تابلوی فقر و گردش مالي60 ميليوني متكديان

گلي ماندگار|

درآمد ماهيانه يك كارگر در خوشبينانه‌ترين حالت به مالي 12 ميليون مي‌رسد. درآمد ماهيانه يك فرهنگي شايد مبلغي بين 14 تا 16 ميليون تومان باشد. درآمد يك مهندس مشغول در يك شركت خصوصي نهايتا به 25 ميليون تومان در ماه مي‌رسد و در نهايت برخي دولتمردان مدعي‌اند كه درآمدي بين 30 تا 40 ميليون در ماه دارند. اما وقتي پاي درآمد متكديان به ميان مي‌آيد ديگر نمي‌توان روي اين مبالغ مانور داد. همين چند وقت پيش بود كه شهردار سنندج از پيشنهاد رشوه 144 ميليون توماني يك متكدي به مامور به مدير مركز متكديان اين شهر خبر داد. اما جزييات خبر به اين شرح است كه جناب متكدي ماهيانه درآمدي بالغ بر 60 ميليون تومان داشته و از مدير مركز متكديان خواسته تا در قبال دريافت ماهيانه 12 ميليون تومان يا همان سالانه 144 ميليون تومان مانع فعاليت او نشود. ماجرا وقتي دردناك‌تر مي‌شود كه بدانيم هر كارگر معدن براي يك ساعت كارسخت تنها 32 هزار تومان دريافت مي‌كند اما همين متكدي درآمدش ساعتي 350 هزار تومان بوده است.

مساله اينجاست كه اغلب كارگران با روزي 8 تا 12 ساعت كار در نهايت ماهيانه مبلغي بين 12 تا 15 ميليون تومان درآمد دارند اما اين متكديان تنها با 6 ساعت كار در روز مبالغي بين 50 تا 60 ميليون تومان در ماه درآمد دارند. البته اين مساله در مورد همه متكديان صدق نمي‌كند اما موضوع اينجاست كه اگر قرار باشد تكدي‌گري به شغلي آسان و پردرآمد تبديل شود چه سرنوشتي در انتظار كشوري است كه مردمش گدايي در خيابان را به كار در حوزه توليد و ... ترجيح مي‌دهند.

5 برابر شدن تعداد متكديان حرفه‌اي

در تهران

سيدمحمد نقيب مديرعامل سازمان خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران، در گفت‌وگو با خبرآنلاين، ساماندهي متكديان پايتخت را جزو برنامه‌هاي اصلي و اولويت‌هاي راهبردي اين سازمان دانست. نقيب شمار متكديان حرفه‌اي شهر تهران در سال جاري تا ابتداي آذرماه را ۹۱۹ نفر برشمرد و بر اساس اين آمار تعداد متكديان حرفه‌اي پايتخت در امسال نسبت به سال قبل (۱۷۷ متكدي حرفه‌اي در سال ۱۴۰۲) افزايش ۵ برابري داشته است. در سال جاري تا ابتداي آذر ماه ۴۶۵۴ متكدي در خيابان‌هاي تهران شناسايي، جمع‌آوري و ساماندهي شده‌اند. مديرعامل سازمان خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران با اشاره به اينكه بر اساس قانون تكدي‌گري جرم است، معتقد است: متكديان حرفه‌اي كساني هستند كه هر روز به تكرار اين عمل مجرمانه اقدام مي‌كنند و از طريق بررسي گردش حساب روزانه آنها مشخص مي‌شود كه به‌طور سازماندهي شده و البته به صورت باندي يا فردي به گدايي مبادرت مي‌كنند. نكته قابل توجه اين است كه درآمد بالايي كه تكدي‌گري براي متكديان به همراه دارد باعث شده تا متكديان حرفه‌اي كه خلأهاي قانوني موجود را خوب مي‌شناسند و به خوبي هم مي‌توانند احساسات مردم را تحريك و از آنها طلب كمك كنند، دست از اين كار برندارند و از كودكان، زنان و ساير افراد آسيب ديده و در معرض آسيب سوءاستفاده كنند و روز به روز بر شمارشان افزوده شود.

