مسير توسعه پايدار؛ رفع موانع زيرساختي و فيلترينگ
فناوري اطلاعات و ارتباطات به عنوان يكي از اركان اصلي توسعه اقتصادي و اجتماعي، ظرفيت‌هاي بي‌پاياني براي تحول ديجيتال، بهبود بهره‌وري و كاهش شكاف‌هاي توسعه‌اي دارد.
فناوري اطلاعات و ارتباطات به عنوان يكي از اركان اصلي توسعه اقتصادي و اجتماعي، ظرفيت‌هاي بي‌پاياني براي تحول ديجيتال، بهبود بهره‌وري و كاهش شكاف‌هاي توسعه‌اي دارد. اما موانعي نظير فيلترينگ گسترده كه منجر به محدوديت دسترسي كاربران و تعطيلي هزاران كسب‌وكار آنلاين شده، مانعي جدي بر سر راه اين تحول است؛ موضوعي كه كارشناسان و فعالان بخش خصوصي هم به آن اشاره كرده‌اند. به گفته آنها، در شرايطي كه اقتصاد جهاني به سمت ديجيتال شدن پيش مي‌رود و كشورهاي منطقه سرمايه‌گذاري‌هاي كلاني در هوش مصنوعي و فناوري‌هاي نوين انجام داده‌اند، ايران با مشكلاتي نظير فيلترينگ، كمبود زيرساخت‌هاي پيشرفته و قوانين پراكنده مواجه است. براي رفع اين موانع، لازم است سياست‌هاي بازتري در حوزه اينترنت و فضاي مجازي اتخاذ شود تا اقتصاد ديجيتال ايران بتواند از ظرفيت‌هاي خود به‌طور كامل بهره‌برداري كند و همگام با جريان جهاني حركت كند.
صمد حسن‌زاده - رييس اتاق ايران - در نشست فعالان اقتصادي با وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات يكي از زيرساخت‌هاي اصلي اقتصاد را فناوري اطلاعات و ارتباطات دانست و از آن به عنوان يك نياز مهم و حياتي يادكرد. وي با بيان اينكه حضور بخش خصوصي در كنار دولت مي‌تواند موثر باشد، گفت: فعالان اقتصادي بنا بر دانش و تجربه‌اي كه دارند مي‌توانند مشاور شايسته‌اي براي دولت در حوزه‌هاي مختلف باشند.
نقش كليدي بخش خصوصي در تحقق تحول ديجيتال و توسعه زيرساخت‌هاي فناوري
سادينا آبايي - رييس كميسيون فناوري اطلاعات و ارتباطات اتاق ايران - در اين نشست گزارشي از مطالبات بخش خصوصي و فعالان اقتصادي از دولت چهاردهم و وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات ارايه كرد؛ اين گزارش با همفكري فعالان اقتصادي، اعضاي كميسيون و تشكل‌هاي تخصصي تهيه شده است. آبايي گفت: حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات در برنامه هفتم پيشرفت مورد توجه قرار گرفته كه برنامه رييس‌جمهوري و وزارتخانه در چهار سال پيشرو است. در برنامه هفتم توسعه به مواردي از فعاليت بخش خصوصي و فناوري اطلاعات اشاره شده است. يكي از اين مواد ماده ۴۸ است كه در آن به جايگاه بخش خصوصي براي تهيه طرح تحول ديجيتال به‌منظور به‌كارگيري فناوري ديجيتال اشاره شده؛ اين ماده براي بخش خصوصي مهم است و درباره آن كار خود را شروع كرده است. او ادامه داد: ماده ۶۵ برنامه هفتم پيشرفت و توسعه شبكه ملي اطلاعات و اقتصادي رقومي و ديجيتال توسعه شبكه ملي اطلاعات مورد توجه است كه بايد رفاه ديجيتال اجتماعي را پديد آورد. براي عملياتي شدن اين ماده حضور بخش خصوصي بسيار مهم است. رييس كميسيون فناوري اطلاعات و ارتباطات اتاق ايران با اشاره به پروژه فيبر نوري، گفت: بخش خصوصي مي‌تواند بازوي دولت باشد. سرمايه‌گذاري و مشاركت بخش خصوصي در اين پروژه مهم است. همچنين ايجاد شركت بين‌المللي براي حمايت از توسعه زيست‌بوم تحول‌آفرين هوش مصنوعي بايد با حضور بخش خصوصي انجام شود. او تصريح كرد: در ماده ۶۶ به تشكيل كارگروه اقتصاد ديجيتال دولت تأكيد شده كه اتاق ايران مي‌تواند در اين حوزه همراه دولت باشد و اتاق ايران در اين كارگروه كرسي ثابت داشته باشد نه اينكه مثل قبل به عنوان مهمان دعوت شود. آبايي