آژانس و راهبردهاي ايران براي رفع تحريم‌ها
طي ساعات آينده مشخص مي‌شود كه آيا آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، قطعنامه‌اي عليه ايران صادر مي‌كند يا نه؟ فارغ از اين موضوع، بايد توجه داشت كه جهان وارد عصر و هنگامه تازه‌اي شده است. با رخدادهايي كه طي ماه‌هاي اخير به وقوع پيوسته، سرعت تحولات در سطح منطقه و جهان به شدت افزايش يافته است.
طي ساعات آينده مشخص مي‌شود كه آيا آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، قطعنامه‌اي عليه ايران صادر مي‌كند يا نه؟ فارغ از اين موضوع، بايد توجه داشت كه جهان وارد عصر و هنگامه تازه‌اي شده است. با رخدادهايي كه طي ماه‌هاي اخير به وقوع پيوسته، سرعت تحولات در سطح منطقه و جهان به شدت افزايش يافته است. پس از حضور ترامپ در كاخ سفيد و وعده‌هايي كه براي پايان دادن به بحران‌هاي بين‌المللي و نزاع‌هاي منطقه‌اي داده، بسياري از تحليلگران منتظرند تا عملكرد ترامپ را در مواجهه با معادلاتي چون جنگ روسيه و اوكراين، همچنين جنگ اسراييل و حماس و ساير معادلات بين‌المللي مشاهده كنند. در اين ميان، ايران هم تلاش مي‌كند از دل رخدادها و تحولات جهاني، منافع ملي خود را تامين كند. در آخرين دست از تحولات مرتبط با ايران، گروسي هفته گذشته راهي تهران شد تا از مواضع ايران در خصوص پرونده هسته‌اي آگاه شود. ايران هم در عين اينكه بيان كرده آماده گفت‌وگو و مذاكره در خصوص مسائل فيمابين ايران و آژانس است، به اين نكته نيز اشاره كرده هر نوع رفتار خصمانه طرف مقابل و هرگونه قطعنامه عليه ايران را با واكنش مناسب پاسخ مي‌دهد. اما پرسش مهم اين است كه اين تحولات را چگونه مي‌توان محقق كرد؟
ايران شرايط مناسبي براي تصميم‌گيري و سياستگذاري در مواجهه با رفتارهاي طرف‌هاي غربي دارد. در واقع ايران كارت‌هاي بازي قابل توجهي در حوزه‌هاي مختلف دارد. ايران هم در حوزه ديپلماسي، ظرفيت‌هاي قابل توجهي دارد و هم در بخش نظامي، ابزارهاي اثرگذاري را نمايان كرده است. از سوي ديگر ايران تجربه زيادي از مواجهه با قدرت‌هاي غربي دارد و مي‌تواند از اين تجربيات رسوب كرده استفاده كند. ايران در گذشته انواع و اقسام راه‌ها و تجربيات را آزموده است. هم در مذاكرات عمان حضور داشته و هم برجام را امضا كرده است. در بطن پرونده هسته‌اي براي مقابله با تهاجمات دامنه‌دار سياسي، اقتصادي و راهبردي غرب مواضع متفاوتي را اتخاذ كرده تا به نقطه امروز رسيده است. تجربياتي كه هر چند هر كدام منافع مقطعي را براي ايران در بر داشت، اما هرگز منجر به استيفاي منافع بلندمدت كشورمان نشدند. امروز ايران اما با فراغ‌بال و با تكيه بر تجربه انباشت شده قبلي و ظرفيت‌هاي دروني‌اش، به دنبال تحقق منافع ملي خود است.
مردم ايران هم متوجه شده‌اند، دستيابي به منافع حداكثري در گروي شنيدن صداي واحد از داخل كشور است. مردم ايران خواستار اتخاذ مواضع جدي، قاطع و صريح در برابر هرگونه فريبكاري غرب هستند كه بدون دليل و بدون بهره‌مندي از مستمسكي عليه ايران اعمال مي‌شوند. ايران در تمام مناسبات هسته‌اي يا ساير حوزه‌هاي ديپلماسي، مطابق قانون عمل كرده و هرگز از خطوط قرمز نظام بين‌الملل عبور نكرده است. اما امريكا رويكرد سلطه‌جويانه‌اي دارد و تلاش مي‌كند منويات خود را به ايران تحميل كند. البته مشخص است كه چرا غربي‌ها به دنبال فشار بر ايران هستند. ايران شمايل منطقه را در راستاي مطالبات مردم و مقاومت تغيير داده است. طبيعي است كه اين كنشگري ايران با واكنش كشورهاي غربي مواجه شود. اگر امريكا و اروپا به دنبال يك گفت‌وگوي عادلانه، سازنده و پويا باشند، ايران از آن استقبال كرده و تلاش مي‌كند به پرسش‌هاي منطقي طرح شده پاسخ دهد، اما اگر هدف غرب از مذاكره، گفت‌وگو براي اعمال فشار بيشتر و نظارت‌هاي غيرمتعارف و وقت‌كشي باشد، ايران زير بار آن نخواهد رفت. واقع آن است كه امروز در نظام بين‌الملل اين قدرت است كه به كشورها امكان بازيگري و كنشگري مي‌دهد. با نرمش، با لبخند و با عقب‌نشيني، امكاني براي تحقق منافع ملي فراهم نمي‌شود. ايران از اين جنبه نشان داده كه ظرفيت‌هاي بالايي دارد و با تكيه بر توانايي‌هاي ديپلماتيك، نظامي، ارتباطي و راهبردي‌اش آمادگي نشستن پاي ميز مذاكرات عادلانه را دارد. در صورتي كه اين فضاي عادلانه فراهم شود، در دوره ترامپ هم مي‌توان به دورنماي مذاكراتي اميدوار بود، اما اگر قرار باشد در مذاكرات، زمينه‌هاي از ميان رفتن ظرفيت‌هاي ايران شكل بگيرد، نبايد وارد چنين ورطه‌اي شد. ايران به دنبال رفع تحريم‌هاي اقتصادي از طريق ديپلماسي و مذاكره است، اگر گفت‌وگوها منجر به تحقق چنين هدفي شود بايد از آن بهره برد، اما اگر قرار باشد غرب از طريق مذاكره به دنبال فشار بيشتر بر ايران باشد، هيچ عقل سليمي آن را نمي‌پذيرد.