از حاشيه نشيني تا فقر  عوامل بروز تكدي‌گري هستند

عاطفه شهميرزادي، جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعي در اين زمينه به «تعادل» مي‌گويد: مساله مهم فقر است وقتي جامعه دستخوش مشكلات اقتصادي مي‌شود و از سوي كمبود شغل و نبود امنيت شغلي به وجود مي‌آيد هر فردي به دنبال راهي براي كسب درآمد و گذران معيشت است. برخي افراد به كارهاي خلاف مانند سرقت و موادفروشي و... روي مي‌آورند و برخي ديگر شايد در ابتدا تنها براي تامين معيشت خود به تكدي‌گري روي بياورند اما از آنجايي كه حداقل در تهران اين مساله كه ميادين و خيابان‌هاي شهر هر كدام به در دست يك گروه مافيايي تكدي‌گري است خيلي زود مجبورند وارد اين گروه‌ها شده و به فعاليت خود ادامه بدهند. او مي‌افزايد: شايد به نظر خيلي‌ها تكدي‌گري كارساده و پردرآمدي به نظر بيايد و بعضا اخباري كه در مورد متكديان ميليونر و شاسي بلند سوار منتشر مي‌شود برخي را وسوسه كند كه اگر شغلي ندارند حداقل در اين راه بخت خود را مورد آزمايش قرار بدهند اما مساله اينجاست كه بیشتر اين افرادي كه درآمدهاي ميليوني دارند كساني هستنند كه تعداد زيادي از افراد بي‌بضاعت را وادار به اين كار مي‌كنند و در نهايت بخش اعظم درآمد آنها را صاحب مي‌شوند.

اين جامعه شناس مي‌گويد: متاسفانه بي‌دقتي در درج اخبار و گزارش‌ها باعث مي‌شود برداشت‌هاي غلطي در جامعه ايجاد شود. اينكه در سال بارها و بارها اخباري در مورد جمع‌آوري متكديان در اقصي نقاط كشور منتشر مي‌شود و در نهايت باز هم اين افراد در كوچه و خيابان‌هاي شهرها حضور دارند به اين دليل است كه ما به سراغ ريشه اصلي اين معضل اجتماعي نرفته‌ايم.

كودكان و زنان بيش از همه

مورد سوءاستفاده قرار مي‌گيرند

شهميرزادي در بخش ديگري از سخنان خود به مساله استفاده از كودكان و زنان در تكدي‌گري اشاره كرده و مي‌گويد: اين قشر از جامعه بيش از همه مورد سوءاستفاده باندهاي تكدي‌گري قرار مي‌گيرند. كودكان خردسال و حتي نوزاد به نوعي ابزار براي جلب ترحم مردم تبديل شده‌اند و زنان نيز با فرو رفتن در نقش مادراني درد كشيده و زخم خورده اين تابلوي تراژيك را كامل مي‌كنند و به اين ترتيب سرشاخه اصلي اين فاجعه بيش از همه سود مي‌برد.

