود اين متخصصان، پارتنرشيپ با ساير شركت‌ها و سازمان‌ها مي‌تواند راهكاري باشد كه بيش از اين از مسير پيشرفت فاصله نگرفت. باقري پذيرش به‌كارگيري هوش مصنوعي در سازمان‌ها را امري الزامي و مهم قلمداد كرد كه براي اقدام به اين كار ابتدا بايد پذيرش آن در ذهن مديران عامل اتفاق بيفتد. او در رابطه با دشواري‌هاي اين نوع از تصميم‌گيري گفت: از دشواري‌هاي و پيچيدگي‌هاي لايه مديريتي آگاه و باخبر هستم اما هوش مصنوعي پديده‌اي است كه باسرعت بسيار زياد در حال پيشرفت است و اولين‌بار است كه در تاريخ رقم مي‌خورد.

باقري به استناد تجربه خود از برگزاري جلسات با مديران عامل شركت‌هاي خصوصي در يك سال اخير اعلام كرد كه نتيجه ۹۹درصد اين جلسات ادامه كار به همان سبك سابق بود. مديران عامل مي‌خواهند صبر كنند تا وضعيت و جايگاه اين فناوري در دنيا شفاف‌تر شود تا شايد آن موقع تصميمي در راستاي به‌كارگيري آن اتخاذ كنند. بنابراين تا آن زمان همان منوال گذشته كسب و كاري برقرار خواهد بود.

باقري هوش مصنوعي زاينده را فرصتي تلقي كرد كه تا پيش از اين در اين حد و اندازه براي كسب و كارها فراهم و مهيا نبوده و تاخير در به‌كارگيري آن به زعم اظهارات او تاخيري كشنده است.

از درك تا دريافت؛ مراحل ۴گانه استفاده
از هوش مصنوعي

او فرآيند پذيرش و به‌كارگيري آن را مشتمل بر ۴ مرحله دانست. مرحله اول درك اين فناوري جديد است. گام بعدي اين است كه از تاثيرات آن روي ابعاد مختلف زندگي و كسب و كاري آگاه و باخبر شويم. پس از اين دو مرحله بايد بيشتر و عميق‌تر با اين موضوع آشنا شويم. گام نهايي قرار گرفتن در مسير آن و چگونگي استفاده از آن است. باقري اين مراحل را پكيج سواد هوش مصنوعي ناميد. او هوش مصنوعي به ويژه هوش مصنوعي زاينده را امر و پديده بسيار مهمي دانست كه روند كسب و كاري در جهان را تغيير داده است. اكنون در اين مسيري كه شامل فرصت‌ها و تهديداتي است مديران عامل سر خط قرار دارند. آنها بايد براي تطابق با اين تغيير و عقب نماندن از مسير توسعه خيلي زود تصميمي مناسب اتخاذ كنند. هادي ويسي نيز در رابطه با تغيير روند استفاده از ابزارهاي هوش مصنوعي به نسبت اوايل ورود آن گفت: آمار جمعي نشان‌دهنده استفاده روزانه از ChatGPT و كاهش استفاده از موتور جست‌وجوي گوگل است. اين امر بيانگر قدرت هوش مصنوعي زاينده است.

او استدلال و برنامه‌ريزي، شناسايي و درك و يادگيري را سه ويژگي كليدي هوش مصنوعي برشمرد. انجام همزمان كارها ويژگي و توانايي برجسته انسان به عنوان هوشمند‌ترين موجود است و اين سطحي است كه فناوري با آن چندان فاصله ندارد. البته اين اتفاق ترس‌ها و بيم‌هايي را تشديد كرده و اتفاقات پيش‌بيني نشده‌اي را به همراه دارد. ويسي اعلام كرد طبق تحقيقات و پيش‌بيني‌هاي انجام شده تا ۵ سال آينده به سطح AGI و تا سال ۲۰۴۵ به سطح سوپر AGI خواهيم رسيد.

هنوز هم حرف با داده است

ويسي با لحاظ اين مورد كه تاكنون همه كسب و كارها با سطوح و مصداق‌هايي از هوش مصنوعي آشنايي داشتند و تجربه استفاده از اين ابزار را دارند، مرحله استفاده از اين فناوري را براي كسب و كارها در حال حاضر عبور از زمينه‌هاي توصيفي، تشخيصي و پيش‌بيني دانست كه اكنون در مرحله تجويزي قرار دارد. ويسي داده به اندازه كافي، زيرساخت پردازشي و حافظه و همچنين الگوريتم‌ها و روش‌ها را سه ضلع مثلث يك الگوريتم هوش مصنوعي دانست و مهم‎‌ترين ركن آن را داده ناميد. او اشاره كرد كه تجميع نشدن داده‌ها امري است كه در موضوع محدوديت داده تاثيرگذار است و بايد به اين موضوع توجه كرد.

به نظر ويسي، بازي كسب و كارها در كشور روي موضوع هوش مصنوعي هنوز شروع نشده است و تحولي كه اين فناوري ايجاد كرده و ايجاد خواهد كرد با هيچ كدام از فناوري‌هاي پيشين قابل قياس نبوده و نيست.