همچنين با اشاره به اهميت حكمراني داده، اظهار كرد: براي اقتصاد پلتفرمي اين مساله مهم است. اتاق ايران در اين زمينه به‌صورت مكتوب اعلام كرده كه براي تدوين و تصويب اين قانون همراه وزارتخانه خواهد بود. مركز پژوهش‌هاي اتاق ايران بسيار قوي است و مي‌تواند بازوي اصلي كمك به وزارتخانه باشد. از طرفي در برنامه هفتم در اقتصاد ديجيتال نقش زيرساختي با وزارت اطلاعات و فناوري ارتباطات است ولي وزارت اقتصاد و بانك مركزي هم در تصميم‌گيري‌ها دخيل است. بايد نتيجه اين همراهي به رشد ۱۵ درصدي در سال منجر شود. آبايي به اهميت نشان تجاري براي بخش خصوصي اشاره كرد. مسير براي حضور شركت‌هاي فناوري در بورس مهم است. در دنيا اين شركت‌ها جز ۱۰ شركت اول هستند ولي اينجا چنين نيست. بايد به حوزه سرمايه‌گذاري و پوشش خطرات آن توجه شود. از طرفي بايد برنامه هفتم بايد قابل‌سنجش و رصد باشد. او به اتصال فيبر نوري ۲۰ ميليون مشترك اشاره كرد كه مهم است و دشوار. همچنين آموزش نيروي انساني يعني آموزش ۵۰۰ هزار نيروي ماهر كه براي صنعت قابل‌استفاده باشد و اتاق ايران مي‌تواند در اين مسير نيازسنجي كند. آموزش بايد هدفمند باشد. و روي مهارت آنها تأكيد شود. آبايي به ماده ۱۰۷ و مشاركت عمومي و خصوصي اشاره كرد كه روندان در وزارتخانه تبيين شود. مشاركت عمومي و خصوصي با پيمانكاري متفاوت است. بايد از ظرفيت اتاق ايران و بخش خصوصي استفاده شود. همچنين ورود به بورس و تدوين آيين‌نامه اجرايي برنامه هفتم پيشرفت مورد تأكيد قرار گيرد.
بودجه تعريف‌شده براي توسعه اقتصاد ديجيتال كافي نيست
حميدرضا واشقاني فراهاني - نايب‌رييس كميسيون فناوري اطلاعات و ارتباطات اتاق ايران - نيز با بيان اينكه فعالان حوزه فناوري اطلاعات نسل جوان هستند، تأكيد كرد: بايد تلاش كرد تا از توانمندي‌هاي اين نسل جوان كه اغلب آنها بخش خصوصي هستند، استفاده كنيم. در اين رابطه به بسترسازي نياز داريم. در سال جاري در وزارت صمت ۵ ميليارد دلار براي اين حوزه ديده شده كه متناسب با وضعيت امروز كشور، بسيار اندك است. اين فعال اقتصادي با اشاره به جزييات مساله و تجهيزاتي كه در اين بستر بايد مورد استفاده قرار گيرد، گفت: با سهميه‌بندي، توسعه اتفاق نمي‌افتد. علاوه بر اين مباحث بايد گفت موضوع فيلترينگ حل شود. عضو هيات نمايندگان اتاق ايران از دريافت انواع مجوزها براي فعاليت در حوزه فاوا انتقاد كرد و افزود: ارگان‌ها و نهادهاي مختلفي هستند كه براي فعاليت در حوزه فاوا بايد از آنها مجوز بگيريم. پيشنهاد اين است كه مجوزهاي لازم و سامانه‌هاي مرتبط را متمركز در وزارت فناوري اطلاعات داشته باشيم.
به توسعه هوش مصنوعي توجه شود
رضايي - عضو كميسيون فناوري اطلاعات و ارتباطات اتاق ايران - هم گفت: وضعيت سرمايه‌گذاري در هوش مصنوعي در ايران عدد قابل قبولي نيست. در امارات و عربستان سرمايه‌گذاري بسيار بالاست. در ايران در حوزه اقتصاد ديجيتال سهم دولت بالاي ۱۰ درصد نيست. بخش خصوصي به همراهي دولت نياز دارد. او ادامه داد: هنوز اقتصاد كشور به انرژي وابسته است و از طرفي ناترازي انرژي بالاست. براي بالا بردن جي دي پي، بايد در حوزه‌هايي چون هوش مصنوعي سرمايه‌گذاري شود. رضايي با بيان اينكه ناترازي با هوش مصنوعي قابل‌حل است، گفت: توسعه هوش مصنوعي به توسعه صنعت انرژي هم كمك خواهد كرد. اگر وزارتخانه در اين زمينه برنامه‌اي داشته باشد، اتاق بازرگاني مي‌تواند به دولت كمك كند. به گفته او، ايران ۸ برابر ميانگين جهاني، كارشناس هوش مصنوعي دارد و بايد از اين ظرفيت استفاده شود.