او مي‌افزايد: اگر بخواهيم تكدي‌گري را از منظر جامعه‌شناسي مورد بررسي قرار بدهيم بايد آن را «درخواست برخورداري و طلب دسترنج ديگران» تعريف كنيم. افرادي كه حرفه و تخصص مشخصي ندارند و خود را از مسوليت‌هاي اجتماعي معاف مي‌بينند، اما درخواست برخورداري از دسترنج ديگران را با روحيه‌اي طلبكارانه دارند به عنوان متكدي معرفي و شناسايي مي‌شوند. به اين ترتيب مي‌توان گداها را در زمره كساني ديد كه از كار و توليد گروهي جامعه برخوردار مي‌شوند، در عين حال كه خود در توليدات جامعه نقشي ايفا نمي‌كنند. اين جامعه‌شناس مي‌گويد: اگر دو دسته عوامل «ارادي» و «غير ارادي» را در شكل‌گيري تكدي‌گري در جامعه دخيل بدانيم، از «عوامل غير ارادي» مي‌توان به مواردي همچون اختلال رواني، معلوليت‌هاي جسماني سنگين يا موارد كلان‌تري همچون قحطي، جنگ، تورم اقتصادي يا فاصله طبقاتي شديد اشاره كرد و از طرفي ديگر، اعتياد و مهاجرت و... را مي‌توان از جمله «عوامل ارادي» نام برد كه خواست فرد در به وجود آمدن آن دخيل است. عاطفه شهميرزادي با بيان اين مطلب كه تكدي‌گري «توقع نابجا از ديگري» هم معنا مي‌دهد، اظهار مي‌كند: ترويج اين روحيه در فرهنگ يك جامعه مي‌تواند زمينه ساز بروز آسيب‌هاي اجتماعي جدي شود چراكه چنين افرادي از آنجايي كه «عزت نفس» و «مناعت طبع» شان را از دست داده‌اند، بنابراين مي‌توانند مستعد رفتارهاي آسيب زا باشند.

تگدي‌گري از اساسي‌ترين

معضلات اجتماعي است

امان‌الله قرايي، جامعه شناس نيز در اين باره به«تعادل» مي‌گويد: گدايي و تكدي‌گري از اساسي‌ترين معضلات اجتماعي است كه تقريباهمه جامعه شناسان در ناهنجار تلقي كردن آن متفق القولند چراكه عملا هيچ نقشي در ساختار اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جامعه ندارند و از ديگران ارتزاق مي‌كنند. او مي‌افزايد: براساس «مطالعات جامعه شناختي»، پرداخت پول به اين افراد نه تنها «كمك به همنوع» محسوب نمي‌شود حتي به لحاظ اخلاقي هم «فعل اخلاقي» به شمار نمي‌رود؛ چرا كه به نوعي تقويت، بازتوليد و دامن زدن به يك ناهنجاري اجتماعي است و ما با پرداخت پول نابجا، خود را در بسط اين ناهنجاري سهيم خواهيم كرد. اين عمل ما مي‌تواند جامعه را در معرض آسيب‌هاي به مراتب وخيم‌تري قرار دهد چراكه وقتي «عزت نفس اجتماعي» به هر دليلي در يك جامعه كم رنگ مي‌شود، زمينه براي هرگونه عمل غيراخلاقي فراهم خواهد شد و چنين فرهنگي ديگر قابل اتكا نخواهد بود.

اين جامعه شناس اظهار مي‌دارد: همه‌چيز از همان مشكلات اقتصادي و فقر حاكم بر جامعه نشأت مي‌گيرد. اگر ساختار اجتماعي و اقتصادي يك جامعه درست باشد بروز چنين پديده‌هايي هر چند غير ممكن نيست اما قطعا به ميزان قابل توجهي كاهش پيدا مي‌كند.

تكدي‌گري نهايت فقر و ضعف اقتصادي

قرايي در بخش ديگري از سخنان خود مي‌گويد: تكدي‌گري نشانگر درماندگي اجتماعي و نهايت فقر و ضعف اقتصادي يك جامعه به حساب مي‌آيد. در ايران، متكديان به اشكال مختلف از احساسات مردم سوءاستفاده كرده و به هر نحوي سعي دراخاذي پول از آنها را دارند و اين در حالي است كه بسياري از اينان از توان مالي بسيار قابل قبولي برخوردار بوده و گاهی داراي چندين ملك و املاك و امكانات ديگر هستند. علاوه بر اينكه برخي از متكديان به زعم خودشان پايگاه اجتماعي خوبي داشته و حتي منطقه مورد تصرف آنها به عنوان محل كارشان داراي سرقفلي است ولي متكدياني هم هستند كه براي كسب درآمد از شهرستان‌ها به پايتخت مهاجرت كرده و حتي سرپناهي ندارند كه با امنيت در آن استراحت كنند كه از اين رو نبايد همه اين افراد را كه به تكدي‌گري مشغول هستندرا به يك گونه خاص نسبت داد.