موضوع مشترك مردم در حوزه فاوا، فيلترينگ است
در ادامه اين نشست حجت ميرزايي - رييس مركز پژوهش‌هاي اتاق ايران- گفت: موضوع مشترك همه مردم، فيلترينگ است؛ ۳۳۰ هزار از كسب‌وكارها در اثر فيلترينگ از بين رفته‌اند. بخش بزرگي از فعاليت ديگر اقتصادي هم وابسته به اينترنت است. مثلاً در شيراز، به عنوان مركز گردشگري ايران امكان استفاده از مسيرياب در بسياري از جاها وجود ندارد. ميرزايي با تأكيد بر اينكه فاوا، مسير و هدف توسعه است و جاماندگي توسعه در حوزه‌هاي مختلف را با فاوا مي‌توان برطرف كرد، ادامه داد: فاوا فرصتي است كه با آن مي‌توان شكاف تاريخي توسعه را برآورد كرد. بدون بهبود وضعيت اينترنت در مناطق، توسعه ممكن نيست. فناوري اطلاعات فرصتي براي ميان برد براي رفع شكاف‌هاست ولي مناطقي كه در تله توسعه گير افتاده‌اند ظرفيت كمتري براي استفاده از فاوا دارند. او تصريح كرد: اتاق ايران اصلاحيه پيش‌نويس قانون تجارت الكترونيك اصلاحي را تدوين مي‌كند و اميدواريم اين پيش‌نويس به عنوان لايحه از طرف دولت به مجلس ارسال شود. همچنين سند توسعه و استفاده از هوش مصنوعي با همكاري اتاق ايران و دانشگاه صنعتي شريف آماده شده كه رونمايي خواهد شد. اين طرح مي‌تواند براي سنجش و استفاده بنگاه‌ها مورد استفاده قرار گيرد.
خواسته بخش خصوصي اينترنت آزاد و باكيفيت است
در ادامه اين نشست بختياري - فعال حوزه فاوا - با اشاره به بازنگري و بازسازي ساختار وزارت اطلاعات و فناوري ارتباطات، گفت: بسياري از مطالبات ما از دولت بلاتكليف مانده و خواسته بخش خصوصي توجه به اين مطالبات است. وي اظهار كرد: بايد وزارتخانه مشخص كند كه براي آينده فناوري چه برنامه‌اي دارد؟ خواسته اصلي ما اين است كه زيرساخت‌هاي فناوري و اينترنت آزاد و باكيفيت داشته باشيم. بختياري تصريح كرد: به رشد متوازن اقتصاد سنتي و ديجيتال توجه شود. اگر به اين موضوع فكر نكنيم با چالش جدي در آينده مواجه خواهيم شد. نظام تقنيني اقتصاد ديجيتال با همكاري بخش خصوصي مورد توجه قرار گيرد. در قانون تفسير ايجاد نكنيم. همچنين قانون تجارت الكترونيك كه يك دهه است بلاتكليف مانده، بررسي شود.
صادرات حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات بايد تقويت شود
داود اديب - رييس اتحاديه مخابرات - از برنامه‌ريزي براي توسعه صادرات حوزه مخابرات و فناوري اطلاعات صحبت كرد و گفت: اگر وزارتخانه، مخابرات ايران را حمايت نكند با ورشكستگي شركت‌هاي بسياري مواجه مي‌شويم. او با اشاره به برگزاري نمايشگاه تلكامپ، گفت: از فرداي اتمام نمايشگاه بايد براي اجراي سال بعد نمايشگاه برنامه‌ريزي كنيد تا بتوانيم در آينده تلكامپ را به‌صورت بين‌المللي برگزار كنيم.
موازي‌كاري و برخورد سليقه‌اي در حوزه فاوا رفع شود
فرهاد زواره‌اي - عضو كميسيون فاوا اتاق ايران - گفت: ما در حوزه ارتباطات، فناوري، نظارت و امنيت تصويري، با موازي‌كاري و برخورد سليقه‌اي مواجه هستيم. ما مي‌خواهيم در كارگروهي اين موارد را احصا كنيم و به‌صورت يكدست، چالش اين صنعت را بررسي و به راه‌حل برسيم. او تأكيد كرد: براي نظارت و پايش تصويري، به كلام و خواسته واحدي نياز داريم.
توليد و واردات تجهيزات فاوا به دليل رفتار وزارت صمت با مشكل روبرو است
فروردين - عضو انجمن واردكنندگان تجهيزات فاوا -هم گفت: مشكل اصلي حوزه فناوري به خاطر نحوه پياده‌سازي افتا (امنيت فضاي توسعه و تبادل اطلاعات) و صدور مجوز آن است. او با بيان اينكه بخشي از صنعت فاوا در حال ورشكستگي است، ادامه داد: اقتصاد و تحول ديجيتال به تجهيزاتي نياز دارد كه بخش بزرگي از آن وارداتي است و ما هم‌زمان با اينكه بخشي از اين تجهيزات را هم توليد مي‌كنيم، مجبوريم كه بخش بزرگ‌تري از اين صنايع و تجهيزات را وارد كشور كنيم؛ اما هر دو بخش توليد و واردات به دليل رفتار وزارت صمت با مشكل جدي روبرو است. عضو انجمن واردكنندگان تجهيزات فاوا تأكيد كرد: اين حوزه نياز به هماهنگي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات است. بدون تجهيزات صحبت از اقتصاد و تحول ديجيتال سرنوشت مشخصي ندارد. فناوري اطلاعات مقدم بر صنعت ارتباطات است و بايد به اين حوزه توجه ويژه شود.